“Lufta e Ftohtë kurrë nuk përfundoi, të gjithë presin autokritikë” – Merkel në një intervistë ndryshe

Zyra e re e Angela Merkel-it është e njëjta e atë të paraardhësit të saj Helmut Kohl.

Ka një vit që nuk është në detyrë. Merkel, si të gjithë ish-kancelarët e tjerë ka të drejtë nga protokolli të mbajë titullin e kancelares.

Kohl, edhe pas përfundimit të mandatit të tij, i pëlqente ta quante veten Kancelar dhe gjithashtu kërkoi që t’i përmendej titulli i doktorit.

Por ajo preferon ta thërrasin zonja Merkel.

Më poshtë është një intervistë e saj e zhvilluar për italianen “Corriere Della Sera”, përshtatur për Albanian Post.

Zonja Merkel, edhe pse nuk është më kancelare, duket se nuk ka ndryshuar.

Mendove se do të shfaqesha me ndonjë bisht?

Kjo lloj veshjeje është praktike për mua dhe jam mësuar me modelin e flokëve.

Sigurisht që ju takoj si kancelare në pension. Por mund të nxirrni konkluzionin e kundërt, se si kancelare nuk luaja një rol, por thjesht veten.

Dhe e njëjta gjë është edhe sot, në një version pak më pak formal, le të themi.

Më duhet t’i kushtoj më pak rëndësi grimit.

Në vitin 2019 përballë kancelarisë në Berlin, pikërisht teksa Merkel priste presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky, ajo u kap nga një dridhje e papritur, shumë e fortë që të gjithë mund ta dallonin. A ishte zonja Merkel ajo që po ndërhynte në veprat e kancelares Merkel?

Në çdo rast, ishte një moment i vështirë.

Në një farë mënyre ishte si të errësohej për një çast, për më tepër në një rast zyrtar, gjatë luajtjes së himneve kombëtare.

Ndoshta kisha mbledhur shumë. Nëna ime kishte vdekur dhe unë kisha shumë pak kohë për t’u kujdesur për të në javët e fundit të jetës.

Ishte gjithashtu shumë nxehtë dhe si gjithmonë lentet e kamerës më drejtoheshin si tyta armësh.

E pyeta veten: çfarë po ndodh? Ishte diçka që nuk mund ta arsyetoja.

Mendoni se në Gjermani herët a vonë do të vijë momenti që një politikan i shquar, në një situatë të tillë, do të mund të thotë gjithashtu se i është drejtuar psikoterapisë?

Për mua nuk kishte nevojë, por nuk do të dukej serioze që një politikan ta thoshte këtë.

Natyrisht shkova te mjeku për t’u siguruar që gjithçka ishte në rregull nga ana neurologjike. Jam kujdesur dhe kujdesem për shëndetin.

A mund të thoni se, nga natyra apo nga dhuntia e Zotit, ju prireni të mos ndjeni frikë?

Më mirë do të thoja se kam besim te Zoti, ose se jam optimiste.

Keni pasur mosmarrëveshje me Helmut Kohl, zyrën e të cilit e keni tani. Politikisht ai ishte një njeri me peshë e rëndë.

E kam përjetuar në politikë me burra edhe në situata të tjera, zëri i ulët, ndërtimi shumë më i fuqishëm, përfitonin nga të dyja.

Për shembull, ish-ministri Rexrodt, edhe pse kisha fituar një vend në rreshtin e parë, ishte në gjendje të fliste për mikrofonin mbi kokën time.

Helmut Kohl gjithashtu foli me zë të lartë kur u zemërua.

Do të thuash se ai po bërtiste?

Në ato raste ai bëhej i vrullshëm dhe duhej të vlerësohej nëse dikush donte apo mund t’i bënte rezistencë.

Fakti që kam thënë ndonjëherë gjëra që ishin të pazakonta për zakonet politike vareshin nga origjina ime.

Unë nuk jam formuar nga shoqatat rinore kristiandemokrate. Unë kisha gjuhën time dhe idetë e mia. Ndonjëherë ajo dallohej dhe disave u dukej e guximshme, por nuk ishte.

