Cilat janë rreziqet në termocentralin bërthamor të Zaporizhzhia-s pas sulmit?

Rusia ka thënë se Ukraina ka goditur të dielën tre herë stacionin e energjisë bërthamore të Zaporizhzhia-s të kontrolluar nga forcat ruse.

Dhe ka kërkuar që Perëndimi të përgjigjet, megjithëse Kievi ka mohuar të ketë lidhje me sulmet.

Prej kohësh, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) ka paralajmëruar për rreziqet e një fatkeqësie në Zaporizhzhia, centrali bërthamor më i madh në Evropë.

Po ashtu ka kërkuar t’i jepet fund luftimeve në zonë.

Stacioni në fjalë është vetëm 500 kilometra nga vendi i aksidentit më të keq bërthamor në botë, fatkeqësia e Çornobilit të vitit 1986.

Termocentrali bërthamor i Zaporizhzhia-s ka gjashtë reaktorë VVER-1000 V-320 të projektuar nga sovjetikët, të ftohur me ujë dhe të moderuar me ujë, që përmbajnë Uranium 235.

Ata u ndërtuan të gjithë në vitet 1980, megjithëse i gjashti doli vetëm në mesin e viteve 1990 pas rënies sp Bashkimit Sovjetik.

Drejtori i Përgjithshëm i IAEA Rafael Grossi ka thënë se lufta rreth një centrali bërthamor ka vënë në “rrezik të vazhdueshëm” sigurinë bërthamore.

Korporata shtetërore bërthamore e Rusisë, Rosatom, ka thënë se Ukraina e sulmoi termocentralin tre herë të dielën me dronë, duke plagosur fillimisht tre pranë një kantine, më pas duke sulmuar një zonë ngarkese dhe më pas kupolën mbi reaktorin 6.

Ekspertët e IAEA në vend, shkuan në tre vendet e sulmeve dhe konfirmuan se kishte pasur një sulm.

“Trupat ruse angazhuan atë që dukej të ishte një dron që po afrohej”, sipas IAEA. “Kjo u pasua nga një shpërthim pranë ndërtesës së reaktorit”.

“Teksa ekipi deri më tani nuk ka vërejtur ndonjë dëmtim strukturor të sistemeve, strukturave dhe komponentëve të rëndësishëm për sigurinë bërthamore ose sigurinë e uzinës, ata raportuan se kishin vëzhguar djegie të vogla sipërfaqësore në majë të çatisë së kupolës së reaktorit të Njësisë 6 dhe një rezultat të një pllakë betoni që mbështet rezervuarët kryesorë të depozitimit të ujit të përbërjes”, sipas IAEA.

Një zyrtar i inteligjencës ukrainase sakaq ka thënë se Kievi nuk kishte asnjë lidhje me ndonjë sulm në stacion dhe sugjeroi se ato ishin vepër e vetë rusëve.

Forcat ruse morën kontrollin e uzinës në fillim të marsit 2022, disa javë pas pushtimit të Ukrainës.

Njësitë speciale ushtarake ruse ruajnë objektin dhe një njësi e kompanisë shtetërore bërthamore ruse, Rosatom, drejton uzinën.

Strukturat mbajtëse të reaktorëve bërthamorë si ajo e Zaporizhzhia-s janë bërë prej betoni të përforcuar të veshur me çelik, të dizajnuara për t’i bërë ballë ndikimit të një përplasjeje të vogël avioni, kështu që ka pak rrezik të menjëhershëm nga një sulm i vogël në ato struktura.

Një studim i vitit 1989 nga Departamenti i Energjisë i SHBA-ve zbuloi se modeli i strukturës së kontrollit të përdorur në Zaporizhzia “shfaq dobësi ndaj efekteve të një përplasjeje avioni” dhe një avion luftarak që përplaset poshtë në kube, ku struktura është më e hollë, mund të depërtojë në të duke bërë që copa betoni dhe pjesë të motorit të avionit të bien brenda.

Linjat e jashtme të energjisë thelbësore për ftohjen e karburantit bërthamor në reaktorë janë një objektiv potencial më i butë.

Ftohja e karburantit edhe në reaktorë në mbyllje të ftohtë është e nevojshme për të parandaluar një shkrirje bërthamore.

Që nga fillimi i luftës, termocentrali ka humbur të gjithë energjinë e jashtme tetë herë, më së fundi në dhjetor të vitit të kaluar, duke e detyruar atë të mbështetet në gjeneratorët e emergjencës me naftë për energji.

Uji nën presion përdoret për të transferuar nxehtësinë larg nga reaktorët edhe kur ata janë të mbyllur, dhe uji i pompuar përdoret gjithashtu për të ftohur karburantin e harxhuar bërthamor të hequr nga reaktorët.

Pa ujë të mjaftueshëm ose fuqi për të pompuar ujin, karburanti mund të shkrihet dhe veshja e zirkonit mund të lëshojë hidrogjen, i cili mund të shpërthejë.

Përveç reaktorëve, ekziston gjithashtu një strukturë e magazinimit të karburantit të harxhuar të thatë në vend për asambletë e karburantit bërthamor të përdorur dhe pishina të karburantit të shpenzuar në çdo vend reaktor që përdoren për të ftohur karburantin bërthamor të përdorur.

Pa furnizim me ujë në pishina, uji avullon dhe temperaturat rriten, duke rrezikuar një zjarr që mund të lëshojë një sërë izotopësh radioaktivë.

Një emetim i hidrogjenit nga një pishinë e karburantit të shpenzuar shkaktoi një shpërthim në reaktorin 4 në katastrofën bërthamore të Fukushimës të Japonisë në vitin 2011.

Një shkrirje e karburantit mund të shkaktojë një zjarr ose shpërthim që mund të lëshojë një shtëllungë radionuklidesh në ajër e cila më pas mund të përhapet në një zonë të madhe.

Aksidenti i Çornobilit përhapi Jod-131, Caesium-134, Strontium-90 dhe Caesium-137 nëpër pjesë të Ukrainës veriore, Bjellorusisë, Rusisë, Evropës veriore dhe qendrore.

Gati 8.4 milionë njerëz në Bjellorusi, Rusi dhe Ukrainë u ekspozuan ndaj rrezatimit.

Rreth 50 vdekje i atribuohen drejtpërdrejt vetë katastrofës.

Por 600 mijë të përfshirë në operacionet e shuarjes së zjarrit dhe pastrimit, u ekspozuan ndaj dozave të larta të rrezatimit.

Qindra mijëra u zhvendosën.

Ka prova në rritje se ndikimi shëndetësor i katastrofës së Çornobilit ishte shumë më serioz sesa ishte paraqitur fillimisht në atë kohë dhe në vitet pas aksidentit.

Incidenca e kancerit të tiroides te fëmijët në të gjithë zonat e Bjellorusisë, Rusisë dhe Ukrainës u rrit pas aksidentit.

Kishte një incidencë shumë më të lartë të çrregullimeve endokrine, anemisë dhe sëmundjeve të frymëmarrjes te fëmijët në zonat e kontaminuara.

Marrë nga “Reuters”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.