Bisedimet sekrete mes armiqve të vjetër janë futur në një gjendje de-përshkallëzimi që po zë vend në kryeqytetet e disa prej fuqive konkurruese të Lindjes së Mesme – një që do të kishte qenë e paimagjinueshme 18 muaj më parë në një rajon të dëmtuar nga rivalitetet dhe ndarjet sektare.
Zyrtarët arabë e vënë trendin paraprak në bashkimin e pandemisë së coronavirusi-t, ndikimin shkatërrues ekonomik të tij dhe zgjedhjen e Joe Biden si president të SHBA-ve. Së bashku, këto janë kombinuar për të nxitur udhëheqësit rajonalë që të rikalibrojnë politikat e tyre të jashtme.
“Të gjithë janë të lodhur nga sa të komplikuara kanë qenë gjërat. Dhe mos e nënvlerësoni efektin ekonomik të COVID-19 dhe duke thënë ‘shikoni, ne nuk do të jemi në gjendje të ecim përpara nëse nuk i stabilizojmë gjërat politikisht’”, tha një zyrtar i lartë arab. “Ne kemi nevojë për punë, kemi nevojë për një ekonomi të fortë – ne nuk mund ta bëjmë këtë nëse nuk po flasim me njëri -tjetrin.”
Diplomatët dhe analistët paralajmërojnë se është një paqe e ftohtë; një ndryshim pragmatik pas periudhës së trazuar të presidencës së Donald Trump, kur armiqësia e tij ndaj Iranit përkeqësoi tensionet rajonale.
Akuzat se Irani ishte përgjegjës për një sulm vdekjeprurës me dron në një cisternë të lidhur me Izraelin këtë muaj dhe përplasjet ndërkufitare midis Hizbollah-ut, – lëvizjes militante libaneze të mbështetur nga Irani dhe Izraeli – nënvizojnë se si tensionet mund të rriten në çdo moment. Pasojat e fitores së talebanëve në Afganistan mund të kenë ende valë në të gjithë rajonin.
“Ky de-përshkallëzim, është i brishtë dhe i kthyeshëm sepse është produkt i rrethanave të përkohshme rajonale. Jo një ndryshim i përhapur në mentalitet”, tha Emile Hokayem në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.
Testi i parë nëse do të ruhet vrulli do të jenë përpjekjet irakiane, të mbështetura nga presidenti i Francës, Emmanuel Macron, për të bindur udhëheqësit rajonalë që të ulen me rivalët e tyre në një konferencë “fqinjë” në Bagdad të planifikuar për këtë fundjavë.
Nëse zyrtarët sauditë dhe iranianë marrin pjesë, do të ishte hera e parë që ata mblidhen publikisht në një ngjarje rajonale që kur ndërprenë lidhjet diplomatike në vitin 2016.
“Të bësh të gjithë të ulen rreth tryezës do të ndihmojë në forcimin e atijj disponimi drejt de-përshkallëzimit”, tha një zyrtar i Lartë irakian.
Irani dhe Arabia Saudite
Ka pasur tre raunde bisedimesh në Bagdad që nga prilli, sipas njerëzve të informuar mbi këtë çështje.
Princi i Kurorës Saudite Mohammed bin Salman, i cili në vazhdën e pandemisë dhe rënies së çmimit të naftës vitin e kaluar dëshiron të përqendrohet më shumë në planet e tij për të modernizuar mbretërinë. Në prill tha se ai donte të ndërtonte një “marrëdhënie të mirë dhe pozitive” me Republikën Islamike.
Irani u përgjigj. Presidenti i ri, Ebrahim Raisi, një klerik i ashpër, tha se ai donte të zgjaste “dorën e miqësisë dhe vëllazërisë” për të gjithë fqinjët tanë. Një i brendshëm i regjimit tha se Tehran-in mund të përdorte ndikimin saudit për të “frenuar rritjen e rolit të Izraelit në rajon”.
