Ekskluzive me Mufail Limanin: Meritën e madhe të homogjenizimit nuk e ka Rugova, por Millosheviçi – këtu ende fitohen zgjedhjet me pallavrat e 98-ës

Në shkrimin e historisë së re të Kosovës, ka dallime ideologjike: e majta dhe e djathta; krahur paqësor dhe krahu ushtarak; patriotë e tradhëtarë.

Shoqëria kosovare ishte futur në një dilemë që prek thelbin e zhvillimeve të gjysmës së dytë të shekullit 20 dhe fillimshekullit 21 në Kosovë.

Konflikti kryesor në politikën e viteve ’90 ishte në mes të Adem Demaçit dhe Ibrahim Rugovës, qëllimi final i të cilëve ishte i njëjtë – Pavarësia e Kosovës.

Njëri ndër njerëzit që si djalë i ri ishte angazhuar në Lëvizjen e Rezistencës në vitet ’90, Mufail Limani, në një intervistë për Albanian Post, thotë se ky polarizimin ideologjik është prodhuar në kampet e partive politike, që bëjnë kampanja elektorale duke i përdorur këto dy figura.

Limani është edhe themelues i rock grupit legjendar “Minatori” që u shndërrua në një burim rezistence kundër regjimit jugosllav.

Përveç se ishte muzikë e rebelimit, Limani thekson se ishte edhe mesazh që “të jesh shqiptar nuk është doemos të mbash plis e çifteli”.

Gjithashtu, si një veteran në gazetari e një kolumnist konsistent, Limani shprehu shqetësimin se gazetaria në Kosovë është kthyer në një biznes, jo të rëndomtë, por në biznes politik.

Intervista e plotë e Mufail Limanit për Albanian Post:

Albanian Post: Z. Limani, ju jeni ndër njerëzit që si i ri jeni angazhuar në Lëvizjen e viteve ‘90. Si mund t’ua shpjegosh të rinjve të sotshëm ato vite me pak fjalë kur në shkrimin e historisë së re ka dallime ideologjike: e majta dhe e djathta. Krahu paqësor dhe krahu ushtarak? Tradhtarë e patriotë?

Mufail Limani: Me qejf nuk mendoj për të 90-tat. Është një traume e zhburrnimit që e kemi në shqiptarët e Kosovës. Por, meqë flasim, më lejo të të them se këtu ende fitohen ose humben zgjedhjet me pallavrat e njëjta sikur më 1998.

Nuk besoj se ka krahë të majtë e të djathtë! E djathta normale në Kosovë ende as që është shfaqur. Duhet zhvillim e mirëqenie si dhe një periudhe e gjatë paqeje, që eventualisht të bëhemi më të mençur se që jemi. Ndarja në krahun e luftës e të paqes ishte një akuzë e llojit të vet.

Në fakt, disa refuzonin të vdisnin nga gërrbaqi i policit serb, por shumica thjesht shpresonte t’i mbijetonte dajakut. Dhe kur secili ha dajak, kjo bëhet më shumë problem medicinal se sa politik e psikosocial. Kuptohet që shtirja një ditë do të kthehet për koston e vet.

Këto që ende thuhen se “në ishim për pacifizëm (dajak) e ata për dhunë (vrasje)” janë sllogane elektorale dhe, në një mjedis përgjithësisht të zhburrëruar, fituesin e merrni me mend që në start.

Albanian Post: Për çfarë janë kryengritur shqiptarët e Kosovës atëbotë dhe a mund të thuhet se kosovarët hynë në shekullin 21 të lirë sepse kishin elita politike e kulturore që sot nuk i kanë?

Mufail Limani: Meritën e madhe të homogjenizimit dhe të unitetit nuk e ka Rugova, por Milosheviçi. Ai na bëri bashkë sepse na trajtonte të gjithëve njësoj. Ai nuk donte shqiptarë fare, madje as në rolin e kuislingëve dhe ky është një moment i ri i çmendisë në historinë e konflikteve e luftërave.

