Kush po shpenzon më shumë për mbrojtjen në Ballkan?

Të dhënat e fundit të publikuara nga Balkan Defense Monitor 2024 analizojnë se cili shtet në rajon ka kryer më shumë shpenzime sa i takon mbrojtjes.

Kështu Serbia ishte vendi kryesor në rajon, shpenzimet e të cilës arritën në 2% të PBB-së së saj në 2023, e ndjekur nga Maqedonia e Veriut me 1.7% dhe Shqipëria me 1.6%.

Këto dy të fundit – të dyja në NATO – parashikohet që ta kalojnë Serbinë, e cila pritet të zbresë në vendin e tretë në rajon me 1.8% në 2024.

Ky është edicioni i tretë i Balkans Defense Monitor, i cili mbulon Shqipërinë, Bosnjën dhe Hercegovinën, Kroacinë, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë.

Kroacia, një tjetër anëtar i NATO-s, ka mbajtur shpenzimet e saj të mbrojtjes në rreth 1.5% të PBB-së së saj për tre vitet e fundit.

Ndërkohë, Mali i Zi dhe Bosnja dhe Hercegovina janë prapa pjesës tjetër të Ballkanit, me vetëm 1% dhe 0.7% shpenzime të parashikuara për mbrojtjen në vitin 2023.

Monitori i Mbrojtjes analizon gjithashtu pjesën e shpenzimeve që i ndahen personelit, nga njëra anë, dhe armëve dhe pajisjeve, nga ana tjetër.

Ashtu si në vitet e mëparshme, shpenzimet për personelin e Bosnjë-Hercegovinës janë më të mëdhatë me 89%.

Pasohet nga Mali i Zi i cili shpenzon 56% për personelin dhe vetëm 24% për armë dhe pajisje.

Ndërkohë, Kroacia dhe Maqedonia e Veriut kanë ulur ndjeshëm përqindjen e shpenzuar për personel në krahasim me vitin 2020, thekson Balkan Defense Monitor.

Kroacia tani po shpenzon pothuajse në mënyrë të barabartë për personel (41%) dhe armë (39%).

Në Maqedoninë e Veriut, personeli merr 38% të shpenzimeve, ndërsa armët dhe pajisjet marrin 26%. Së fundi, Serbia shpenzon saktësisht pjesën e barabartë – 39% – për personel dhe armë.

Dokumenti thekson se ka pasur një trend të rritjes së shpenzimeve në Serbi nga viti 2016 në 2022, i cili më pas u ndërpre përkohësisht, por pritet të jetë sërish në rritje.

Sipas dokumentit, buxheti ushtarak i Kroacisë gjithashtu është rritur ndjeshëm – ai pothuajse u dyfishua që nga viti 2017, kryesisht për shkak të prokurimit të 12 avionëve luftarakë francezë Dassault Rafale në 2021.

Afrimi i objektivit prej 2%: Përshpejtimi pas luftës në Ukrainë

Rritja e shpenzimeve për mbrojtjen në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut është e krahasueshme me tendencat në vendet e tjera anëtare të NATO-s.

Sipas vlerësimeve të NATO-s, shpenzimet në vitin 2023 brenda Aleancës u rritën me 8.3%, që është deri tani rritja më e madhe në 10 vjet.

Në vitin 2023, shpenzimet mesatare midis aleatëve ishin 1.82% të PBB-së dhe 11 nga 31 shtete anëtare të NATO-s shpenzonin më shumë se 2%.

Sipas Sekretarit të Përgjithshëm Jens Stoltenberg, ky numër pritet të rritet në 18 në vitin 2024.

Kjo është një rritje e ndjeshme krahasuar me vitin 2014, kur vetëm Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar dhe Greqia po kalonin pragun prej 2%, sipas të dhënave të NATO-s.

Çështja e shpenzimeve është bërë më e spikatur me zgjedhjen e Donald Trump në Shtetet e Bashkuara në vitin 2016, dhe më pas, veçanërisht pas pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022.

Në Ballkan, asnjë aleat i NATO-s nuk e ka arritur ende objektivin prej 2%, megjithëse Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria parashikohen ta bëjnë këtë në vitin 2024.