Ju keni thënë disa herë se gjatë gjithë jetës nuk keni mundur ta hiqni nga mendja se RDGJ u shemb jo aq nga mungesa e lirive demokratike, sa nga mosfunksionimi i  ekonomisë. Ish-redaktori ynë Helmut Schmidt, i cili kishte jetuar nën një diktaturë pretendonte se kishte krijuar një farë mosbesimi ndaj popullit të tij. A e ndjen edhe Merkel diçka të tillë?

Nuk do ta quaja mosbesim ndaj njerëzve të mi, por ndaj qenies njerëzore në përgjithësi, pasi njerëzit janë të aftë për gjëra të pakonceptueshme.

Nën nacional-socializmin, Gjermania ka shkuar tmerrësisht larg.

Prandaj jam absolutisht e bindur se struktura e shtetit tonë dhe kushtetuta e tij përmbajnë një dozë të lartë urtësie, në të cilën peshohet gjerësisht pavarësia e shtypit, drejtësia dhe proceset demokratike.

Unë vetë mora një qortim formal nga Gjykata Kushtetuese që thashë në 2019 se rezultati i zgjedhjeve kryeministrore të Turingisë në shkurt me votat e AfD-së duhet të anulohet.

Mund të kisha komentuar këtë vendim të Gjykatës, por nuk e kam bërë, sepse e kam pasur dhe duhet ta respektoj.

Nuk duhet të heqim dorë kurrë nga kjo pikë.

A ju ka shkuar ndonjëherë në mendje që me politikën tuaj keni kontribuar në të vërtetë në ndarjen e vendit?

Sigurisht që e kam menduar. Dhe nga pikëpamja politike, është gjithmonë mirë kur 90% e njerëzve janë të të njëjtit mendim, edhe më mirë nëse është i imi.

Megjithatë, ka situata ku mosmarrëveshjet nuk mund të shmangen.

Kam ndihmuar njerëzit që, si të thuash, trokitën në derën tonë dhe në të njëjtën kohë, ndër të tjera, me marrëveshjen BE-Turqi, ndihmova në adresimin e shkaqeve rrënjësore të ikjes.

Si një politikane, që thuhet se mendon gjithmonë për pasojat, a e keni imagjinuar dhe për rrjedhojë e keni marrë parasysh çmimin e kësaj polemike?

Unë besoja se kjo përballje mund të fitohej. Dhe unë isha e bindur se duhej të rrezikoja, sepse nëse nuk e bëja këtë do të shkaktonte një përçarje brenda kompanisë.

A do të vepronit ndryshe sot?

Jo!

Gjatë qeverisjes tuaj, numri i krizave dhe njëkohshmëria e tyre u rrit nga viti në vit…

Në kujtimet e mia, dy vitet e para ishin shumë të qeta, pastaj filloi kriza financiare globale, ishte kriza e euros, lajmet për klimën gradualisht u përkeqësuan.

Pas raportit të parë të Klubit të Romës, ende dukej se gjërat në fakt po shkonin pak më mirë se sa pritej.

Megjithatë, me çdo raport nga Paneli Ndërqeveritar i IPCC-së për Ndryshimet Klimatike, situata bëhej më alarmante, deri në pikën e pyetjes nëse kishte dhe ka ende kohë për të reaguar në mënyrë adekuate.

Ndoshta, megjithatë, krizat janë gjithashtu normale, ne kemi jetuar vetëm disa vite jashtë normës.

A ishin vitet e qetësisë relative edhe vite lëshimesh, ku Merkeli nuk u kufizua në menaxhimin e krizave, por pjesërisht i shkaktoi ato?

Unë nuk do të isha politikane nëse nuk do të më bënit këto pyetje.

Merrni luftën kundër ndryshimit të klimës, në të cilën Gjermania ka bërë shumë në krahasim me vendet e tjera.

E pranoj se nuk ishte e mjaftueshme.

Ose le të shohim politikën time ndaj Rusisë dhe Ukrainës. Vendimet e mia i kam marrë në atë kohë duke ndjekur një logjikë që ende më duket e arsyeshme.

Ishte një përpjekje për të parandaluar një luftë si kjo e tanishme. Të mos ia dalësh nuk do të thotë se ishte gabim të provoje.

Megjithatë, është gjithashtu e nevojshme të thuhet se cilat ishin saktësisht alternativat atëherë.

