Covid-19 dhe varësia ndaj blerjeve online, flasin ekspertët

Momentet impulsive të blerjes mund t’i ndodhin çdokujt. Që kur ra pandemia, ka pasur një bum kërkesash për këshilla se si të frenosh blerjet. Pavarësisht rritjes së papunësisë dhe luftës ekonomike, shpenzimet online mbajnë rekorde.

Në Mbretërinë e Bashkuar, përqindja e shitjeve me pakicë të bëra në internet, u rrit në 36 për qind në shkurt, nga 20 për qind në të njëjtin muaj të një viti më parë.

Blerësit, në qendrat tregtare të SHBA-ve të Premten e Zezë, e transferuan shpenzimin e 9 miliardë dollarëve në internet.

Ky aktivitet, i bazuar në internet, mund të bjerë ndërsa fillon hapja e dyqaneve përsëri dhe njerëzit ndihen rehat të shkojnë. Por nuk ka gjasa të ketë një ndryshim të plotë ose të qëndrueshëm.

Ndërsa ka shumë arsye pse njerëzit blejnë, mërzia, vetmia, depresioni dhe ankthi janë pararendësit më të zakonshëm të blerjeve në impuls.

Që nga coronavirus-i, këto janë pikërisht emocionet mbizotëruese, të cilat shumë prej nesh kanë provuar.

Kur lockdown-et bllokojnë aktivitete që mbajnë mirëqenien, të tilla si darka me miqtë, udhëtimet ose vajtja në pishinën lokale, shumë u drejtoheshin shfletuesve të tyre të internetit për strehim.

Në një sondazh të SHBA-ve, 72 për qind e të anketuarve thanë se ata blenë diçka impulsivisht gjatë pandemisë për të ndihmuar në ngritjen e humorit të tyre.

Blerja mund të sigurojë arratisjen e dëshiruar nga realiteti, shpërqendrim nga ndjenjat e pakëndshme dhe një ndjenjë të të pasurit kontroll mbi aspektet e jetës sonë që, në fund të fundit, mund të mos jenë të kontrollueshme.

Ashtu si ilaçet, ushqimi dhe alkooli, edhe pazaret stimulojnë një rritje të dopaminës, një neurotransmetues që ndihmon në ngritjen e humorit dhe përkohësisht mpin emocionet negative.

Problemi, natyrisht, është që nivelet e larta të dopaminës konsumohen, duke nxitur një nevojë për t’u ridozuar.

Në fillim të shekullit XX, psikologët Emil Kraepelin dhe Eugen Bleuler ishin të parët që dokumentuan blerjet e tepërta problematike, të referuara atëherë si oniomania. Nga greqishtja onios (“për shitje”) dhe mania (“çmenduri”).

Ata vunë re individë me çrregullim të përjetuar nga nxitja e pakontrollueshme për të blerë në dyqane, duke rezultuar në veprimtari të tepërt, të shtrenjtë dhe që kërkon shumë kohë.

Këto të fundit, shpesh, kishin pasoja negative.

Që nga ajo kohë, psikologët kanë identifikuar një tendencë të rrënjosur njerëzore për t’u kthyer nga objektet për të ndihmuar në kompensimin e nevojave të paplotësuara. Kjo fillon në djep, me foshnjat që kërkojnë lodrat e tyre të preferuara, në mënyrë që të lehtësojnë ankthin që lind nga mungesa e prindërve të tyre në kohën e gjumit.

Kthimi te produktet për rehati emocionale nuk ndalet pas fëmijërisë. Varësitë te pazari ka shumë të ngjarë të ndodhin kur ndjesitë e depresionit dhe ankthit bëhen më të qëndrueshme.

Kështu që, ndërsa pandemia zgjat, varësitë e blerjeve rrezikojnë të ndodhin gjithnjë e më shumë prej nesh.

“Terapia” me pakicë, për të përdorur atë frazë të zgjedhur keq, mund të kthehet shpejt në një cikël vicioz.

Blerja e produkteve, si mënyrë për t’u ndier më të fuqishëm ose për të shpëtuar nga ndjenjat e pakëndshme, mund të rezultojë në faj për shkak të mbingarkesës së tepërt.

Ky shqetësim i shtuar mund, nga ana tjetër, të intensifikojë dëshirën për të blerë.

Analistët tashmë nxjerrin të dhëna nga kompjuterë, telefona inteligjentë, gjurmues të fitnesit dhe pajisje të tjera, me qëllim që të ofrojnë sugjerime të personalizuara të produkteve.

Amazon, për shembull, ka patentuar një teknologji që mund të lejojë altoparlantin e saj të zgjuar Echo të njohë “lumturinë, gëzimin, zemërimin, trishtimin, trishtimin, frikën, neveritjen, mërzinë, ose stresin” dhe t’u përgjigjet komandave.

Për t’iu kundërvënë kësaj shkeljeje, ne duhet të kuptojmë se çfarë motivon sjelljen tonë të blerjes, si dhe taktikat e përdorura nga industritë e mbikëqyrjes për të manipuluar këto instinkte.

Përshtatur nga Financial Times për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.