Çfarë shprese ka mbetur për opozitën iraniane?

Rreth 20.

Ky është numri i të ashtuquajturve kandidatë të opozitës që konkurrojnë në zgjedhjet legjislative iraniane më 1 mars.

Një pikë në oqean në mesin e numrit rekord prej 15 mijë e 200 pretendentësh për 290 vendet që do të plotësohen.

Një numër i pamjaftueshëm për të konkurruar me konservatorët në qendrat e votimit apo edhe për të ringjallur shpresën e një opozite politike në mesin e popullatës, veçanërisht atyre që dolën në rrugë për të demonstruar kundër qeverisë pas vdekjes së studentes 22-vjeçare Mahsa Amini, në shtator 2022.

Republika Islamike e Iranit – më shumë se 45 vjet pas krijimit të saj – ka arritur të mbyllë një sistem politik, veçanërisht përmes shtypjes së të gjithë opozitës.

Gjatë lëvizjes së fundit të protestës, 537 persona u vranë, sipas një raporti të publikuar nga OJQ-ja Iran Human Rights.

Teksa fushata i afrohet fundit mes apatisë së përgjithshme, shkalla e pjesëmarrjes do të shqyrtohet, me kundërshtarët e regjimit, në Iran dhe në diasporë, të cilët kanë bërë thirrje për bojkot për të shmangur çdo kompromis me ata në pushtet.

Pak opsione janë në të vërtetë në dispozicion për iranianët që sfidojnë legjitimitetin e regjimit.

Që nga ardhja e Ebrahim Raïssi si kreu i shtetit në vitin 2021, regjimi ka qenë i zënë me censurimin e të gjitha kritikave.

Në trojet e protestuesve në fund të vitit 2022, policia morale po burgos gazetarët, këngëtarët dhe kineastët protestues iranianë.

“Regjimi nuk ka asnjë interes për kthimin e opozitës në zemrën e autoriteteve, ai kërkon të konsolidojë bazën e vet dhe bën pa entuziazëm popullor për të përjetësuar legjitimitetin e tij”, sipas Jonathan Piron, specialist në Iran, brenda qendrës kërkimore Etopia.

Që nga revolucioni islamik i vitit 1979, në diasporë janë formuar rreth 30 parti opozitare.

Por, përballë mosmarrëveshjeve të thella për formën e dëshiruar të një sistemi të ri politik apo edhe qeverisjen e tij, përpjekjet e ndryshme për të bashkuar këtë opozitë në mërgim nuk kanë pasur kurrë sukses.

Testi i fundit deri më sot ka të bëjë me Aleancën për Demokraci dhe Liri në Iran (ADFI), e cila u shpërbë disa javë pas krijimit të saj pas mosmarrëveshjeve të brendshme.

E formuar më 10 shkurt 2023 në vazhdën e lëvizjes “Gruaja, Jeta, Liria”, ADFI mblodhi së bashku personalitete të rëndësishme mediatike kundër regjimit iranian, duke përfshirë djalin e shahut të fundit Reza Pahlavi, gazetarin Masih Alinejad dhe madje aktoren Nazanin Boniadi.

Në shkurt 2023, ADFI, e galvanizuar, u ftua në konferencën e Mynihut për sigurinë, në vend të delegacionit të Republikës Islamike, të bojkotuar për shkak të shtypjes së lëvizjes protestuese.

Në mars 2023, Irani normalizoi marrëdhëniet e tij diplomatike me Arabinë Saudite në një sfond të forcimit të lidhjeve të tij me Rusinë dhe Kinën, brenda një koalicioni anti-perëndimor.

Një galaktikë partish heterogjene pa ndonjë program real të përbashkët politik, opozita në mërgim akuzohet gjithashtu se përfaqëson interesat e saj personale.

Në Iran, disa personalitete përfitojnë nga konsiderata popullore.

Ky është rasti i aktivistes Narges Mohammadi, fituese e çmimit Nobel për Paqe 2023, ende e burgosur dhe që në sytë e shumë njerëzve mishëron figurën kryesore të protestës kundër regjimit.

Megjithatë, është e vështirë të dihet nëse ajo mund të vepronte si drejtuese e një lëvizjeje të strukturuar proteste, e cila mungonte në demonstratat popullore pas vdekjes së Mahsa Amini-t.

“Duke pasur parasysh pasardhjen e Ajatollah Khameneit, fraksionet konservatore janë të shtyrë nga një numër i caktuar mosmarrëveshjesh. Mund të presim konfrontime të mëdha midis mbështetësve të regjimit, të cilat do të hapin perspektiva të reja për mbrojtësit e demokracisë dhe shoqërisë civile”, ka thënë Arash Azizi, shkrimtar dhe historian iranian.

Nëse nuk mund të flasim ende për një alternativë politike, mosbindja civile duket se përbën rrugën e tretë të zgjedhur nga popullata iraniane.

“Jemi përpara veprimeve kolektive, por nga aktorë jo kolektivë. Megjithatë, një tendencë bazë po shfaqet dhe po materializohet përmes një sërë veprimesh, duke filluar nga shpërndarja e fletëpalosjeve në universitet, te mbishkrimet në muret e qytetit dhe tek krijimi i grupeve informale të pa njohura nga regjimi. Këto janë ende lëvizje minoritare që nuk duhet të mos i ndjekim, sepse tashmë kanë filluar të takohen dhe të dialogojnë me të njëjtin horizont lufte”, ka raportuar Jonathan Piron.

Ngjashëm si gjatë demonstratave popullore të lëvizjes “Gruaja, Jeta, Liria”; këto veprime janë transmetuar veçanërisht në mediat sociale nga të rinj të etur për të pohuar vendosmërinë e tyre për të vazhduar protestat.

Marrë nga “L’Orient-Le Jour”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.