Jeta në zonat e pushtuara të Ukrainës nga Rusia

Votimi i hershëm për zgjedhjet presidenciale të Rusisë tanimë ka nisur në zonat e pushtuara të Ukrainës.

Zyrtarët janë parë duke mbajtur kuti votimi duke shkuar shtëpi më shtëpi në disa zona, të shoqëruar nga ushtarë.

Vladimir Putin-i – me kritikët dhe kundërshtarët e heshtur, të internuar ose të vrarë – pritet të mbajë detyrën edhe për gjashtë vjet të tjera, kur qendrat e votimit të mbyllen në fund të javës së ardhshme.

Katër rajonet pjesërisht të okupuara të Ukrainës, të pretenduara nga Putin-i si territor rus në vitin 2022, do të kenë një rol të veçantë për të luajtur në votimin e paracaktuar.

Pamja që do të pikturojë televizioni rus është thuajse po aq e parashikueshme sa edhe rezultati përfundimtar.

Do të shfaqen padyshim imazhe të kuruara me kujdes të ukrainasve mirënjohës, të kënaqur që do të futen nën sundimin rus.

Do të shërbejë si një mesazh për njerëzit vendas se nuk ka alternativë ndaj kontrollit rus, dhe do të tregojë një histori për njerëzit brenda Rusisë të një popullate gjoja të lumtur që mirëpret sundimtarët e tyre të rinj.

Po ashtu narrativa do të jetë e kuruar posaçërisht për një audiencë prej një njeriu, ka thënë një zyrtar i lartë ukrainas i sigurisë.

“Mbi të gjitha, rezultatet do të jenë rreth elitave që i demonstrojnë carit se njerëzit në territoret e tij të reja vërtet e duan atë”.

Por historia e vërtetë është shumë e ndryshme, siç tregohet nga një hetim i The Guardian për jetën në një nga katër zonat e aneksuara pjesërisht nga Rusia në vitin 2022.

Bëhet fjalë për rajonin e Zaporizhzhia-s.

Dhjetëra intervista me banorë dhe ish-banorë, si dhe informacione nga dokumentet e zbuluara të Kremlinit, sugjerojnë se zgjedhjet do të jenë një fazë më shumë në përpjekjet e Rusisë për të vulosur sundimin në territorin e pushtuar.

Marrja

Autoritetet ruse kanë përdorur kërcënime dhe dhunë që në ditët e para të okupimit.

Trupat e Moskës morën rreth dy të tretat e rajonit të Zaporizhzhia-s në javët e para të luftës, duke u futur në qytetet e Melitopol-it dhe Berdiansk-ut pa luftime të mëdha dhe duke marrë nën kontroll termocentralin bërthamor të Zaporizhzhia-s, më i madhi në Evropë.

Vija e frontit përfundimisht u vendos rreth 20 milje në jug të qytetit Zaporizhzhia-s dhe që atëherë nuk është zhvendosur.

Në çdo qytet, një nga veprimet e para të ushtrisë ruse pas mbërritjes ishte ndalimi i udhëheqësve lokalë dhe presioni ndaj tyre që të punonin për pushtuesit.

Shumica e kryetarëve të bashkive refuzuan presionin dhe refuzuan të bashkëpunojnë.

Në qytetin Molochansk, me një popullsi të paraluftës prej rreth 12 mijë njerëz, rusët arrestuan kryebashkiaken Iryna Lypka, së bashku me zëvendësin e saj, sekretaren dhe shoferin.

Ajo u fut në një qeli pa ajër në bodrumin e një stacioni policie në qytetin e afërt të Tokmak-ut.

Shumicën e netëve, atë e dërgonin në katin e sipërm dhe e merrnin në pyetje burra të maskuar, të cilët kërkuan që ajo të shkonte te rusët.

Nëse ajo refuzonte, ajo do të gjykohej për agjitacion anti-rus dhe do të kalonte jetën në një burg siberian. Edhe djemtë e saj do të ishin në telashe, kanë thënë ata.

Natën, ajo mund të dëgjonte britmat dhe rënkimet e burrave që torturoheshin që vinin nga qelitë fqinje.