Liderët kosovarë doemos që ishin në një rol pasiv, reaktiv. Por, po funksiononte! Dhe për një kohë vërtet nuk krijoheshin “probleme të brendshme”. U bënë bashkë maca e miu në LDK. Nga frika natyrisht! Dikur kjo u kthye në kredon politike “ne merremi me shqiptarët, ka kush merret me Serbinë!”. Atëherë u bë keq!

Keq, sepse në Velani më shumë flitej për anëtarë të pabindur të kryesisë së LDK, se për çkado tjetër. Helmi i përçarjes së madhe te LDK, që shpërtheu në Kuvendin e Tretë, është nëna e të gjitha përçarjeve qe i kemi sot. Por është edhe nëna e pluralizmit ne fakt.

Albanian Post: Rugova apo Demaçi? A është kjo dilemë që prek në thelbin e zhvillimeve të gjysmës së dytë të shekullit 20 dhe fillimshekulllit 21 në Kosovë? Nacionalizmi i majtë apo patriotizmi liberal i djathtë?

Mufail Limani: Për vete nuk identifikohem me asnjërin. Por i respektoj që të dy, sepse ua respektoj përpjekjet, mundin dhe, në rastin e Demaçit, edhe sakrificën e tmerrshme personale.

Nuk është Demaçi nacionalist i majtë e as Rugova liberal i djathtë. Këto janë projeksione të shtabeve zgjedhore që bëjnë fushata. Të dytë janë në të vërtetë atdhetarë që mbijnë nga toka kur e kanë stinën. Nuk janë asnjëri të mbjellur e të kultivuar në sera ideologjike ose kampanja të serta elektorale.

Albanian Post: A është Kosova në rrugën e duhur të konsolidimit si shtet, pra a është Kosova projekt i përfunduar, tregim suksesi apo projekt i papërfunduar?

Mufail Limani: Jemi në rrugën e duhur, përderisa nuk bëjmë marrëzina në veri, sepse atje çështja është politike në radhë të parë e pastaj është edhe vërtet çështje ligjore. Më trondit se sa shumë njerëz ka që besojnë se e tëra është një kontradiktë që duhet zgjidhur përfundimisht, që gjërat të bëhen të thjeshta.

Jo vetëm sa i përket veriut por ashtu edhe për Ahtisaarin, për Kushtetutën, për flamurin, për hymnin e për gjithçka tjetër që është shteti ynë. Shtetet janë vetiu gjëra të komplikuara. Shtetet demokratike dyfish!

Gjërat kurrë nuk do të jenë aq të thjeshta sa ishin kur ne ishim robër e serbët “gazda”. Kosova nuk është ndërtuar që të ndodh rokada e roleve! Rreziku më real për Kosovën sigurisht vjen nga vet ne.

Albanian Post: Z. Limani, jeni ndër rockerët e parë të Kosovës dhe themelues i Rock Grupit “Minatori”. Çfarë i dha rock-u Lëvizjes së Rezistencës? Më shumë liri, stil apo forcë?

Mufail Limani: Roku i kohës sime nuk ishte industri argëtimi. Të paktën jo ai i Prishtinës, edhe pse edhe këtu kishte plot djema qe e merrnin si argëtim i frajerëve dhe kaq. Edhe ne e kishim për argëtim, por edhe “filozofonim” shumë për rokun si mundësi për të shprehur disi veten dhe kohën tonë. Dhe e bënim.

Donim disi të tregonim, përveç tjerash, se të jesh shqiptar nuk është doemos të mbash plis e çifteli. Synimin e kishim tepër të madh pra. Donim t’ua ndërronim kuptimin emrave. Diçka kemi arritur, diçka jo. Por, ia ka vlejtë, besoj.

Albanian Post: Po ashtu, ju keni qenë gazetar. Cila ishte gazetaria e rezistencës? A ishte më e besueshme, e shkruar më bukur apo secila kohë e ka mënyrën e vet të shprehjes?

Mufail Limani: Janë dy rrëfime për atë gazetari, sepse janë dy gazetari në fakt. Njëra ishte ajo e etabluara, që trashëgonte “organet” e Lidhjes Komuniste, si RTP e Rilindja, me gjitha praktikat e saj. Ata vetëm ndërkohë e kishin ndërruar “gazdën”.