Bisedimet sekrete janë përqendruar kryesisht në rebelët Houthi të mbështetur nga Irani që luftojnë në luftën civile të Jemenit. Riadi ndërhyri në konflikt për t’iu kundërvënë Houthi-t. Sipas diplomatëve, princi Mohammed është bërë më serioz në lidhje me përfundimin e luftës.
Riadi dhe Tehran-i kanë diskutuar gjithashtu mundësinë e hapjes së konsullatave si një gjest të vullnetit të mirë: sauditët në qytetin iranian të Mashhad, iranianët në Jeddah.
Të dy shtetet ndërprenë lidhjet diplomatike në vitin 2016 pasi mbretëria ekzekutoi një klerik të lartë shiit dhe ambasada saudite në Iran u plaçkit. Riadi atëherë mbështeti vendimin e Trump-it në 2018-ën për të braktisur marrëveshjen bërthamore që Tehran-i nënshkroi me fuqitë botërore dhe për të vendosur sanksione dëmtuese ndaj Iranit.
Aleanca Riad dhe Doha
Gjatë dekadës së fundit, Emiratet e Bashkuara Arabe kanë ndjekur politikën e jashtme më muskulore të botës arabe në përpjekjet e tyre për të kundërshtuar lëvizjet islamike dhe ndikimin e Iranit.
Por tani zyrtarët e Emirateve flasin për një kalim në diplomacinë ekonomike dhe Emiratet e Bashkuara Arabe po ecin përpara me përpjekjet e tyre për të përmirësuar marrëdhëniet me Turqinë dhe Iranin.
Lehtësimi i mosmarrëveshjes gjithashtu ndihmoi në shkrirjen e marrëdhënieve midis Egjiptit, Katarit dhe Turqisë.
Muajt e fundit, Siri dhe emiri i Katarit, Sheik Tamim bin Hamad al-Thani, kanë ftuar njëri-tjetrin të vizitojnë kryeqytetet e tyre.
Në qershor, Kajro emëroi ambasadorin e saj të parë në Doha që nga viti 2014. Ajo gjithashtu i kërkoi Katarit të rifillonte projektet e investimeve të ngrira pas grushtit të shtetit të Sisi-t. Katari emëroi një ambasador në Kajro muajin tjetër.
Recep Tayyip Erdogan, presidenti i Turqisë, ka mbajtur një qëndrim të ngjashëm. Ankaraja ka zhvilluar bisedime me Kajron dhe ka kërkuar nga kanalet televizive opozitare egjiptiane në Stamboll që të ulin kritikat e tyre ndaj Sisi-t.
Erdogan, i cili ishte në krah të Katarit gjatë embargos dhe kritikoi princin saudit Mohammed për vrasjen e gazetarit Jamal Khashoggi në Stamboll në 2018, gjithashtu duket i etur për të rregulluar gardhet me Arabinë Saudite.
Politika e Abu Dhabit në rrjedhë
Gjatë dekadës së fundit, Emiratet e Bashkuara Arabe kanë ndjekur politikën e jashtme më muskulore të botës arabe në përpjekjet e tyre për të kundërshtuar lëvizjet islamike dhe ndikimin e Iranit.
Por tani zyrtarët e Emirateve flasin për një kalim në diplomacinë ekonomike dhe Emiratet e Bashkuara Arabe po ecin përpara me përpjekjet e tyre për të përmirësuar marrëdhëniet me Turqinë dhe Iranin..
Ndërprerja e luftës civile në Libi, ku Emiratet e Bashkuara Arabe, Egjipti dhe Rusia mbështetën një fraksion kundër një qeverie të mbështetur nga OKB-ja të mbështetur nga Turqia dhe Katari, gjithashtu ka ndihmuar në ftohjen e armiqësive.
Ende ka pika të nxehta në rajon nga konflikti dhjetëvjeçar në Siri dhe lufta civile e Jemenit deri te sulmet e milicive të mbështetura nga Irani kundër forcave dhe objekteve amerikane në Irak.
Marrë nga Financial Times, përshtatur për Albanian Post!
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
