Anri Sala “transfiguron” kujtimet e artit në Bergamo

Artisti i rangut me origjinë shqiptare Anri Sala është pjesëmarrës në ekspozitën e Galerisë së Artit Modern dhe Kontemporan në Bergamo të Italisë.

Sala sjell një diskurs në “Sala delle Capriate” bazuar në filmin dhe instalimin e tij më të fundit të zërit: Time No Longer (Jo më Kohë – AP).

Artisti shqiptar ka përshtatur një metodë funksionimi të shfrytëzuar edhe më parë në rezymenë e tij.

Sala e interpreton kontekstin arkitektonik “jo si një konteiner të thjeshtë, por si një organ aktiv”.

Sipas këndvështrimit të artistit, çdo hapësirë ​​fizike mund të ruajë vlera dhe kujtime.

Këto të fundit, herë pas here, mund të riaktivizojnë ndërveprimin e tyre me veprën artistike.

Në rastin e “Sala delle Capriate”, kjo dinamikë zhvillohet më tej (me një lloj përforcimi të efektit si afekt).

Kjo, në lidhje me historinë shekullore të ndërtesës dhe afresket antike që përmban.

Time No Longer është një ekran i varur 16 metra i gjatë që projekton imazhin e një regjistruesi që noton në një stacion hapësinor.

E ankoruar vetëm në kabllon e energjisë elektrike, gramafoni luan një aranzhim të ri të Kuartetit për Fundin e Kohës: kompozimi i muzikantit francez Olivier Messiaen.

Ky kuartet konsiderohet si vepra e tij më e famshme muzikore, e kompozuar në robëri.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Messiaen ( 1908-1992) u kap në Verdun dhe u burgos në një kamp gjerman.

Pikërisht gjatë kësaj kohe ai shkroi Kuartetin për Fundin e Kohës, duke e prezantuar për herë të parë në vitin 1941.

Kjo, së bashku me tre muzikantë të tjerë që ishin burgosur gjithashtu – përpara një auditori të përbërë vetëm nga të burgosur dhe roje.

Në veçanti, për krijimin e Time No Longer, Sala mori frymëzim nga lëvizja e vetme solo e kuartetit, “The Abyss of the Birds”, shkruar për klarinetë dhe luajtur nga shoku dhe muzikanti i tij algjerian Henri Akoka.

Dimensioni i vetmisë dhe kufizimit të klarinetës së Henri Akokës i bën jehonë historisë së saksofonit të Ronald McNair.

Në vitin 1986, McNair, një nga astronautët e parë me ngjyrë që arriti në hapësirë ​​dhe një saksofonist i talentuar profesionist, planifikoi të luante dhe të regjistronte një solo në bordin e Space Shuttle Challenger.

Kjo do të ishte pjesa e parë muzikore origjinale e regjistruar në hapësirë ​​nëse anija kozmike nuk do të shpërbëhej vetëm disa sekonda pas ngritjes, duke vrarë në mënyrë tragjike të gjithë astronautët në bord.

Anija si xhevahir teknologjik ka shfaqur kështu gjithë brishtësinë e saj tragjike, duke evokuar cenueshmërinë e statusit të të burgosurit të Messiaen-it.

Në bashkëpunim me muzikantin André Vida dhe stilistin Olivier Goinard, Anri Sala krijon një duet mes dy zërave instrumentalë.

Një performancë pa interpretues ku klarineta shkrihet herë pas here me saksofonin, duke bashkuar dy momente të largëta në histori dhe kohë.

Por, të bashkuara me një ndjenjë të thellë vetmie dhe në të njëjtën kohë një ndjenjë vendosmërie dhe vullneti të madh.

Kompozimi muzikor përbën një kolonë zanore me qëllim, duke aluduar në regjistrimin e planifikuar, por asnjëherë të ekzekutuar të McNair-it.

Filmi i pezulluar dhe errësira e “Sala delle Capriate” evokojnë mungesën e dritës dhe gravitetit në univers, dimensionin e zbrazëtisë në të cilën noton regjistrimi muzikor.

Në dhomë, errësira ndërpritet herë pas here nga ndezjet e dritës prej llambave të vendosura në pjesën e pasme të ekranit.

Ato ndriçojnë dhomën duke ndjekur ritmin e muzikës dhe bashkë me të edhe pikturat dhe afresket në mure.

Figurat e portretizuara – ndër të tjera Virgjëresha Mëri dhe shenjtorët mbrojtës të qytetit Aleksandri dhe Vincenti, si dhe figura e Drejtësisë, dhe në veçanti katër engjëjt minstrel, të cilët, ndërkohë që synonin të luanin instrumentet e tyre (një violë, një kornetë, një flaut dhe një organo) duket se dialogon me katër muzikantët nga Kuarteti për Fundin e Kohës—duke dëshmuar kështu për një njerëzim që nuk ekziston më, duke lidhur korniza të ndryshme kohore, duke përshkuar të shkuarën, të tashmen dhe të ardhmen.

Ky artikull është përshtatur nga autorët Lorenzo Giusti dhe Sara Fumagalli për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.