Fillimi i një anëtarësimi të mundshëm në NATO të Ukrainës dhe Gjeorgjisë, i cili u diskutua në vitin 2008, ishte i gabuar për mendimin tim.

Të dyja vendet nuk i kishin kushtet dhe nuk kishte pasur as një reflektim të plotë se çfarë pasojash do të kishte një vendim i tillë, si përsa i përket reagimit të Rusisë kundër Gjeorgjisë dhe Ukrainës, ashtu edhe për NATO-n dhe rregullat e saj për ndihmën.

Dhe Marrëveshjet e Minskut të vitit 2014 ishin një përpjekje për t’i dhënë kohë Ukrainës. Ukraina e përdori këtë periudhë për t’u bërë më e fortë, siç shihet sot.

Vendi i 2014/15 nuk është vendi i sotëm.

Dhe dyshoj se NATO-ja mund të kishte bërë shumë për të ndihmuar Ukrainën, siç bën sot.

Në daljen e parë publike pas kancelarisë, Merkel deklaroi se e kishte kuptuar në vitin 2007 se çfarë mendonte Putin për Evropën dhe se e vetmja gjuhë që kupton është forca.

Nëse e kishte arritur këtë vetëdije kaq herët, pse atëherë miratoi një politikë energjetike që na bëri kaq të varur nga Rusia?

Ne të gjithë e dinim se ishte një konflikt i ngrirë, se problemi nuk u zgjidh, por kjo ishte pikërisht ajo që i dha Ukrainës kohë të çmuar.

Sigurisht, sot mund të pyetet se pse u miratua ndërtimi i gazsjellësit Nord Stream 2 në një situatë të tillë.

Sepse? Aq më tepër që edhe në atë kohë po bëheshin kritika të rënda, për shembull nga Polonia dhe SHBA.

Po, mendimet ishin kontradiktore.

Për çfarë bëhej fjalë? Nga njëra anë, Ukraina e konsideroi shumë të rëndësishme ruajtjen e rolit të saj si vend tranziti për gazin rus.

Ajo donte që gazi të kalonte përmes territorit të saj dhe jo përmes Detit Baltik.

Sot duket se çdo molekulë e gazit rus është djalli.

Nuk ishte kështu atëherë, gazi u diskutua. Nga ana tjetër, nuk ka qenë Republika Federale e Gjermanisë ajo që ka kërkuar autorizimet për Nord Stream 2, janë kompanitë.

Për qeverinë dhe për mua ishte çështja e vendosjes nëse, si akt politik, do të shpallej apo jo një ligj i ri për të mohuar autorizimin e Nord Stream2.

Çfarë e pengoi atë?

Para së gjithash, një refuzim, i kombinuar me Marrëveshjet e Minskut, do të përkeqësonte marrëdhëniet me Rusinë. Nga ana tjetër, varësia energjetike lindi sepse vinte më pak gaz nga Holanda dhe Britania e Madhe dhe sasitë e nxjerra në Norvegji ishin të kufizuara.

E gjithë bota pret një fjalë autokritike!

Mund të jetë, por në shumë pika nuk jam dakord me atë që thonë kritikët. E kam menduar shumë në atë kohë!

Do të ishte provë e paaftësisë nëse tani, vetëm për një jetë të qetë dhe pa e menduar shumë për të, do të thosha: ah, ashtu është, tani që e mendoj, ishte gabim.

Por dua të flas me ju për një aspekt që më bën të mendoj.

Është fakti që Lufta e Ftohtë nuk mbaroi kurrë, sepse në fund të fundit Rusia nuk u qetësua kurrë.

Kur Putin pushtoi Krimenë në vitin 2014, ai u përjashtua nga G8.

Përveç kësaj, NATO ka dislokuar trupa në rajonin e Baltikut, për të demonstruar gatishmërinë e saj për të ndërhyrë.

Dhe ne gjithashtu kemi vendosur të ndajmë 2% të PBB-së për shpenzimet ushtarake për mbrojtjen.

CDU dhe CSU ishin të vetmet që e mbajtën atë në programin e qeverisë.

Por edhe ne duhet të kishim reaguar më shpejt ndaj agresivitetit të Rusisë. Pavarësisht rritjes, Gjermania nuk arriti objektivin e saj prej 2%.

