Vajza e shefit të spiunazhit dhe marrëdhëniet e ngatërruara të OKB-së me regjimin sirian

Dështimi i pranuar i OKB-së në Sirinë veriore pas tërmetit shkatërrues të muajit të kaluar ka nxjerrë në pah marrëdhëniet e ngatërruara me regjimin e Damaskut, i cili ka përfshirë punësimin e një vajze të shefit të spiunazhit të sanksionuar të Sirisë për të punuar në zyrën e një agjencie ndihmash.

Mbërritja e ngadaltë e ndihmës ndërkombëtare për zonat e varfra të opozitës në Siri pas tërmetit, të cilën e kanë pranuar edhe figura të larta të OKB-së, nënvizoi se si ndihma humanitare armatohet në mënyrë rutinore nga regjimi i Presidentit Bashar al-Assad.

Ai ekspozoi mënyrat në të cilat OKB-ja dhe grupet e tjera të ndihmës detyrohen të bëjnë kompromise nga të cilat përfitojnë lideri sirian dhe bashkëpunëtorët e tij, sipas ekspertëve të ndihmës dhe njerëzve që punojnë në këtë sektor.

Një zëdhënës i agjencisë ka thënë se OKB-ja nuk zbulon informacione personale për stafin, duke shtuar se të gjithë “anëtarët e stafit punësohen sipas proceseve rigoroze të rekrutimit”.

Sakaq, “Financial Times” ka zgjedhur të mos e emërojë vajzën pasi ajo nuk akuzohet për ndonjë keqbërje.

Vajza, që besohet të jetë në fillim të të 20-ave, ka punuar më parë në Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq.

Dokumentet e zbuluara në vitin 2016 treguan se OKB-ja ka punësuar më parë të afërm të zyrtarëve të lartë të regjimit.

Praktikat e punësimit sugjerojnë se agjencitë e OKB-së dhe organizatat ndërkombëtare që veprojnë në zonat e kontrolluara nga qeveria mund të kenë në radhët e tyre të afërm të besnikëve të regjimit.

Agjencitë kanë arritur gjithashtu kompromise të pakëndshme me regjimin mbi çështjet themelore operacionale. OKB paguan miliona dollarë që stafi i saj të qëndrojë në hotelin Four Seasons në Damask, i cili është në pronësi të shumicës së biznesmenit Samer Foz.

Ai dhe vetë hoteli u sanksionuan nga SHBA-të në vitin 2019 për lidhjet e tyre financiare me Assad-in.

Francesco Galtieri, një zyrtar i lartë i OKB-së në Damask, ka thënë se akomodimi ishte “një nga ato shërbime për të cilat OKB-ja nuk ka shumë zgjedhje – për shkak të mungesës së disponueshmërisë së infrastrukturës”.

OKB-ja kërkonte rregullisht miratimin e regjimit për të përdorur strehim alternativ, sipas tij, por kjo nuk iu dha.

Regjimi gjithashtu heq miliona dollarë në ndihmë humanitare duke i detyruar agjencitë ndërkombëtare të ndihmës të përdorin një kurs këmbimi zyrtar të pafavorshëm, kur tregu paralel përdoret më gjerësisht.

Paratë e mbledhura në këtë mënyrë përdoren për të mbështetur rezervat valutore të bankës qendrore, thonë ekspertët.

Që kur paundi sirian filloi një spirale në rënie në vitin 2019, OKB-ja ka kërkuar një kurs këmbimi më të mirë për ndihmën ndërkombëtare, e cila është dhënë vetëm në tre raste.

Bashkëpunimi midis qeverisë siriane dhe grupeve të ndihmës daton që nga fillimi i luftës civile të vendit në vitin 2011. OKB-ja dhe agjencitë ndërkombëtare rritën me shpejtësi praninë e tyre në vend, duke pritur rënien e Assad-it.

Dhe kjo ishte menduar të ishte një zgjidhje e shpejtë, megjithëse i kushtoi Perëndimit miliarda dollarë dhe bëri thirrje për lëshime ndaj Damaskut që bien ndesh me parimet humanitare.

Por Assad duroi, duke rifituar përfundimisht kontrollin mbi pjesën më të madhe të vendit, i mbështetur ushtarakisht nga Rusia dhe Irani. Megjithatë, koncesionet që kishin ofruar agjencitë e ndihmës nuk u rinegociuan.

Grupet e ndihmës gjatë viteve kanë pranuar vazhdimisht kërkesat e regjimit, nga frika e humbjes së aksesit dhe nën presionin për të mbajtur rrjedhën e ndihmës humanitare. Kjo tregon për dilemën e pamundur morale me të cilën përballen: ose të luajnë sipas rregullave të qeverisë ose të mohojnë ndihmën për sirianët në nevojë.

Referuar burimeve, punonjësve të ndihmës dhe ekspertëve sirianë, organeve të OKB-së dhe grupeve të ndihmës u kërkohet të bashkëpunojnë me agjencitë e lidhura me qeverinë.

