“Hani proshutën, më pas do ju jap bukën dhe kripën tuaj”

Eksodi i madh i shqiptarëve në fillimvitet 90′, është ende i freskët në kujtesën individuale dhe historike në Shqipëri.

Një prej mijëra të mërguarve, Arben Imeri, përjetimin e ka pasur shënjues. Një përjetim, të cilin ai e përshkruan me detaje.

“Natën që zbarkuam në Itali, ishte dita midis 7 dhe 8 marsit të vitit 1991.

Ishim refugjatë që vinim erë nga koka te këmbët, pa para, me flokë të gjatë dhe rrobat zhul. Kishim vetëm ëndrra dhe asgjë tjetër. Ëndrra për një jetë më të mirë.

Një profesor frëngjishteje na mblodhi të gjithëve nga rruga, falë autostopit me dy miq të mitë.

Mësuesi na priti në një shtëpi të vjetër, që e kishte blerë si formë investimi.

Por, për ne, djem të rinj, ajo shtëpi me tulla të mëdha, në rrugën Taranto 36, sa e thjeshtë aq edhe e këndshme, ishte më mirë se një hotel.

Ishin gratë e lagjes, ato të cilat kujdeseshin për mirëqenien tonë. Bënin gara se kush na sillte e para për të ngrënë. Një ditë gatuante Laura, parukierja përballë. Tjetrën, mamaja e Adelaides.

Më pas, sipas një grafiku të mirëndërtuar, për ne mendonte Ana Maria, e shoqja e profesorit të frëngjishtes – mësuese edhe ajo vetë. Ishte e ëma e një lojtari futbolli, Benarrivo, i cili më pas u bë lojtar i Parmës dhe në vitin 1994, u bë nënkampion i botës.

E fejuara e Marcello-s, i cili kishte një ofiçinë dhe rregullonte makinat e të gjithëve, kujdesej për ne po ashtu.

“Djema, ju pëlqyen makaronat…po mishi?”, na pyesnin.

“Po, shumë e mirë. Por, ju lutem, herën tjetër, duam më shumë kripë”, kërkonim ne.

“Kripa, bën keq për zemrën”, na thonin.

Ne nuk ngopeshim kurrë. Ndoshta sepse ishim të rinj. Ose ndoshta sepse nuk ishim mësuar të hanim makarona.

Shpirti ynë ishte tek buka, tek ajo e zeza integrale, që të binte në stomak dhe të mbushte barkun. Ndërsa, në Itali, buka ishte e bardhë, e lehtë si shkumë dhe nuk bënte për ne. Nuk ngjyhej dot as në supë.

Një djalë qytetës, binte në sy mes të tjerëve për ne.

Ai quhej Antonio, por në Brindisi, për të gjithë, ai ishte Dobusci. Ishte rreth tre-katër vjet më i madh se sa ne.

Na tregoi se kur ishte i vogël, këpucët e tija kishin gjithnjë vrima në shollë. Kështu, shokët, si nofkë, i kishin zgjedhur atë më të thjeshtën, “due bucchi” (dy vrima), që në dialekt të Brindisit, shqiptohet Dobusci.

Ashtu si shumë djem të qytetit, ai ishte i papunë. Së bashku me të motrën e tij shtatë ose tetë vjetë më të madhe, Francesca, jetonin me gjyshen e tyre. E tyrja, ishte një shtëpi modeste, njëkatëshe, në një ndër kryqëzimet e shumtë të rrugës Taranto.

E ëma, punonte si pastruese në një hotel. Punonte shumë, ditë e natë. E kam parë pak herë. Për të atin, ai nuk fliste kurrë.

Ishim afër me shtëpinë e tyre.

Asokohe shkonim nga Dobusci. Ishte gjithnjë në cepin e tij, teksa tymoste cigaren e tij dhe fliste për futbollin. Në fakt, përtej keqardhjes për situatën tonë, ishim bërë shokë edhe falë njohurive tona mbi futbollin italian.

“Dobusci, hëngrëm, por kemi ende uri”.