Ndërkohë, të gjithë aleatët e NATO-s, përfshirë ata në këtë rajon, po përmbushin një kërkesë tjetër – që të paktën 20% e shpenzimeve të mbrojtjes të përdoren për pajisje.

“Buxheti i mbrojtjes i Maqedonisë së Veriut ka pësuar një rritje të konsiderueshme që nga anëtarësimi i vendit në NATO në vitin 2020. Rritja është gjithashtu pasojë e një plani afatgjatë të modernizimit të Ushtrisë”, thekson Balkan Defense Monitor.

Në Mal të Zi, nga ana tjetër, buxheti i mbrojtjes ka pësuar luhatje në vitet e fundit. Shpenzimet ishin 1.6% në 2019, por ranë në rreth 1% pas 2021.

Kjo është pjesërisht pasojë e anëtarësimit të vendit në NATO dhe modernizimit të Ushtrisë për të përmbushur standardet e NATO-s, por edhe për shkak të krizës politike dhe ndryshimeve të qeverive”, thuhet në dokument.

Në pesë vitet e ardhshme Shqipëria do të dyfishojë shpenzimet e mbrojtjes, tregon raporti

Ndërkaq, Shqipëria pritet të dyfishojë shpenzimet e saj të mbrojtjes gjatë pesë viteve të ardhshme, me një angazhim të parashikuar prej 2.2 miliardë dollarësh nga 2025-2029.

Kjo ndërsa vendi kërkon të zhvillojë aftësitë e tij ushtarake në dritën e një mjedisi në ndryshim të kërcënimit global.

Këto ishin të dhënat e raportit të GlobalData “Tregu i Mbrojtjes i Shqipërisë 2024-2029”.

Aty shkruhet se pas një periudhe të gjatë stanjacioni dhe rënieje të lehtë, buxheti i mbrojtjes i Shqipërisë ka filluar të shohë një rritje, duke filluar nga viti 2022, duke u rritur ndjeshëm pas vitit 2023 dhe duke u rritur vazhdimisht.

Kjo nga 346.5 milionë dollarë në 2024 në rreth 512.8 milionë dollarë deri në vitin 2029, me një normë të përbërë rritjeje vjetore prej 7.69%.

“Pavarësisht se është anëtare e NATO-s që nga viti 2009, Shqipëria e miratoi legjislacionin në parlamentin e saj për të përmbushur objektivin e shpenzimeve prej 2% të PBB-së këtë vit, thuhet në raportin GlobalData.

Vlerësimet e buxhetit të saj tregojnë se ajo do të tejkalojë këtë objektiv dhe do të arrijë 2.5% të PBB-së deri në vitin 2029.

Analiza e modelit të shpenzimeve të Shqipërisë tregon se ndërsa buxhetet po rriteshin përpara pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022, pushtimi i Moskës ndaj fqinjit të saj duket se ka qenë një katalizator për investime të mëtejshme në mbrojtje.

Ndër platformat e blera janë droni turk TB2, i aftë për të kryer operacione ISR dhe goditje, si dhe helikopterë UH-60 Black Hawk.

Sipas inventarit të GlobalData të aseteve ushtarake shqiptare, vendi nuk ka asete aviacioni me krahë fikse, me Forcën e tij Ajrore të përbërë nga 23 helikopterë të llojeve të ndryshme, kryesisht transporti.

Marina Shqiptare ka katër anije patrullimi të armatosura lehtë STAN 4207 të furnizuara nga Damen dhe shumë mjete të tjera patrulluese bregdetare.

Ushtria Shqiptare shfaq mjetet luftarake të këmbësorisë të epokës sovjetike BMP-1/BMP-2 dhe tankun kryesor luftarak Type-59.

Sistemet perëndimore përfshijnë rreth 250 automjete taktike HMMWV 4×4 dhe 37 MaxxPro MRAP të furnizuara nga SHBA, si dhe Land Rover Defenders në Mbretërinë e Bashkuar të ndërtuara me licencë në Turqi.

Marrë nga “Europeanwesternbalkans”, përshtatur për Albanian Post 

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.