Tjetra ishte gazetaria e javoreve “Zëri” dhe “Koha”, ku përpiqeshim që të ishim në shërbim të lexuesit dhe të shoqërisë, jo doemos në shërbim të protagonistëve të kohës. Të paktën ashtu ishim në start e për një kohë mjaft të gjatë.

Po vendosnim për herë të parë standardin “Lideri është i kritikueshëm”, edhe pse nuk ishte qe kishim intenca që ta rrëzojmë njërin e të sjellim dikë tjetër. Ishte thjesht një standard që duhej vendosur.

Serbinë e trajtonim me informacion e me fakte që gjithsesi mjaftonin, por gjithnjë duke shfaqur, mbrojtur dhe argumentuar idenë e Kosovës se pavarur.

Albanian Post: E përmendni gazetën tek një këngë e Minatorit. A të mungon gazeta e shtypur me kafenë e mëngjesit?

Mufail Limani: Po. Mungesa e gazetave është një simptomë e degradimit të përgjithshëm. Faji është te politika pak por më shumë te vet gazetarët. Në momentin që mediumi bëhet thjesht biznes, ai behet patjetër biznes politik.

Albanian Post: Jeni autor i librit “Grafite. Poshtë Skënderbeu”. A është ky libër letërsi e mirëfilltë, apo klithje e një epoke? A mund të lexohet sot pa ngjallur keqkuptime tek nacionalistët e rinj?

Mufail Limani: Janë ese e shënime të kohës. Nuk di çka mendojnë nacionalistët e rinj, por e di që sapo hyjnë në politikë këlthasin vet me gjithë atë që bëjnë “Poshtë Skënderbeu!”.

Ishte një shënim që fliste për faktin se shqiptarët nuk e përballojnë dot standardin “Skënderbe”. Në fakt tash aktualisht nuk e përballojnë as nacionalizmin më ordiner, por kjo një çështje tjetër.

Albanian Post: Z. Limani, a është kjo Kosova e ëndrrave tuaja të rinisë. Vërtet ku gaboi klasa politike dhe a pati Kosova nevojë për përmbysje?

Mufail Limani: Jam me fat që e kam përjetuar 17 shkurtin. Ndryshe, nuk besoj se “klasa politike” e Kosovës ka bërë cilindo gabim që mund të quhej thelbësor, që nga 1990 deri më 2008. Por me pavarësinë dhe me ndërtimin e institucioneve shtetërore, ne kemi hapur kapitull krejt të ri.

Po flet e po flitet për “përmbysje”, por 51-49 janë rezultate krejt normale në vendet demokratike. Edhe rezultatet lokale ishin po aq normale, ndonëse dikush mund t’i përjetonte edhe si “ripërmbysje”.

Përderisa nuk kemi deklarim nga askush se në Kosovë nuk do të mbahen zgjedhje të lira, unë besoj se përmbysje nuk ka e nuk mund të ketë!

Kosova ua ka dhëne rastin të gjithëve, ama bash secilit veç e veç! Disa e kuptojnë dhe respektojnë këtë fakt me shume e disa më pak. Në fund, secili me faturën e vet.

Albanian Post: Po flitet për një marrëveshje, një plan të quajtur franko-gjerman. A e bën kjo Kosovën më të lirë e më të mirë? A jeni optimist?

Mufail Limani: Kosova është shtet dhe kjo s’mund të zhbëhet më, as nga brenda, e lëre më nga jashtë! Ajo që na duhet është që të akomodojmë serbët e Kosovës brenda sistemit, në mënyrë paqësore.

Nënshtrimi i tyre duket se nuk është opsion. Formulat janë të ndryshme, por shihet qartë se asnjëra nuk po na pëlqen.

Ndryshe, besoj se një nivel i imponimit ndaj Kosovës dhe Serbisë është i nevojshëm. Kushdo që e di se si fitohen zgjedhjet atje e këtu, e din përse po flas.

Pra, të përgjigjem më direkt dhe me pak humor në fund: jam një optimist cinik, sepse besoj se më keq se kjo status quo e tashmë nuk ka ku të shkojë!

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.