Ky vit mund të shënojë një pikë kthese në historinë e BE-së, me popullsinë prej 448 milionë banorësh që fillon një rënie që pritet të vazhdojë, duke shënuar një tkurrje të paprecedentë në kohë paqeje, sipas parashikimeve të OKB-së.
Popullsia e BE-së u rrit në vitin deri në janar 2023, e ndihmuar nga një fluks i personave të zhvendosur nga Ukraina, pas një rënie të përkohshme dyvjeçare që reflektoi ndikimin e pandemisë.
Vitin e kaluar, Eurostat parashikoi se popullsia do të arrinte 453 milionë në vitin 2026.
Por shifrat e vitit 2023 erdhën nën pritshmëritë pasi lindjet në BE ranë në nivelet që Eurostat nuk kishte parashikuar për dy dekada të tjera, duke sugjeruar se kulmi mund të vijë përpara vitit 2026.
Çka po bëhet e qartë është se përmbysja demografike e parashikuar prej kohësh e BE-së duket se do të vijë më shpejt se sa parashikonin shumë ekspertë.
Teksa në dekadat e fundit imigrimi ka ndihmuar në rritjen e numrit të popullsisë dhe rritja e pjesëmarrjes së emigrantëve dhe grave në fuqinë punëtore ka kompensuar rënien e përshpejtuar të popullsisë në moshë pune të BE-së, së shpejti këta faktorë nuk do të jenë të mjaftueshëm.
BE-ja nuk është e vetmja në përballjen e këtyre presioneve.
Rënia demografike e Japonisë është bërë një problem i qëndrueshëm ndërsa Kina dhe Koreja e Jugut tani kanë disa nga normat më të ulëta të lindshmërisë – numrin e fëmijëve për grua në moshë riprodhuese – në botë.
Por shumë nga 27 vendet që përbëjnë BE-në kanë përjetuar nivele jashtëzakonisht të ulëta të lindjeve për dekada.
Ndërsa pjesa më produktive e popullsisë tani po zvogëlohet, ka presion shtesë mbi financat e qeverisë me pasoja për perspektivat ekonomike dhe pozicionin gjeopolitik të bllokut.
Rrjedhimisht, BE-ja është bërë një terren testimi për politikat pronatale të udhëhequra nga qeveria, shumica e të cilave deri më tani kanë qenë joefektive në ndalimin e rënies së lindjeve.
Një zgjidhje tjetër – rritja e emigracionit – është një temë e ngarkuar politikisht në shumë kryeqytete. Partitë populiste kundër imigracionit ka të ngjarë të kenë fitime në zgjedhjet e Parlamentit Evropian të mbajtura nga 6 deri më 9 qershor.
“Nëse nuk i marrim parasysh tendencat demografike dhe nuk i zbusim ato aty ku është e mundur, mund të përfundojmë duke ecur në gjumë në skenarë të errët”, sipas Dubravka Šuica, nënkryetarja e parë e Komisionit Evropian për demokracinë dhe demografinë.
Këta skenarë përfshijnë “kërcënimet e ardhshme ndaj konkurrencës sonë, presionin mbi buxhetet tona, tendosjen mbi shërbimet publike dhe pensionet dhe potencialin që vendet e punës në çdo sektor të ekonomisë të mbeten të paplotësuara”.
Šuica, e cila është në fund të mandatit të saj pesë-vjeçar, u ka bërë thirrje qeverive të krijojnë ministritë e demografisë dhe BE-së të krijojë një këshill me një linjë të dedikuar buxhetore.
Pa organizimin e duhur, sipas saj, “askush nuk ndihet përgjegjës”.
Një problem tjetër është se efektet demografike shfaqen ngadalë, në afat të gjatë, duke reduktuar shtysën e qeverive për të vepruar tani.
Për të, çështja kërkon një ndjenjë më të madhe urgjence midis politikëbërësve.
“BE-ja është në prag të një revolucioni demografik, i cili kërkon një rimendim të thellë të kornizave institucionale, politike, ekonomike dhe kulturore”.
Vendet që tani formojnë BE-në janë relativisht të reja ndaj këtyre sfidave demografike.
Pas Luftës së Dytë Botërore, shumica e vendeve evropiane përjetuan një bebe boom, i cili kontribuoi në rritjen solide të popullsisë në të gjithë kontinentin.
