Traktati i fundit bërthamor ekzistues SHBA-Rusi së shpejti mund të dështojë

Rusia i sinjalizoi SHBA-ve të hënën se bota mund të shohë së shpejti fundin e kontrollit të armëve bërthamore, marrëveshje të gjata dekadash midis kombeve që kanë ndihmuar në kufizimin e prodhimit të armëve që mund t’i japin fund qytetërimit.

START i ri, një traktat i kohës së Obama-s që kufizon numrin e raketave bërthamore që Moska dhe Washington-i mund të vendosin, do të skadojë në vitin 2026.

Sipas Rusisë, rinovimi i këtij traktati do të varet nëse SHBA-të do të kërkojnë ose jo humbjen strategjike të Rusisë në Ukrainë.

Lajmi u bë i ditur nga revista kanadezo-amerikane “Vice”.

“E gjithë situata në sferën e sigurisë, përfshirë kontrollin e armëve, është mbajtur peng nga linja e SHBA-ve për të shkaktuar disfatë strategjike ndaj Rusisë”, tha zëvendës ministri i Jashtëm Sergei Ryabkov për agjencinë shtetërore të lajmeve RIA Novosti. “Ne do t’i rezistojmë kësaj në mënyrën më të fortë të mundshme duke përdorur të gjitha metodat dhe mjetet që kemi në dispozicion”.

Një pjesë e kësaj rezistence mund të nënkuptojë mbajtjen peng të traktatit të ri START.

Nënshkruar në vitin 2010, traktati kufizon vendosjen e kokave bërthamore strategjike të Rusisë dhe Amerikës në 1550 secila dhe raketa dhe bombardues të vendosur në 700 secili.

Si pjesë e traktatit, çdo vend ra dakord për inspektime për të verifikuar nëse ata po i binden traktatit.

Amerika dhe Rusia kontrollojnë 90 për qind të arsenalit bërthamor të botës dhe kanë përdorur traktate për të kontrolluar dhe kufizuar vendosjen e atyre bërthamave për dekada.

Traktati i Ndalimit të Pjesshëm të Testeve i vitit 1963 përfundoi testimin bërthamor mbi tokë, Marrëveshja e Përkohshme mbi Armët Sulmuese e 1972 ndaloi të dy vendet të vendosin armë të reja bërthamore, një rishikim i këtij traktati në 1979 kufizoi më tej arsenalin e vendosur të secilit vend.

START-i i ri është një vazhdim i një lloji i një traktati që filloi negociatat nën presidencën e Ronald Reagan të quajtur Traktati për Reduktimin e Armëve Strategjike (START).

Reagan ishte i famshëm për ndjekjen e krijimit të armëve dhe antagonizimit të Rusisë, por armët bërthamore e frikësuan atë.

Pasi pa filmin televiziv “The Day After”, ai ra në depresion.

“Reagimi im ishte ai që duhej të bënim gjithçka që mundemi për të pasur një pengesë dhe për të parë se kurrë nuk do të ketë një luftë bërthamore”, shkroi ai në ditarin e tij.

Ishte një premtim që nuk dha fryt deri pas përfundimit të presidencës së tij, por START I dhe START II kufizuan vendosjet e armëve bërthamore përgjatë viteve ’90 dhe në fillim të viteve 2000.

Për një kohë, SHBA-të po çmontonin edhe kokat bërthamore të Rusisë dhe po përdorte uraniumin për të fuqizuar termocentralet amerikane.

Obama ndoqi një traktat të rinovuar të kontrollit të armëve bërthamore me Rusinë gjatë presidencës së tij, i cili rezultoi në START të ri.

Pasi Trump mori detyrën, ai i tha Putin-it se ishte një traktat i tmerrshëm gjatë telefonatës së tyre të parë dhe kaloi katër vitet e ardhshme duke vonuar zbatimin e traktatit dhe duke e zvarritur për rinovimin e tij.

Në vitin 2019, SHBA-të u larguan nga Traktati i Forcave Bërthamore me Rreze të Mesme (INF).

INF ishte një tjetër traktat i epokës së Reagan-it që ndaloi të gjithë lëshuesit bërthamorë me bazë tokësore të dy kombeve që kishin një rreze prej 500 deri në 5 mijë kilometra.

Tërheqja e SHBA-ve nga INF nënkuptonte se START-i i ri ishte i vetmi traktat i mbetur i armëve bërthamore midis dy vendeve.

START i ri do të skadonte në vitin 2021 nëse të dy vendet nuk do të vendosnin ta rinovonin atë.

Rusia sinjalizoi se donte të negocionte dhe Trump kërkoi një traktat të ri, më të mirë që përfshinte Kinën.

Pekini i kujtoi Amerikës se, në atë kohë, kishte rreth 300 armë bërthamore dhe se SHBA-të kishin më shumë se 3 mijë. Ajo refuzoi të marrë pjesë në negociata.

Komentet e reja të Ryabkov për shpërbërjen eventuale të traktatit në vitin 2026 janë pjesë e një teme të kohëve të fundit. Ai i tha RIA-s se fundi i traktatit është “një skenar mjaft i mundshëm”.

Shkatërrimi i traktateve ndërkombëtare të armëve bërthamore është një tjetër shenjë se bota është më afër luftës bërthamore sesa ka qenë në dekada.

Rusia po ndërton armë të reja bërthamore dhe kërcënon asgjësimin bërthamor ndërsa lufton në Ukrainë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.