Gjenetika rigjen origjinën e dy njerëzve misteriozë: skitët dhe baskët

Dy studime të veçanta mbi dy popujt, skitët e dikurshëm dhe baskët e sotëm, kanë zbardhur njohuri të reja pas disa analizave gjenetike.

Nëse vëren historitë e dy popujve, ajo e skitëve është me një sens lëvizës: të huajt që vinin dhe përziheshin me vendasit, çka ndodhi shekuj më vonë.

Historia e baskëve është pothuajse e kundërta: me sa duket, ata i kanë shmangur përzierjet me komunitetet e afërta.

Dikur shiheshin si një kulturë e luftëtarëve mbi kuaj dhe vazhdimisht në lëvizje.

Sakaq, tani besohet se skitët kanë qenë një kulturë që përfshinte dhe ndalesat, në disa qytete të mëdha gjithashtu.

Por, luftëtarët nomadë të skitëve u bënin shumë përshtypje fqinjëve të tyre: nga persët te grekët e deri te kinezët.

Sot ruhet mendimi se grupet e tyre përbëheshin nga motive të përbashkëta e karakterizuese, duke përfshirë praktikat mortore.

Skitët nuk shkruanin, duke u lënë perandorive rreth tyre përshkrimin e bëmave. Ne as nuk e dimë me siguri se çfarë gjuhe kanë folur skitët, ndonjë të veçantë me gjasë.

I

Identiteti i skitëve

Deri më sot, identiteti i “skith”-it ka qenë në dyshim, megjithëse besohet se ata kanë shpikur shalën për kalërim.

Por paraardhësit e këtyre njerëzve, kultura e të cilëve zëvendësoi shoqëritë e epokës së bronzit në stepën e Azisë Qendrore, kishin mbetur misterioze.

Tani, është botuar një letër e re në “Science Advances” nga një ekip ndërkombëtar i gjenetistëve, antropologëve dhe arkeologëve.

Këta, të udhëhequr nga shkencëtarë të Institutit Max Planck për Shkencën e Historisë Njerëzore, përshkruajnë analizën e 111 gjenomeve antikë nga 39 vende skitiane dhe jo-skitiane në stepat e Azisë Qendrore.

Para ngritjes së skitëve, stepa ishte karakterizuar nga barinj të epokës së bronzit, të cilët dëshmojnë se kanë qenë mjaft homogjenë në përbërjen gjenetike.

Pastaj, ndërsa lëvizim në epokën e hekurit, ne gjejmë dyndje gjenetike nga të gjitha drejtimet, përveç përzierjes në veri me barinjtë, shpjegojnë autorët.

Autorët vërejnë se varrosjet më të hershme të epokës së hekurit në kulturat nomade-luftëtare ishin në kufijtë e stepës kazakase: rajoni Altai, që daton në shekullin e IX p.e.s.

Në fakt, studiuesit posaçërisht pohojnë se barinjve të epokës së bronzit u bashkuan me njerëz që vërshonin nga malet Altai në lindje.

Këta do të përhapeshin në lindje dhe perëndim gjithashtu me kohë, duke u përzier me vendasit ndërsa ecnin.

Studiuesit kanë vënë disa nga varrosjet më të hershme të stilit skitian, në vargun Altai. Por ata gjithashtu kanë gjetur një pikë më origjinale të origjinës: urale.

Skitët sunduan strehën e Azisë Qendrore nga rreth 2 mijë e 700 deri në 2 mijë e 200 vjet më parë dhe krijuan një rrjet të gjerë tregtar me perandoritë përreth tyre. Me ardhjen e epokës romake, provat e kulturës së tyre u zbehën nga stepa qendrore.

Të folurit në disa gjuhë

Origjina e popullit bask, që jeton në Pirenejtë që ndodhen në Spanjë dhe Francë, e ka hutuar prej kohësh shkencën. Kjo, edhe për shkak të gjuhës së tyre të çuditshme, Euskara.

Pamundësia për të lidhur dialektet baske me grupin e gjuhëve indo-ariane. Vetëm të gjuhëve në një rajon të gjerë, plus karakteristika të caktuara gjenetike që nuk ndahen nga popujt përreth.

Këto, krijuan spekulime se ata flasin gjuhën ur; se euskara është neolitike në origjinë, dhe se baskët kanë qenë pak a shumë të izoluar që nga kohërat parahistorike.

Shkenca nuk ka tendencë të mbështesë më romantikët e këtyre nocioneve dhe izolimi i tyre ka qenë gjithmonë relativ.

Tani, një analizë gjenetike e botuar në biologjinë aktuale, hedh dritë mbi origjinën e tyre në fund të fundit. Ata nuk janë alienë dhe as nuk kanë ardhur nga diku tjetër. Ata janë një popull vendës, që rrjedhin nga fermerët e hershëm evropianë që lëviznin në Iberik, të cilët u përzien me gjuetarë lokalë, sipas një studimi nga 2015.

Ky studim arriti në përfundimin se Baskët (dhe gjuha e tyre) mund të kenë ndonjë lidhje me ardhjen e bujqësisë në Evropë (e cila ishte me mijëra vjet më vonë se në Lindjen e Mesme).

Gjithashtu, baskët përjetuan izolim të zgjatur, por që nga epoka e hekurit, jo neolitik. Ishte që nga epoka e hekurit që ata nuk përziheshin me njerëzit përreth tyre.

Ekipi multidisiplinar, duke përfshirë jo vetëm gjenetistë por gjuhëtarë. Këta, të udhëhequr nga David Comas i Universitetit Pompeu Fabra në Barcelonë, ​​arritën në përfundimin se gjuha formoi një pengesë kulturore që izolonte Baskët nga kontakti me popullatat përreth tyre, që do të thotë pushtuesit. Ata ishin të palëkundur nga pushtimet romake dhe më vonë pushtimi islamik i gadishullit, shkruan ekipi i shkencëtarëve.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.