Jetëgjatësia e përjetshme prej konsumimit të mjaltit

Njerëzit kanë shijuar mjaltin për mijëra vjet. Në fakt, bletaria moderne lindi nga dëshira jonë e kahmotshme për të korrur sasi masive të saj.

Pikturat e shpellave në Spanjë, të datuara 8 mijë vjet më parë, përshkruajnë njerëz teksa mbledhin mjaltë nga kolonitë e bletëve të egra: fakti që ata e mblodhën atë pa mbrojtjen e ofruar nga kostumet e bletarisë shkon për të treguar se sa i papërmbajtshëm ishte mjalti, edhe në antikitet.

Por çfarë është saktësisht ky lëng i ëmbël, i artë – dhe si e bëjnë bletët?

Siç sugjeron emri i tyre, prodhimi i mjaltit është një shenjë dalluese e specieve të bletëve.

Sidoqoftë, mjalti i bletës dallohet për një arsye të jashtëzakonshme: nuk prishet kurrë.

Procesi natyror, me të cilin bletët e mjaltit prodhojnë mjaltë, zvogëlon në mënyrë drastike përmbajtjen e tij në ujë, thotë ai, deri në atë pikë sa asgjë (as maja) nuk mund të mbijetojë aq gjatë brenda tij sa të kalbet.

Përderisa mjalti juaj është ulur i mbyllur në një raft, ai mund të qëndrojë i mirë përgjithmonë – gjë që shpjegon se si shkencëtarët kanë gjetur mjaltë në varret e thata egjiptiane që është akoma mirë për t’u ngrënë!

Ka disa faktorë në lojë që i japin mjaltit këtë përbërje kimike unike dhe të shijshme. Mjalti është bërë nga nektari që mbledhin bletët punëtore nga lulet, me përbërësit kryesorë glukozë dhe fruktozë.

Sapo nektari të sillet sërish në koshere, bletët e kalojnë atë njëra pas tjetrës midis gojës së njëri-tjetrit në një proces, që ndihmon në uljen e atij përqendrimi të ujit.

Punëtorët pastaj ruajnë mjaltin e ardhshëm në qelizat e huallit të koshereve, ku avullimi (falë temperaturës së lartë të koshereve) kontribuon në humbjen e ujit edhe më tej.

Duke folur për zhvillimet biologjike brenda kolonisë, ka shumë mënyra se si vetë bletët ndikojnë në kiminë e mjaltit të tyre.

Tretja e bletës zbërthen sheqernat brenda nektarit në glukozë dhe fruktozë, të cilat janë një burim i shkëlqyer ushqimi për mikrobet si majaja që mund të ndotin rezervat e mjaltit.

Këto mikrobe mbahen larg nga përmbajtja e ulët e ujit të mjaltit, por vetëm pjesërisht. Bletët duhet të shtojnë një enzimë në mjaltë për të ndihmuar në luftimin e mëtejshëm të mikrobeve: oksidazën e glukozës. Kjo enzimë lehtëson oksidimin e glukozës për të prodhuar peroksid hidrogjeni – një përbërës me veti të forta antimikrobiale.

Siç thuhet, bletët e mjaltit përdorin një kombinim të biokimisë dhe sjelljes për ta kthyer nektarin në mjaltë. Por pse e bëjnë? Rezulton se bletët e mjaltit pëlqejnë mjaltin për të njëjtën arsye që ne bëjmë: është një burim ushqimor afatgjatë i mbushur me sheqerna. Sasitë e mëdha të mjaltit nevojiten për të ndihmuar kolonitë e bletëve të mjaltit të mbijetojnë dimrin, kur nuk ka lule që ata t’i vizitojnë për ushqim dhe është shumë ftohtë për to të fluturojnë.

Disa bletarë përpiqen të marrin përsipër hapat e prodhimit të mjaltit që zakonisht kryhen nga bletët, herë pas here nga nevoja. Për shembull, nëse moti është shumë i lagësht, bletët mund të përpiqen të ulin përmbajtjen e ujit të mjaltit të tyre, në mënyrë të mjaftueshme dhe një bletar mund të vendosë ta heqë atë për të provuar avullimin e ujit të mbetur vetë.

Me ndryshimin e klimës që do të ndryshojë temperaturat globale dhe nivelet e lagështisë, do të bëhet vetëm më e vështirë për bletët e mjaltit dhe ruajtësit e tyre të bëjnë mjaltin që ata të dy e duan.

Por, duke pasur parasysh se sa larg ka shkuar bletaria që nga ditët e atyre pikturave spanjolle 8 mijë vjeçare, ka çdo arsye për të besuar se zgjuarsia njerëzore dhe veprimet klimatike do të prodhojnë një zgjidhje aq të ëmbël sa mjalti.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.