Frikë për punimet në vendin e Budave afgane të Bamiyan-it

Talibanët kanë nisur punën në ndërtimin e një kompleksi turistik vetëm disa metra larg shkëmbit që mban statujat e Budës Bamiyan. Arkeologët dhe ekspertët paralajmërojnë se punimet mund të shkaktojnë dëme të përhershme në zonën e ndjeshme të trashëgimisë botërore.

Projekti synon “rindërtimin” e një pazari historik, i cili u shkatërrua në luftën civile të viteve 1990. Sipas planit të talebanëve, zona do të bëhet një qendër turistike me restorante, bujtina, parking, tualete publike dhe dyqane artizanale..

Por pazari i rrënuar është në vetvete një vend historik që mund të qëndrojë në majë të rrënojave të vjetra, dhe është gjithashtu afër shkëmbit të brishtë të shpellave të manastirit budist që është një nga thesaret më të mëdha të Afganistanit.

“Ky pazari i vjetër është në zonën tampon arkeologjik të zonës së trashëgimisë botërore dhe UNESCO-s nuk ka qenë kurrë në favor të ripërdorimit të këtij vendi”, tha një diplomat me ekspertizë në çështjet e trashëgimisë në Afganistan, i cili kërkoi të mbetet anonim.

“Përkundrazi, këto ndërtesa ndodhen në mes të një zone arkeologjike dhe vetë ndërtesat janë në një farë mënyre pjesë e trashëgimisë së fundit të shekullit të 19-të dhe fillimit të shekullit të 20-të dhe për këtë arsye rindërtimi i tyre është i ndjeshëm”.

Në vitin 2001, talebanët shkatërruan dy statuja gjigante që ngriheshin mbi luginë për më shumë se një mijëvjeçar, por nyjet ku ato qëndronin, dhe afresket e shpellave të mbijetuara dhe mbetjet e tjera ende e bëjnë vendin me rëndësi globale.

Rruga kryesore përmes Bamiyan u ridrejtua vite më parë për të kufizuar dridhjet dhe tymrat nga trafiku. Ky plan i ri do të sillte një fluks të madh njerëzish dhe automjetesh në një zonë të brishtë, e përcaktuar zyrtarisht si zonë e mbrojtur.

Por Unesco, e cila monitoron vendet e trashëgimisë botërore dhe ka punuar në Bamiyan për dekada, njoftoi se nuk ishte konsultuar për projektin dhe nuk kishte dhënë miratimin e saj për rindërtimin e pazarit. Institucioni paralajmëroi në një deklaratë se ndërtesa mund të ndikojë në punën e konservimit.

“UNESCO as nuk e ka kërkuar dhe as nuk është lidhur me këtë projekt, i cili ndodhet në zemër të zonës arkeologjike dhe mund të jetë problematik për ruajtjen e duhur të sitit të trashëgimisë botërore”, thuhet në një deklaratë.

Ekspertët e trashëgimisë nga Bamiyan thanë gjithashtu se ishin të alarmuar nga potenciali shkatërrues i planit.

“Kjo është një zonë shumë e kufizuar, askush nuk lejohet të bëjë ndonjë ndërtim këtu, por talebanët kanë vendosur të rindërtojnë”, tha një zyrtar që kërkoi të mos përmendet duke kritikuar qeverinë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.