I miri Dobusci linte gjithçka mënjanë dhe rendte drejt shtëpisë së tij. Ne, si zoçka të vogla që ndjekin pulën, menjëherë pas tij.

“Kur ju kam uri”, thoshte duke e përdorur foljen në kohë të pacaktuar për të na bërë të kuptonim më thjeshtë italisht, “kam uri dhe unë”. “Kuptoni?”, pyeste.

“Po, kuptuar shumë mirë. Ne uri, ti uri. Jo uri ne, jo uri ti”, ja kthenim ne.

Më pas, në shqip, duke u zgërdhirë midis nesh, thonim se “jo uria”, ishte vetëm teorike.

“Çfarë po thoni?”, na pyeste.

Për fatin e tij të keq, qëllonim gjithnjë “uri” dhe jo “jo uri”.

“Kujt i plas. Unë ju kuptoj”, thoshte.

“A e di Dobusci”, mundoheshim ne të balanconim pak hallet. “Në luftën e dytë botërore, kapitullimi Italia fashiste…populli shqiptar dhënë bukë ushtarëve italianë”.

Qeshnim me lot, të gjithë. Sapo bëheshin 50 metra, deri në shtëpinë e tij, e hapte derën pa trokitur.

Ishte një shtëpi gjithnjë e pastër dhe me rregull. Aromës së solucioneve të ndryshme të pastrimit, u bashkohej gjithnjë era e salcës së makaronave ose ndonjë gatimi të mirë që ishte mbi sobë.

Gjyshja, ishte gjithnjë e përkulur në një bord të drunjtë, duke përgatitur makarona të freskëta. Me dy duar që i dridheshin për shkak të plakjes, dukej si ndonjë nxënëse e shkollës fillore, e cila nuk i kishte bërë detyrat e shtëpisë.

“Gjyshe! Vëllezërit e mi shqiptarë kanë uri. Bërë një sanduiç për kokë…shpejt gjyshe!”, udhëzonte me italishten e fragmentarizuar që ta kuptonim ne, Dobusci.

“Doni makarona bij”, përgjigjej ajo.

“Ngrënë tashmë. Ne dashur bukë”, ia kthenim ne me aq italisht sa dinim.

E moshuara e veshur me të zeza, ashtu si gjyshet tona, thoshte ndonjë fjalë në dialekt dhe më pas çohej dhe hapte frigoriferin.

“Çfarë thotë gjyshja Dobusci? Ne nuk kuptuar dialekt”.

“Gjyshja thotë se mamaja ime nuk ka qenë kurrë në Shqipëri. Ndaj, nuk mund të jeni kurrë vëllezërit e mi”.

Më pas shpërthente sërish në të qeshura.

Gjyshja na tregonte proshutën, na pyeste nëse na pëlqente.

“Dobusci, mjafton edhe vetëm buka, pak domate e pak djathë. Ah, edhe kripë…”, i thonim.

“Përderisa gjendet, hani proshutën. Më pas, do ju jap bukën dhe kripën tuaj”, na e kthente.

Qëndruam një muaj në Bridisi. Më pas, u larguam drejt një qyteti tjetër, ku edhe gjetëm punë. Ndër vite, i humbëm kontaktet me Dobusci-n. Por, kurrë nuk e harruam.

Falë Facebook-ut, e rigjetëm. U gëzuam si të ishim fëmijë. I tregova jetën time dhe ai më rrëfeu të tijën.

Premtuam se do të takoheshim sapo të ishte e mundur.

Por, fati nuk qe me të. Duke mos e parë në Facebook – llogaria e tij dilte e mbyllur – dhe duke mos na u përgjigjur në telefon, kontaktuam me të motrën.

“Antonio vdiq”, mu përgjigj duke vajtuar.

Dhe ndjen një boshllëk në zemër…

Kishte vdekur dikush që, kur isha një Krisht i varfër, i ardhur nga një botë tjetër, i sapo zbritur nga një anije shprese, më thoshte “ti je vëllai im”.

Ky ishte miku im italian Dobusci.

Ndjesë, vëllai im…”

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com