“Kisha halucinacione, fillova të dëgjoja zërat e fëmijëve të mi. Po mendoja: Çfarë do të bëja nëse djali im do të torturohej para meje?’”.

Megjithatë, ajo arriti të gjente forcën për të rezistuar dhe pas 24 ditësh në robëri, ajo u lirua. Dy javë më vonë, ajo u largua për në territorin e kontrolluar nga Ukraina.

Në të gjithë territorin e pushtuar, pati “biseda” të ngjashme me kryetarët e bashkive dhe drejtuesit lokalë.

Rusët instaluan autoritete kukull në çdo qytet dhe fshat.

Ndonjëherë, ata zhvatnin një marrëveshje me kërcënime. Herë të tjera, ata përgjonin me mëri ish-zyrtarët, të cilët u bënë bashkëpunëtorë të gatshëm ose oportunistë pa përvojë në qeverisje.

Të gjithë ata që ranë dakord të bashkëpunojnë përballen me dënime të gjata me burgim nëse Ukraina e merr përsëri territorin.

Dëbimet

Ndërmjet korrikut 2022 dhe majit 2023, autoritetet pushtuese ruse në rajonin e Zaporizhzhia-s kishin një politikë zyrtare të dëbimit të banorëve që u përfshinë në aktivitetin e përcaktuar lirshëm të “diskreditimit të organeve të pushtetit rus”.

Autoritetet postuan me krenari video rrëqethëse të burrave të maskuar që lexonin urdhrin e dëbimit për viktimat, më pas i urdhëronin ata të ecnin përgjatë vijës së frontit drejt territorit ukrainas, pa asnjë nga zotërimet e tyre.

Në një intervistë të fundit, guvernatori i Zaporizhzhia-s, ish-deputeti ukrainas Yevgeny Balitsky, i paraqiti këto dëbime si një masë humanitare.

Dëbimet u intensifikuan pas të ashtuquajturit “referendum” në shtator 2022. Me sa duket një shfaqje popullore e mbështetjes për aneksimin nga Rusia, votimi i paligjshëm në fakt u ofroi autoriteteve lokale një mënyrë tjetër për të zbuluar simpatizantët e mundshëm ukrainas.

Një burrë rreth të 70-tave, i cili kërkoi të mos identifikohej sepse kishte të afërm që ende jetojnë në territorin e pushtuar, tregoi se si disa gra vendase kishin ecur në rrugë në fshatin e tij, të shoqëruar nga ushtarë të armatosur rusë, duke shkuar shtëpi më shtëpi me një urnë për votimin në referendum.

Nuk donte të votonte, u tha. Ata i thanë se ishte mirë dhe bënë një shënim pranë emrit të tij.

Më vonë atë natë, një grup ushtarësh hynë në shtëpinë e tij, e rrëzuan për tokë dhe filluan ta rrahin dhe shkelmojnë.

Pas disa minutash i thanë se do të ktheheshin pas disa ditësh dhe do të dëbohej zyrtarisht nga rajoni, si një element i rrezikshëm anti-rus.

Ai u largua me dëshirën e tij, me një çantë të vetme, dhe tani jeton në një dhomë të një apartamenti në një qytet të vogël në Poloni, një nga dhjetëra mijëra ukrainas nga rajoni i Zaporizhzhia-s, të çrrënjosur nga shtëpitë e tyre.

Ai la pas anëtarët e familjes, varrin e gruas, bagëtinë, makinën dhe shtëpinë ku jetonte që nga vitet 1970.

​ Rrëmbimet

Përveç dëbimeve, autoritetet ruse kanë rrëmbyer mijëra ukrainas vendas që konsiderohen si pro-ukrainas të rrezikshëm.

Shumë prej familjeve të tyre prej muajsh nuk kanë asnjë lajm për të dashurit e tyre të zhdukur.

Në një shtëpi të vogël në periferi të Zaporizhzhia-s, Tetiana Dolzhenko tregoi historinë e djalit të saj Maksym, një specialist IT, i cili ishte 31 vjeç kur filloi lufta.