Që atëherë, faktorët duke përfshirë rritjen e shpejtë të arritjeve arsimore, veçanërisht në mesin e grave, përmirësimin e të ushqyerit dhe higjienës, kontrollin e sëmundjeve infektive dhe përhapjen e metodave të kontrollit të lindjes, kanë rezultuar në uljen e numrit të lindjeve dhe rritjen e jetëgjatësisë.
Gjatë kësaj kohe, pjesa e BE-së në popullsinë globale është përgjysmuar në më pak se 6 për qind.
Në mënyrë thelbësore për rritjen ekonomike dhe financat publike, popullsia në moshë pune e BE-së, ato të moshës 20-64 vjeç, të cilët kontribuojnë pjesën më të madhe të të ardhurave tatimore, u tkurr nga një kulm prej 270 milionë në 2011 në rreth 261 milionë këtë vit, sipas të dhënave të OKB-së.
Në raport me popullsinë totale, grupi i moshës së punës në BE arriti kulmin në 61.4 për qind në 2008 dhe tani ka rënë në 58 për qind.
Me një pjesë në rënie të popullsisë në punë, “PBB-ja për kokë do të jetë vazhdimisht e ulët”, sipas Michael Saunders, ekonomist në Oxford Economics.
“Krahasuar me rrugën që keni ndjekur për shumicën e 50 viteve të fundit në të cilën standardet e jetesës vazhdojnë të përmirësohen, ndihet shumë ndryshe”.
Gjermania ka humbur rreth 2 milionë njerëz të moshës 20 deri në 64 vjeç që kur shifrat në atë grup arritën kulmin në vitin 1998, sipas një analize të të dhënave të OKB-së.
Në dekadën e ardhshme, ekonomia më e madhe e BE-së do të humbasë edhe 10 për qind të popullsisë së saj në moshë pune, rreth 5 milionë njerëz.
Në shkurt, ministri gjerman i Ekonomisë, Robert Habeck, e cilësoi mungesën e fuqisë punëtore si rrezikun më të madh për rritjen ekonomike të vendit.
Institut der Deutschen Wirtschaft ka vlerësuar se mungesa e punëtorëve mund t’i kushtojë Gjermanisë 49 miliardë euro prodhim të humbur në 2024.
Rënia e popullsisë në moshë pune të BE-së pritet të përkeqësojë mungesat në disa sektorë më shumë se të tjerët.
Shumë shtete anëtare kanë një kërkesë të lartë për aftësi në fusha të tilla si inxhinieria, shkenca, teknologjia dhe kujdesi, dhe ndërsa bebe boomers dalin në pension, mungesat në profesionet me aftësi të larta dhe të ulëta parashikohen të “rriten në mënyrë të konsiderueshme”, vlerëson Komisioni i BE-së.
Kërkesa për punëtorë është lehtësuar gjatë vitit të kaluar pasi ekonomia e Gjermanisë ka vuajtur. Por gati 40 për qind e bizneseve ende vuajnë nga mungesa e punëtorëve të kualifikuar, duke u rritur në gati 70 për qind në mesin e shërbimeve ligjore dhe të kontabilitetit, sipas një sondazhi nga Instituti Ifo.
Imigrimi dhe rritja e normave të punësimit, veçanërisht në mesin e grave deri më tani kanë kompensuar rënien e përgjithshme demografike. Por shumica e parashikuesve thonë se së shpejti nuk do të mjaftojnë.
FMN parashikon që orët e punës totale evropiane do të bien gjatë pesë viteve të ardhshme, ndërsa ato pritet të vazhdojnë të rriten në SHBA.
Në mënyrë të ngjashme, raporti i fundit i Komisionit Evropian për plakjen parashikon se inputi i punës do të bjerë nga fundi i viteve 2020, pavarësisht rritjeve shpesh “të konsiderueshme” të pritshme në pjesëmarrjen në punë midis punëtorëve të moshuar që rrjedhin nga reformat e pensioneve.
Duke pasur parasysh rënien e pritshme të orëve të punës, “rritja e produktivitetit të punës do të bëhej nxitësi i vetëm i rritjes së PBB-së”, thuhet në raport.
Kjo nuk është inkurajuese duke pasur parasysh se rritja e produktivitetit të BE-së ka qenë e dobët për më shumë se një dekadë dhe është tkurrur që nga fundi i vitit 2022, duke zgjeruar hendekun me SHBA-të.