Grupet kryesore të lidhura me qeverinë janë Gjysmëhëna e Kuqe Arabe Siriane (SARC), e drejtuar nga bashkëpunëtori i Assad-it, Khaled Hboubati, dhe Trusti i Sirisë për Zhvillim, i themeluar nga Asma al-Assad, gruaja e presidentit, e cila ende ka ndikim të madh mbi operacionet.

SARC është partneri kryesor i OKB-së në Siri dhe ka fuqi të konsiderueshme mbi OJQ-të ndërkombëtare. Përpjekjet e saj për ndihmë kanë marrë një shenjë shtesë nga aparati i sigurisë së shtetit, duke sugjeruar se ato ndihmojnë në drejtimin e përpjekjeve të ndihmës.

Grupet e ndihmës thonë se marrja e këtyre lejeve është një pengesë e rëndësishme për punën e tyre.

Të dyja organizatat janë duke udhëhequr përpjekjet e ndihmës pas tërmetit në Siri.

Pothuajse një e katërta e 100 furnizuesve kryesorë të listuar si pranues të fondeve të prokurimit të OKB-së midis viteve 2019-2021 ishin kompani ose të sanksionuara nga SHBA-të, BE-ja ose Mbretëria e Bashkuar, ose në pronësi të individëve të sanksionuar, sipas një raporti të bashkautorizuar nga Karam Shaar.

Raporti arriti në përfundimin se agjencitë e OKB-së “nuk i përfshijnë mjaftueshëm garancitë e të drejtave të njeriut në praktikat e tyre të prokurimit”, gjë që i ekspozon ata ndaj rrezikut aktual të financimit të aktorëve abuzues.

OKB-ja ka thënë se asnjë kompani apo individ i përfshirë në listat e sanksioneve ndërkombëtare nuk është kontraktuar nga entitetet e OKB-së në Siri.

Dhe se pronësia e kompanive nga individë të përfshirë në shkelje të të drejtave të njeriut ose krime të tjera të mëdha “përfaqëson një arsye për OKB-në për të skualifikuar një shitës”, por kjo kërkon një “standard të provës përtej dyshimit të arsyeshëm të angazhimit në praktikat e ndaluara”

Po ashtu “subjektet e shqetësuara të OKB-së” po shqyrtojnë disa nga pretendimet specifike të raportit.

Gjatë 12 viteve të konfliktit brutal, miliarda dollarë ndihma janë shpërndarë nëpërmjet organizatave të tilla si OKB-ja. Mbajtja e regjimit në sektorin e ndihmës ishte një “sekret i hapur”, ka thënë një punonjës i ndihmës dikur në Damask.

Të mbijetuarit e tërmetit në zonat e Sirisë veriperëndimore të kontrolluara nga grupet rebele dhe Turqia, e cila mbështet opozitën, u detyruan të gërmojnë familjet nga rrënojat pasi nuk mbërriti asnjë ndihmë ndërkombëtare për gati një javë.

Përgjigja e ngadaltë ishte pasojë e ndalimit të tranzitit nga Damasku dhe aleatët e tij në Këshillin e Sigurimit të OKB-së përmes të gjitha pikave kufitare, përveç njërës, e cila u dëmtua nga tërmeti. Më në fund kalimet e tjera u hapën.

OJQ-të dhe grupet e ndihmës kishin “kaluar çdo vijë të kuqe në përpjekjet e tyre” për të ofruar ndihmë parimore për popullin sirian, ka thënë një punonjësi i ndihmës.

Sipas raporteve të veçanta nga Natasha Hall, bashkëpunëtore e lartë në Programin e Lindjes së Mesme në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare dhe Human Rights Watch, regjimi i Assad-it kufizon në mënyrë rutinore aksesin në zonat në nevojë, devijon ndihmën drejt komuniteteve të tij të preferuara dhe ngacmon stafin e OJQ-ve.

Këto u bazuan në dhjetëra intervista dhe dokumente të disponueshme publikisht.

Organizatat që kërkonin të punonin përtej kufizimeve u penalizuan shpesh, zakonisht duke kufizuar aksesin dhe vizat e stafit.

Fluksi i fondeve dhe ndihmave në Siri që nga tërmeti, i cili vrau pothuajse 6 mijë njerëz në Siri dhe gati 46 mijë në Turqinë fqinje, vetëm sa ka shtuar shqetësimet për një regjim të aftë për të shfrytëzuar dobësitë e sistemit.

Ekspertët kanë vërejtur gjithashtu raste të kufizimit ose kapjes së lehtësimit në pikat e kontrollit të regjimit dhe ndalimin e autokolonave që shkonin në veri-perëndim ose veri-lindje të Sirisë.

Emma Beals, një anëtare jo-rezidente në Institutin e Lindjes së Mesme, ka frikë se Damasku do të shfrytëzojë dëmet nga tërmeti për të shkatërruar më tej pronat në zona të ndjeshme politikisht dhe për të shpronësuar tokat nga ato që i percepton si disidentë.

Hall ka thënë edhe se Damasku ka arritur sërish të kthejë shqetësimin e botës për vuajtjet e popullit në një qendër fitimi.

Marrë nga “Financial Times”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.