Darka e Lamës, dita shqiptare e falënderimeve

Një nga hapësirat luksoze në njërin nga hotelet poashtu më luksoze në vend, të hënën mori pamje tjetër – ndryshe.

Në vend të karrigeve e tavolinave me çarçafë mëndafshi, u vendosën, ulëse kashte e tavolina të ulëta të rrumbullakëta të cilat ngjasojnë me sofrën – tavolinë e ushqimit tradicional shqiptar, të mbuluara me një nga llojet po ashtu tradicionale të sofrabezit.

Në sfond dëgjohej muzikë e vjetër shqiptare, njëjtë si gati çdo gjë brenda kësaj hapësire.

Darka e lamës, dita shqiptare e falënderimeve

“Darkës së lamës”, “Darka e fushës” apo “Darka e bereqetit”,

Shqiptarët kanë trashëguar doke dhe tradita të sakrifikimit, përkujtimit, gëzimit dhe falenderimit, nga e kaluara.

Shumë festa siç është “Darka e Lamës” janë pak të njohura ose nuk festohen më nga brezat e sotëm. Disa prej tyre i njohim vetëm si emra, të permendura nga gjyshërit ose njerëz të moshuar.  Këto festa kanë ritualet e tyre që janë kaluar brez pas brezi.

Darka e lamës është kryefestë pagane e motmotit, që shënon mbarimin e verës e fillimin e dimrit, kur mblidhen të lashtat, frutat e bereqeti.

Është festë tradicionale shqiptare, e cila zakonisht është mbajtur në fund të tetorit kur janë vjelë të mirat e punës verore.

Quhet e lamës, sepse “lama” ka qenë vendi i rrafshët në fshatra malore, ku janë shirë të korrat, kryesisht të misrit. Ndërsa në fushë ka marrë emrin “darka e fushës”, pasi janë vjelë të mirat e saj, kryesisht të grurit.

Evidencat etnografike tregojnë se me grumbullimin e produkteve dhe përfundimin e punëve, në viset e ndryshme të Kosovës, gjithmonë është organizuar një darkë e madhe e përbashkët për të falënderuar njerëzit që kanë ndihmuar në përfundimin e punëve blegtorale e bujqësore. “Dhënia e bukës” ka qenë aspekt esencial i marrëdhënieve sociale tradicionale.

Tavolina e darkës së lamës është e mbushur me ushqime tradicionale, të mirat e mbledhura nga toka. Në darkën e lamës kryesisht përgatiteshin shtalba të pjekur e kallamoqa të zier, hashure, fasule, patate, kunguj të zier, petulla, mazë të zier, gatime me mbrumëra të ndryeshëm si; çervish e përshesh me kos e tambël, pekmez dhe reqelna me rrush e me pemë të ndryshme, turshi, mishëra të ndryshëm; bibanë e qingja të pjekur.

Në mungesë të industrisë dhe përpunimit të ushqimeve e pijeve edhe këto të fundit ishin të prodhuara nga vet fshatarët, si verë rrushi, kos të kulluar, lëng rasoji…etj.

Bujqit e fshatarët mblidheshin bashkë, jo vetëm për të shijuar ushqimet e tokës së tyre, por edhe si festë falënderimi për të mirat që u ka dhuruar brenda një viti dhe për t’u lutur që në vitin tjetër të kenë edhe më shumë bereqet, të mira nga toka.

Viti 2002 risolli Darkën e lamës në Kosovë

Vitet 80-90 në Kosovë ishin shumë të vështira për të gjithë, lufta për mbijetesë bëri që shqiptarët ta harrojnë tradicionalen. Këtë fat e pati edhr darka e lamës.

Por kjo ditë shqiptare e falënderimeve u rikthye pas luftës në vitin 2002, fillimisht nga ish-presidenti Ibrahim Rugova, për t’u pasuar pastaj nga ish-presidenti, Fatmir Sejdiu, Atifete Jahjaga, Hashim Thaçi e këtë vit edhe nga presidentja aktuale Vjosa Osmani.

Duke ditur rëndësinë tradicionale që ka kjo festë, darka e falënderimeve, Ish Presidenti historik Dr.Ibrahim Rugova Festën e Ditës së Falënderimit – “Darkën e Lamës”  filloi ta zyrtariojë dhe për çdo vit, më 24 tetor e organizonte si dhe e kishte cilësuar si një festë tradicionale popullore dhe familjare e Kosovës dhe në viset e tjera shqiptare.

Përveç politikanëve vendor, në këtë organizim tradicional zakonisht janë ftuar edhe përfaqësues të KFOR-it, zyrtarë të ambasadave të huaja në Kosovë e shumë intelektualë të tjerë.

Kështu nga ajo kohë, darka e lamës organizohet nën patronatin e Presidentit të shtetit dhe mbledhë figurat më eminente të politikës.

Na kujtohet Saturnalia romake që nuk ishte tjetër pos një rivitalizim i një riti të vjetër pagan në Evropën parakrishtere.

Japonezët po ashtu rivitalizuan Niiname sai – ditën e punës dhe prodhimit – një falënderim për njëri tjetrin dhe Zotin që ka ofruar orizin.

Dita e falënderimeve amerikane (Thanksgiving), ndoshta një inspirim shtesë për Rugovën, ka qenë një lloj rivitalizimi që kishte bërë Abraham Lincoln.

Por, duhet kujtuar se institucionalizimi i festës Thanksgiving nuk qe bazuar mbi dokumente historike, por mbi një kujtesë dokesore e tradicionale të inspiruar nga tradita.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.