Përkujtojmë shqipen në Ditën Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare

Sot, 21 shkurt, është dita kur vëmendja duhet të rikthehet te “ruajtja” dhe “kujdesi” ndaj gjuhës amtare.

Asaj gjuhe, që dikur Naim Frashëri, në vargjet e “Pellazgjit e Shqiptarëve”, e cilësonte si “gjuha e Perëndive”.

Me gjithë kundërshtitë e mëpasshme, se Frashëri nuk ishte bazuar në shkencë, standardizimi i gjuhës shqipe – një variant i ngritur mbi dialektin tosk – do të vinte në Kongresin e Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe në vitin 1972.

Që nga “Formula e Pagëzimit” e vitit 1462 dhe “Meshari i Gjon Buzukut” i vitit 1555 deri tek Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, kjo gjuhë dita-ditës pëson ndryshime.

Gjuha shqipe ka kaluar nëpër shumë etapa, për t’u formësuar në atë çka është sot.

Debatet mbi standardin e gjuhës shqipe vijojnë edhe sot. Pavarësisht tyre, Valbona Toska, zëvendësdekane në Universitetin e Shkupit dhe pedagoge e lëndës Gjuhë Letërsi, për Albanian Post thotë se ky standard e ka unifikuar gjuhën që flasin shqiptarët, pavarësisht ku ata jetojnë.

“Një prej funksioneve është ky, bashkimi. Në atë moment që një gjuhë merr një variant të standardit të saj, ai standard del jashtë kornizës së një të folure apo dialekti mbi të cilën mbështetet”.

Toska, e cila është bija e një prej gjuhëtarëve që morën pjesë në Kongresin e Drejtshkrimit, tregon për AP-në që argumentet, sipas të cilave standardizimi i gjuhës shqipe është bërë me bazë mbi toskërishten sepse kështu ishin urdhrat nga lart, nuk janë të vërteta.

Ajo rrëfen se, në një të shkuar, e ka pyetur të atin rreth kësaj çështjeje dhe “ai u përgjigj ‘jo’, përkundrazi, në Prishtinë është marrë iniciativa e parë që të kemi ‘një gjuhë, një komb’”.

Në Ditën Ndërkombëtare të Gjuhëve Amtare, 21 shkurt – që nga viti 1999 kur UNESCO e shpalli këtë datë – gjithandej nëpër botë organizohen manifestime kombëtare, me qëllimin e ruajtjes dhe promovimit të gjuhëve amtare.

Problemi i shqipes

Problemi i gjuhës shqipes, sipas profesor Gjovalin Shkurtajt, dialektolog dhe studiues i problemeve të kulturës së gjuhës, është “mungesa e kujdesit prej atyre që shkruajnë e botojnë pa kujdes”.

Ata që shkruajnë, thekson profesori, nuk i kalojnë “artikujt e librat në procesin e redaktimit apo të korrektimit gjuhësor”.

Fakti që duam të bëhemi pjesë e Bashkimit Evropian, thotë Shkurtaj, nuk do të thotë që të mësojmë gjuhët e shteteve të fuqishme dhe të mos vlerësojmë gjuhën shqipe.

“Mirëpo, të mësosh dhe të vlerësosh gjuhët e huaja, nuk do të thotë aspak të nënvlerësosh gjuhën tënde?! Tashti kemi shumë njerëz që i dinë mirë, gjuhët e huaja. Kjo duhet vetëm të na gëzojë. Por, kemi pak, shumë pak njerëz që e dinë mirë gjuhën shqipe, që mund ta shkruajnë e ta flasin bukur e pa gabime. Dhe kjo, natyrisht, nuk ka si të mos na shqetësojë”.

Gjithashtu, profesori, autor i librit “Urgjenca gjuhësore”, vë në dukje se shumë persona përdorin fjalë të huaja të panevojshme gjatë të folurit shqip, madje nganjëherë duke e “çoroditur dhe sintaksën”.

“Shikoni si flasin e shkruajnë sot pushtetarët, zyrtarët dhe gazetarët tanë! Plot fjalë të huaja të panevojshme, plot shtampa gjuhësh të huaja. Pra, nuk dimë të flasim e të shkruajmë shqipen, gjuhën tonë amtare, ndërsa mëtojmë (dhe arrijmë përherë e më shumë) të flasim dhe të shkruajmë jo pak gjuhë të tjera”.

Gjuha është identitet për popujt, thotë gjatë intervistës së tij profesori, prandaj duhet ruajtur, pasuruar dhe vlerësuar.

“Gjuha shqipe është tipar themelor i kombit shqiptar, prandaj atë duhet ta ruajmë dhe ta mbrojmë, ta shkruajmë e ta flasim sa më thjesht e sa më bukur. Natyrisht edhe ta pasurojmë e ta vlerësojmë ashtu si të gjitha kombet e qytetëruara”.

Profesoresha e mirënjohur, Mimoza Kore, për Albanian Post është shprehur në lidhje me huazimet e gjuhës.

“Si shumë gjuhë të tjera, edhe shqipja ka problemet e saj, të cilat herë vijnë nga trysnia e jashtme, e herë nga shpërdorimi i ligjëruesve të saj. Vihen re keqpërdorime të saj, por dhe mungesë e kulturës gjuhësore”.

Në vijim, profesoresha Kore vë theksin se dekadat e fundit gjuhës shqipe i është dashur të përballojë zhvillimin e përgjithshëm të shoqërisë sonë në planin e ekonomisë së tregut, si dhe në atë të rendit të ri politik demokratik, migrimin, lëvizjen e lirë të njerëzve.

“Pavarësisht të mirave që sollën të gjitha këto, në shqipe janë bërë tashmë të dukshme edhe pasojat negative. Shqipja u pasurua dhe vazhdon të pasurohet me fjalë të brumit të saj, por fatkeqësisht edhe me fjalë të huaja të hyra pa kriter”.

Në përmbyllje, studiuesit dhe dashamirësit e gjuhës shqipe, thonë se jo vetëm sot, por në çdo çast duhet ta ruajmë dhe ta pastrojmë gjuhën nga “barërat e këqij”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.