Shumë ekspertë u bëjnë thirrje qeverive të investojnë në aftësi dhe edukim për të rritur vlerën e asaj që prodhohet për orë të punuar.
BE-ja është përpjekur ta trajtojë çështjen me iniciativa të tilla si “Viti Evropian i Aftësive”, duke ndihmuar njerëzit të marrin aftësitë e duhura dhe kompanitë për të plotësuar mungesat e aftësive.
“Do të na duhet të bëjmë investime të mëdha për rritjen e burimeve njerëzore që kemi, në vend që të përpiqemi të rrisim shkallën e lindshmërisë”, sipas Wolfgang Lutz, drejtor themelues i Qendrës Wittgenstein për Demografinë dhe Kapitalin Njerëzor Global në Vjenë.
Sipas tij, rreziqet për të mos e bërë këtë përfshijnë konfliktin social dhe “humbjen në aspektin e konkurrencës globale”.
“Jo vetëm që roli ynë në botë është zvogëluar, por edhe mirëqenia e njerëzve në Evropë”.
Ky skenar është tashmë i dukshëm në zgjerimin e hendekut ekonomik me SHBA-të, ku popullsia në moshë pune po rritet, e ndihmuar edhe nga emigracioni.
Jan Hatzius, kryeekonomist në Goldman Sachs, parashikon se rritja ekonomike e SHBA-ve do të vazhdojë të jetë më e fortë se në BE në dekadën e ardhshme, kryesisht për shkak të demografisë së saj më të mirë.
Një faktor kyç që përcakton konkurrueshmërinë dhe rritjen ekonomike të BE-së është aftësia e bllokut për të tërhequr talentet globale.
BE-ja e ka pranuar se po përpiqet të vendoset si një destinacion kryesor për punëtorët me kualifikim të lartë.
Vitin e kaluar Komisioni Evropian prezantoi një “Paketë për Aftësitë dhe Lëvizshmërinë e Talenteve”, një sërë masash për ta bërë BE-në më tërheqëse për talentet nga jashtë, siç është platforma Talent Pool, e cila lehtëson rekrutimin e punëkërkuesve nga vendet jo-BE në BE- profesione me mungesë të madhe.
Por emigrimi është kryesisht një çështje e shteteve anëtare dhe është një shqetësim kryesor i votuesve.
Disa nga diskutimet përpara zgjedhjeve parlamentare të BE-së janë rrëmbyer nga teoricienët e “zëvendësimit të madh”, të cilët besojnë se elitat liberale po promovojnë imigracionin jo të bardhë nga jashtë Evropës për të minuar homogjenitetin etnik dhe kulturor.
“Unë mund të kuptoj se njerëzit disi ndihen sikur ata duhet të shkojnë shumë djathtas sepse mendojnë se emigrantët do të prishin identitetin e tyre kombëtar, por në të njëjtën kohë ne nuk mund të jetojmë pa emigrantë”, sipas Šuica.
Duke reflektuar këtë, kryeministrja e djathtë e Italisë, Giorgia Meloni, nënshkroi një marrëveshje me Shqipërinë për të dërguar disa azilkërkues në vendin e Ballkanit Perëndimor për shqyrtimin e kërkesave të tyre.
Por qeveria e saj ka rritur gjithashtu numrin e lejeve të punës për punëtorët jashtë BE-së.
Në të gjithë Italinë, shkollat janë mbyllur ose shkrihen për shkak të mungesës së nxënësve.
Në Trapani, një qytet i vogël në Siçili, emigracioni ka siguruar një fluks të rëndësishëm studentësh të rinj.
“Rënia e popullsisë është një sfidë për ne, ne luftojmë që të kemi numrin minimal të nxënësve për të krijuar një klasë”, ka rrëfyer Anna Maria Sacco, kreu i Ciaccio Montalto, një organ arsimor që mbikëqyr katër shkolla.
“Ata që na shpëtuan janë studentët me origjinë të huaj”.
Që nga viti 2019, numri i nxënësve të lindur jashtë vendit u rrit me më shumë se 50 për qind në shkollën fillore që ajo drejton, duke kufizuar rënien e numrit të përgjithshëm të nxënësve në 15 për qind.