Maksym kishte qenë aktiv në qarqet nacionaliste ukrainase që nga revolucioni Maidan në vitin 2014, dhe në fillim të majit, tre burra të armatosur arritën në shtëpinë e Dolzhenko në agim. Ata thyen dritaret dhe dyert e shtëpisë së familjes dhe e tërhoqën zvarrë Maksym në rrugë.

Aty e zhveshën dhe filluan ta rrahin, përpara se ta shtynin në një makinë që priste.

Tetiana shkoi nga në komisariat duke kërkuar lajme për djalin e saj, por askush nuk mund t’i jepte asnjë informacion.

Vetëm në tetor 2022 disa ushtarë rusë erdhën në banesën e saj për t’i thënë se Maksym ishte gjallë dhe mbahej në një bodrum 10 minuta larg shtëpisë së saj.

Ata kishin ardhur për t’i përcjellë urimet e ditëlindjes nga djali i saj. Ky gjest jo karakteristik i vullnetit të mirë, mendoi ajo, ndodhi sepse një nga ushtarët e mundonte ndërgjegjja.

Në dhjetor 2022, agjencia ruse e lajmeve RIA Novosti publikoi një video të Maksym, duke pretenduar se ai ishte një nacionalist ukrainas i kapur së fundmi, i cili tani “po jepte dëshmi vullnetarisht” për krimet e tij.

Videoja ishte prova, të paktën, se Maksym ishte ende gjallë. Por kjo ishte shenja e fundit e tij.

Tetiana dëgjoi thashetheme se ai mund të ishte transferuar në Krime, ku mbahen shumë civilë të rrëmbyer, por prej 14 muajsh nuk ka asnjë lajm.

Tetiana u përpoq të largohej nga Melitopol verën e kaluar, por iu refuzua leja për t’u larguar nga policia lokale.

Për të lehtësuar procesin, ajo aplikoi për një pasaportë ruse, një lëvizje e inkurajuar fort nga autoritetet e pushtimit për të gjithë banorët. Për ta marrë atë, ajo u detyrua të këndonte himnin kombëtar rus nën një portret të Vladimir Putinit.

Në janar, ajo ia doli me pasaportën e re dhe udhëtoi për në Zaporizhzhia. Udhëtimi zgjati 45 minuta; tani duhen katër ditë, në një qark të madh përmes Rusisë, pasi nuk është e mundur të kalosh vijën e frontit.

Tetiana po përpiqet të rifillojë jetën në Zaporizhzhia dhe është në kërkim të një pune. Por ajo është e munduar nga vendndodhja e djalit të saj.

Në shkurt, shërbimi i sigurisë SBU i Ukrainës i tha se emri i Maksym ishte përfshirë në një listë të dhënë rusëve, duke u kërkuar atyre të konfirmonin vendndodhjen e tij.

Por rusët nuk do të konfirmonin se po mbajnë një të burgosur me atë emër.

Ripopullimi

Teksa shumë role okupuese të përballura me publikun u janë dhënë bashkëpunëtorëve, skaji i fortë i fuqisë ruse janë të gjitha të importuara nga Rusia.

Kreu i FSB-së i instaluar nga Rusia në rajonin e Zaporizhzhia-s, Alexander Gaglazov, u transferua nga një rol që drejtonte FSB-në rajonale në rajonin Tambov të Rusisë.

Kurse kreu i komitetit të fuqishëm hetimor të Rusisë, Alexander Tsarakayev, erdhi nga një punë në ishullin Sakhalin, tetë zona kohore larg në lindjen e largët të Rusisë.

Përveç fuqisë së fortë, rusët kanë nisur një përpjekje propagandistike për të mbajtur kontrollin e mesazheve.

Një seri dokumentesh të brendshme financiare të Kremlinit, të zbuluara në website-in estonez Delfi dhe të shpërndara me një sërë mediash të tjera, përfshirë The Guardian, tregojnë shkallën e këtyre përpjekjeve.

Një dokument, i datës janar 2023, thotë se 6.6 miliardë rubla janë ndarë për projekte të ndryshme në territoret e pushtuara në lidhje me trajnimin e nëpunësve të rinj civilë, “programet arsimore midis të rinjve” dhe vendosjen e infrastrukturës së Roskomnadzor, censurës ruse të internetit që bllokon nxjerr faqet e internetit të padëshirueshme dhe monitoron përdorimin e internetit.

