Shpërthimi në Beirut: OKB-ja ka shpërfillur kërkesat për prova

“Organizata e Kombeve të Bashkuar ka injoruar vazhdimisht kërkesat për informacion për të ndihmuar hetimin zyrtar nga familjet e 219 viktimave që humbën jetën në shpërthimin e portit të Beirut-it, në gusht të vitit të kaluar”.

Lajmin e ka bërë të ditur në një artikull të dedikuar kësaj çështje media britanike “BBC”, mëngjesin e 22 nëntorit.

Hetimi është përfshirë nga vonesa, grindje dhe akuza, duke i lënë familjet dhe të mbijetuarit të mos zbulojnë se kush – nëse dikush – ishte fajtor.

Kur Ariana Papazian përshkruan vdekjen e nënës së saj Delia, ajo e bën atë qartë dhe me qetësi. Ajo mban mend çdo detaj. Tingulli dhe heshtja që pasoi.

Mënyra sesi ajo preku flokët e mamasë së saj dhe fjalët e sakta që përdori teksa përpiqej me dëshpërim ta zgjonte.

Ariana ishte vetëm 16 vjeç ditën e shpërthimit dhe kërkon përgjigje se pse humbi prindin e saj të dashur.

“Më duket sikur nëna ime nuk ka vlerë, jeta e nënës sime nuk ka vlerë. Shëndeti im nuk ka vlerë. Sikur ne nuk jemi njerëz”, i tha ajo korrespondentes së “BBC-së” për Lindjen e Mesme.

Hetimi zyrtar për shpërthimin shkatërrues duhej të jepte të vërtetën. Por ajo ka ngecur. Është pezulluar disa herë, për shkak të ankesave të personaliteteve të larta politike që u thirrën për të dhënë dëshmi.

Një protestë kundër gjyqtarit kryesor Tarek Bitar çoi në përleshje të dhunshme, në të cilat vdiqën shtatë persona.

Mosmarrëveshja ka ndarë kabinetin e Libanit, i cili nuk është mbledhur për një muaj tani në një vend që ka dëshpërimisht nevojë për udhëheqje nëse dëshiron t’u shpëtojë krizave të tij aktuale.

Kjo mungesë progresi ka çuar në kritika ndërkombëtare. Por një organizatë jetike, që mund të kishte ndihmuar ka injoruar kërkesat – Kombet e Bashkuara.

Një javë, pas shpërthimit, ajo bëri thirrje për “një hetim të shpejtë dhe të pavarur që çon në drejtësi dhe llogari”.

Por “BBC-ja” ka mësuar se kur familjet e viktimave kërkuan informacion për të ndihmuar pikërisht atë hetim, OKB-ja nuk iu përgjigj.

Fotot vendimtare

Shoqata e Avokatëve të Beirut-it përfaqëson rreth 2 mijë familje dhe të mbijetuar në hetim. Kryetari i saj i dërgoi tri letra të veçanta, drejtpërdrejt, sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, Antonio Guterres, duke kërkuar disa detaje specifike.

Ata kërkuan dy gjëra. Së pari, të gjitha fotot satelitore të disponueshme të marra në ditën e shpërthimit nga shtetet anëtare. Dhe, së dyti, nëse Unifil (Forca e Përkohshme e Kombeve të Bashkuara në Liban) kontrolloi “MV Rhosus” – anijen që mbante lëndën shpërthyese – në vitin 2013, përpara se të arrinte në portin e Beirut-it.

Aya Majzoub, studiuese libaneze me Organizatën Ndërkombëtare Joqeveritare “Human Rights Watch”, shpjegoi pse imazhet satelitore janë jetike.

“Deri më sot nuk e dimë se çfarë e ka shkaktuar shpërthimin, nuk e dimë nëse ka qenë një veprim i qëllimshëm, nuk e dimë nëse është shkaktuar nga pakujdesia, nuk e dimë”, thotë ajo.

Javën e kaluar, Rusia tha se agjencia e saj hapësinore “Roscosmos” po përgatitej të dorëzonte imazhet e vendit të shpërthimit, pas një kërkese nga presidenti libanez, Michel Aoun.

Letra e parë e familjeve u dërgua nga Dhoma e Avokatëve më 26 tetor 2020.

Një përcjellje u dërgua tri javë më vonë më 19 nëntor, duke theksuar se “kanë kaluar më shumë se 100 ditë nga shpërthimi, deri më sot asnjë nga anëtarët deklaron ose ‘Unifil’ ka dërguar ndonjë foto apo informacion”.

Letra e tretë, e datës 17 mars 2021, thotë: “Kanë kaluar shtatë muaj nga shpërthimi dhe pesë muaj nga letra jonë, dhe për fat të keq letrat tona mbeten pa përgjigje dhe të papranuara. Libani është një anëtar themelues i OKB-së dhe kërkon ndihmë”.

‘Mungesa e mbështetjes’

Ramzi Haykal, një avokat veteran në Liban dhe anëtar i Odës së Avokatëve të Beirut-it, është sfidues.

“Më lejoni t’ju them diçka, ne jemi luftëtarë”, tha ai. “Ne jemi luftëtarë me ligj. Dhe ne do të vazhdojmë të luftojmë, sepse jemi përgjegjës për 1 mijë e 800 njerëz që na kërkuan t’i përfaqësojmë ata për të marrë drejtësi”.

Aya Majzoub mendon se përgjigja e OKB-së ka dështuar. “Jam i sigurt se sekretari i përgjithshëm është përmbytur me letra dhe kërkesa, por ka qenë zhgënjyese të shohësh mungesën e bashkëpunimit me autoritetet libaneze. Gjithashtu mungesa e një hetimi ndërkombëtar për shpërthimin, ka shumë më tepër që komuniteti ndërkombëtar mund të të bëjnë atë që nuk po bëjnë”.

E pyeta OKB-në për këto letra dhe pse asnjëra nga të treja nuk ishte pranuar. Zyra e Sekretarit të Përgjithshëm më tha se OKB-ja është e përkushtuar për të mbështetur popullin libanez dhe është mobilizuar për të ndihmuar viktimat.

Por nuk shpjegoi pse ato letra specifike – kaq të rëndësishme për hetimin dhe kërkimin e së vërtetës – thjesht ishin injoruar, vetëm duke thënë se ato fokusoheshin në përgjigjen e atyre nga zyrtarët.

Të mbijetuarit dhe familjet e viktimave thonë se meritojnë një shpjegim dhe se një nga shpërthimet më të mëdha në histori duhet të hetohet siç duhet.

Por ndërkohë që autoritetet libaneze zvarriten dhe vendet e tjera nuk japin ndihmë aty ku munden, përgjigjet për të cilat një komb ka nevojë dëshpërimisht do të mbeten të pakapshme.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.