Në një përpjekje për të ngadalësuar rënien demografike, shumë vende të BE-së kanë prezantuar stimuj financiarë të tillë si shpërblimet e foshnjave në Itali, Poloni dhe Greqi, dhe kredi për çiftet me të paktën tre fëmijë në Hungari.
Që nga rizgjedhja e saj korrikun e kaluar, administrata e qendrës së djathtë në Greqi është zotuar të adresojë sfidat demografike të vendit, duke krijuar për herë të parë një Ministri të Kohezionit Social dhe Familjes me një mandat specifik për të trajtuar normat e ulëta të lindjeve.
Këtë vit, qeveria rriti shtesën e lindjes, një pagesë një herë për të pasur një fëmijë, nga 2 mijë euro në 2400-3500 euro bazuar në madhësinë e familjes.
“Shpërblimi nuk e zgjidh çështjen, por krijon një kornizë përforcuese”, sipas Marina Stefou, sekretare e përgjithshme për demografinë dhe politikën e strehimit në ministrinë e re.
Qeveria ofron gjithashtu kupona për familjet për të hyrë në çerdhe publike dhe private.
“Për të ndryshuar prirjen demografike në rënie, ju duhet të bëni masa të përhershme dhe t’u jepni prindërve një perspektivë afatgjatë”, ka shtuar Stefou.
Megjithatë, edhe politikat miqësore për familjen, të cilat kanë ndihmuar në mbështetjen e normave të lindshmërisë në të kaluarën, si kujdesi i mirë dhe i përballueshëm për fëmijët, nuk funksionojnë më aq mirë sa funksionuan, sipas Šuica.
Në vitin 2022, numri i foshnjave të lindura në BE ra nën 4 milionë për herë të parë që nga fillimi i mbledhjes së të dhënave në vitin 1960.
Lindjet shënuan një nivel më të ulët të pasluftës në Francë dhe Spanjë dhe një nivel më të ulët të nëntë dekadave në Greqi.
Në Itali ato janë në nivelin më të ulët që kanë qenë që nga krijimi i shtetit modern në vitin 1861, ndërsa në Finlandë janë më të ulëtat që nga fillimi i mbledhjes së të dhënave të krahasueshme në vitin 1776.
Shkalla e lindshmërisë së BE-së ra në 1.46 në vitin 2022, me shifrën aq të ulët sa 1.16 në Spanjë, 1.24 në Itali dhe 1.29 në Poloni.
Ra nën nivelin e zëvendësimit prej 2.1, në të cilin popullsia është e qëndrueshme pa emigracion, në fillim të viteve 1970.
Trendi i lindjeve nuk ka gjasa të ndryshohet, sipas Sarah Harper, profesoreshë e gerontologjisë në universitetin e Oxford-it.
Arsimimi dhe pavarësia më e mirë do të thotë se “gratë e kanë humbur detyrimin për t’u riprodhuar”.
“Ne kemi një bllok të tërë rajonal që për një kohë të gjatë ka pasur shëndet, ekonomi dhe arsim shumë të mirë” – nxitësit e fertilitetit dhe jetëgjatësisë më të ulët, ka shtuar ajo.
Ekspertët mendojnë se Evropa mund të përfitojë më shumë nga “dividendët e jetëgjatësisë”, duke kapitalizuar brezat e vjetër më të shëndetshëm dhe duke thyer narrativat negative rreth plakjes.
Evropa ka jetëgjatësinë më të lartë të çdo kontinenti dhe moshën mesatare më të lartë.
Shumica e vendeve të BE-së kanë ndërmarrë hapa për t’i mbajtur njerëzit në punë për më gjatë, si rritja e moshës së pensionit për të reflektuar jetëgjatësinë më të gjatë në Itali, Portugali dhe Greqi.
Megjithatë, në vitin 2022 vetëm 6 për qind e atyre të moshës 65 vjeç e lart ishin të punësuar në BE krahasuar me një të katërtën në Japoni, sipas të dhënave të OECD.
Šuica beson se të moshuarit duhet të qëndrojnë në punë nëse duan.
Evropa ka parë gjithashtu dyfishimin e numrit të atyre të moshës 85 vjeç e lart në dy dekadat e fundit, duke shtuar presione mbi shpenzimet shëndetësore dhe financat publike.
Marrë nga “Financial Times”, përshtatur për “Albanian Post”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