Buxheti i sugjeruar për një media të re, vzaporozhye.ru, përfshinte rrogat e tre gazetarëve të sjellë nga Moska, qiranë e zyrës, dy makina, para për raportimin e udhëtimeve dhe për festat e korporatave.

Faqja e internetit tashmë funksionon dhe publikon çdo ditë propagandë dhe kronika surreale të pushtimit.

Një lajm i kohëve të fundit njoftoi me krenari se një brigadë punëtorësh nga rajoni rus i Chuvashia po hiqnin tabelat e kohës së Ukrainës dhe po i zëvendësonin me citate gjigante të Putin-it.

Zgjedhjet

Gjatë javëve të fundit, zyrtarët rusë kanë shkuar shtëpi më shtëpi, raportuan disa njerëz që ende jetojnë në rajon, duke kontrolluar se cilat rezidenca janë bosh dhe mund të zhvendosen, dhe duke ushtruar presion ndaj ukrainasve që nuk e kanë bërë ende këtë për të marrë nënshtetësinë ruse.

Lypka ka thënë se njerëzit që kanë qëndruar prapa nën okupim mund të ndahen në tre kategori: ata që e mirëpresin sundimin rus, të moshuarit që janë blerë me premtime për pensione më të larta dhe ata që po mbajnë kokën ulur duke pritur në heshtje ushtrinë ukrainase.

Në një shtëpi në territorin e kontrolluar nga ukrainas, disa njerëz pëshpëritën histori të vjedhjes nëpër linja për t’u hakmarrë ndaj rusëve dhe të skemave të zgjuara për t’u kontrabanduar eksplozivëve partizanëve në territorin e pushtuar.

Këto janë histori për më vonë, për librat e historisë, kanë thënë ata. T’u thuash atyre tani do të rrezikonte ekspozimin e metodave.

Kërcënimi nga partizanët i ka vënë në rrezik autoritetet ruse dhe siguria po rritet më tej përpara votimit. Por do të duhen më shumë se partizanët për të larguar për mirë sundimin rus dhe dështimi i kundërofensive ushtarake të Ukrainës vitin e kaluar ka qenë një goditje psikologjike për banorët pro-ukrainas të territorit.

Deri tani, rreth gjysma e popullsisë së rajonit është larguar vullnetarisht, përveç atyre të dëbuarve ose të rrëmbyerve.

Shumë prej tyre janë tani në qytetin e Zaporizhzhia-s, të tjerët janë të shpërndarë gjetkë në Ukrainë dhe në të gjithë Evropën, duke shpresuar se ushtria ukrainase do të çlirojë territorin dhe ata mund të kthehen në shtëpi.

Nga territori i mbajtur nga Ukraina, policia dhe shërbimi i sigurisë SBU monitorojnë ngjarjet në zonat e pushtuara dhe hartojnë lista të bashkëpunëtorëve lokalë për përdorim të mëvonshëm.

Në Molochansk, zyrtari përgjegjës për zyrën e rekrutimit ushtarak shkoi te rusët, ashtu si një këshilltar lokal që kishte shkruar himnin e qytetit.

Lypka madje ka miq që ranë dakord të bashkëpunojnë, dhe ajo ende përpiqet të kuptojë arsyet e tyre.

Çfarë do të ndodhë nëse Ukraina rifiton territorin? Diçka në mendjen e të gjithëve.

Në qytete si Izium, i cili u pushtua për vetëm pesë muaj në vitin 2022, akuzat dhe dyshimet ishin të kudondodhura kur Ukraina rifitoi kontrollin.

Në rajonin e Zaporizhzhia-s, ku pushtimi po arrin kufirin dyvjeçar, zgjidhja e motivimeve të njerëzve dhe dallimi i vijës së paqartë midis mbijetesës dhe bashkëpunimit do të jetë një detyrë e vështirë dhe e dhimbshme.

Marrë nga “The Guardian”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com