Dhe unë nuk kam bërë maksimumin në baza ditore për të mbështetur këtë kauzë.

Pse fshehurazi mendonte Merkel se ishte e panevojshme?

Jo, sepse kam vepruar sipas parimit të Kohl-it: ajo që ka rëndësi është rezultati. Të bësh gjithçka në favor të një kauze dhe më pas të dështosh, nuk do ta ndihmonte buxhetin e shtetit. Por, nëse kërkoj receta për sukses në histori, gjej vendimin e dyfishtë të NATO-s…

Për këtë Helmut Schmidt humbi mandatin e tij.

E vërtetë, dhe kjo e rriti edhe më shumë vlerësimin tim për të.

Aspekti inteligjent në vendimin e dyfishtë të NATO-s ishte pikërisht qasja e dyfishtë, e cila parashikonte riarmatimin dhe diplomacinë.

E rikthyer në objektivin prej 2%, do të thotë se rritja e shpenzimeve të mbrojtjes nuk ka qenë e mjaftueshme si një frikësim.

Në intervistën për Der Spiegel thatë: Përballja me kritikat është pjesë e demokracisë, por mua më duket se një president i SHBA-ve trajtohet me më shumë respekt sesa një kancelar gjerman.

Para së gjithash, dua të them që sot vendimet e së shkuarës gjykohen shumë shpejt, pa kujtuar kontekstin dhe pa vlerësuar në mënyrë kritike alternativat.

Së dyti, pas 30 vitesh në politikë dhe 16 si kancelare, ndonjëherë më akuzojnë se kam dhënë dorëheqjen vullnetarisht nga posti im, në moshën 67-vjeçare, dhe se dua vetëm të bëj “bisedime relaksuese”.

Në fillim të mandatit tuaj, ju theksuat se në të kaluarën ekzistonin qytetërime të përparuara në dukje të pathyeshme, të cilat ranë sepse nuk ishin në gjendje të transformoheshin. A është e mundur që njerëzimi, me gjithë informacionin që ka për ngrohjen globale, nuk mund të organizojë vetë mbijetesën e tij, sepse jo të gjithë duan të ecin në të njëjtin drejtim?

Motoja ime në politikë ka qenë gjithmonë: do ia dalim.

Ndaj si politikane nuk jam marrë asnjëherë me skenarë katastrofikë, por gjithmonë kam kërkuar zgjidhje.

Si qytetare mund t’i bëj pyetjen vetes, por duke qenë se jam ende në një fazë të ndërmjetme, do të thosha: duhet të bëjmë gjithçka që të mos ndodhë.

A keni një ide se si mund të përfundojë lufta në Ukrainë?

Sinqerisht nuk e di.

Do të përfundojë një ditë me negociata. Luftërat përfundojnë në tryezën e bisedimeve.

Pikërisht për shkak se kjo luftë ka kaq shumë pasoja dramatike, a mund të lihet Ukraina e vetme për të vendosur se në çfarë rrethanash do të fillojë negociatat?

Ka një ndryshim midis një paqeje të detyruar, të cilën unë, si shumë të tjerë, nuk e dëshirojmë, dhe një bisede të hapur dhe miqësore. Nuk dua të shtoj asgjë tjetër.

A do ta kishit imagjinuar se në vitet e fundit të kancelarisë tuaj deri më sot, kritikat më të ashpra vinin nga grupi Springer?

Liria e shtypit është një mall i çmuar.

I pranoni kritikat? A e lexoni Bild?

Edhe nëse nuk i lexoj kritikat, sigurisht që ka dikush që m’i fut nën hundë.

Me rastin e lamtumirës, një vit më parë, si të gjithë kancelarët në largim, patët mundësinë të zgjidhnit tre këngë. Ndër të tjera,  zgjodhët pjesën Für mich soll’s rote Rosen regnen.

Një varg thotë: Nuk mund të përshtatem, nuk mund të jem i kënaqur, dua ende të fitoj, dua gjithçka ose asgjë dhe më pas Larg të vjetrës, hapu me të renë, mbaj të gjitha shpresat e mia.

Doja të them se jam e lumtur që po përballem me një fazë të re të jetës.

Kam jetuar momente të mrekullueshme, madje edhe të lodhshme.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com