Pasojat ekonomike të Hamasit – Nga Putini në Algjeri, efektet në gaz dhe naftë

Mund të duket e pavend të flitet për ekonominë kur mbërrijnë foto të pengjeve civile të shënjestruar si objektiva legjitime lufte, të lidhur, të zhveshur, të poshtëruar.

Është e vështirë ta largosh nga koka mendimin se agresioni i Vladimir Putinit në Ukrainë ka shkaktuar dinamika që shkojnë shumë përtej territoreve të lashta sovjetike. Teknikat e luftës janë të njëjta, nga dronët tek përdorimi metodik i civilëve të pambrojtur si objektiva. Dhe agresionet shkaktohen sikur nga një efekt domino jo i rastësishëm, vetëm sepse Putini fillimisht ka një interes të inkurajojë – drejtpërdrejt ose përmes partnerëve të tij serbë, sirianë, iranianë ose afrikanë – kriza të reja që e mbajnë Perëndimin nën kontroll.

Ose të paktën të shpërqendruar diku tjetër, nga Kosova në Izrael, në rajonin sub-Saharian.

Por, për fat të keq, as ekonomia nuk ka një rol dytësor në këtë dramë, megjithëse mbase e kemi pushuar pak më shpejt shqetësimin për shantazhet e energjisë, por ishte kthyer vetëm në një gjendje latente, jo e refuzuar një herë e përgjithmonë.

Korrikun e kaluar prodhimi i naftës në Iran u kthye në 3.3 milionë fuçi në ditë, vendi i shtatë në botë në vitin 2023.

Irani prodhon rreth një të tretën e sasive të Rusisë dhe Arabisë Saudite, por në dy vitet e fundit ka shtuar rreth një milion fuçi në ditë. Është një sasi që duhet mbajtur parasysh, sepse edhe shkurtimet e dekretuara në fillim të verës së kaluar nga OPEC Plus (dmth vendet tradicionale të kartelit, plus Moska) janë saktësisht një milion fuçi në ditë.

Ato janë vendosur për më shumë se tre muaj dhe do të zgjasin të paktën deri në fund të vitit.

Efekti në naftë: roli i Iranit

Ato shkurtime të prodhimit të OPEC Plus u diktuan në thelb nga Mohammed bin Salman dhe Putin. Tirani i Riadit është mbi të gjitha i interesuar për pasojat financiare të rritjes së çmimit të një fuçie, e cila financon planin e tij për të diversifikuar ekonominë saudite deri në vitin 2030.

Kolegu i tij rus padyshim ka edhe një objektiv politik: të mbajë çmimin e lartë të karburantit në Shtetet e Bashkuara gjatë gjithë fushatës presidenciale 2024, në mënyrë që zhgënjimi i votuesve të shfryhet kundër Joe Biden.

Në vitin 2016, Putin ndihmoi Donald Trump përmes fabrikës së trolleve të Yevgeny Prigozhin që pushtoi Facebook-un dhe Twitter-in. Në vitin 2024 ai duket se po përdor mjete më tradicionale për të ndërhyrë në votën amerikane. Në fakt, Brent është rritur me rreth 30% që nga korriku – siç e vërejmë edhe në pompën e benzinës në Itali – përpara se të bjerë përsëri javën e fundit.

Nga sot, megjithatë, bin Salman dhe Putin mund të merrnin atë që dëshironin, më shumë sesa donin.

Reagimi i tregut ndaj sulmeve të Hamasit sot tashmë po rrit çmimin e naftës, të paktën në të ardhmen e afërt. Në tregtimin brenda natës në Azi, nafta e papërpunuar tashmë është rritur deri në 5 dollarë, në 89 dollarë për fuçi.

Investitorët kanë frikë se Shtetet e Bashkuara tani do të fillojnë të zbatojnë sanksionet me Iranin në mënyrë më rigoroze, në kundërshtim me atë që kishin bërë muajt e fundit për të lejuar një rritje të furnizimit global të naftës së papërpunuar.

Zinxhiri i naftës, inflacioni, normat e interesit

Atëherë do të bëhet vendimtare për të kuptuar nëse qeveria izraelite e krahut të djathtë, e poshtëruar nga sulmi i së shtunës, do të zgjerojë përgjigjen e saj ushtarake ndaj sponsorëve të Hamasit në Iran. Për momentin nuk duket e mundshme. Por nëse do të ndodhte – tronditja do të rriste koston e energjisë, inflacionin dhe, edhe më parë, normat e interesit në Perëndim, me të gjitha pasojat negative të imagjinueshme për borxhin publik dhe investimet private.

Irani në fakt mund të heqë sasi të naftës nga tregu që do të shkaktonin shpërthimin e çmimeve të tij. Kapaciteti i papërdorur i vetë OPEC Plus – rreth 2.5 milionë fuçi në ditë – është më i ulët se prodhimi iranian dhe nuk mund ta kompensojë atë në rast lufte të hapur.

Çështja e gazit

Por ndoshta problemi ishte vetëm vaji. Muajt ​​e fundit ne kemi pushuar së foluri për gazin natyror – mea culpa – sepse ishte përhapur ideja se në Evropë i kishim shpëtuar shantazhit të Putinit. Ne mund të kemi kontrolluar pasojat, por sistemi mbetet nën tension.

Çmimi i gazit natyror në Evropë pushoi së rëni majin e kaluar dhe në shtator ai tashmë ishte dyfishuar në rreth 40 euro për megavat orë, dyfishi i niveleve të konsideruara normale para luftës. Ata që drejtojnë flukset e gazit në Evropë ende ndjehen thellësisht të pasigurt dhe për këtë arsye po përpiqen të rrëmbejnë të gjitha lëndët e para që munden, kudo që të munden.

Dëshmi? Në javën e parë të tetorit – sipas të dhënave të raportuara nga qendra e studimit Bruegel – ne kemi blerë 80% më shumë gaz rus nga Turqia, nëpërmjet Turkstream, sesa kemi blerë në 2021, para luftës. Dhe këto – padyshim – janë të gjitha paratë që shkojnë për të financuar një rritje prej 67% të buxhetit ushtarak të Moskës në njëqind miliardë euro. Ajo shkon për të financuar raketat ruse në tregjet e rrugëve në fshatrat e Ukrainës. Megjithatë ne evropianët nuk ndalojmë së bleri nga rusët kudo që tubacionet e tyre të gazit janë ende të hapura dhe funksionojnë, sepse kemi frikë.

Kemi frikë se mos kemi energji të mjaftueshme.

Loja e dyfishtë e Algjerisë (dhe barra e furnizimit me gaz në Itali)

Në këtë sfond të pasigurisë, sulmi i Hamasit po nxjerr në pah më shumë kontradiktat tona. Kjo u ndje të shtunën, kur Algjeria dënoi reagimin izraelit ndaj Gazës dhe shprehu “solidaritet të plotë me popullin palestinez” . Ishte, së bashku me atë të Iranit, reagimi më i favorshëm ndaj Hamasit në botë. Por kjo është e njëjta Algjeri në të cilën Italia është mbështetur për të zëvendësuar furnizimet me gaz të Rusisë që nga fillimi i luftës në Ukrainë.

Nga viti 2021 deri në vitin e kaluar, importet e metanit në Itali nga Rusia u përgjysmuan nga 29 në 14 miliardë metra kub, ndërsa nga Algjeria u rritën nga 22 në 26 miliardë metra kub. Tani furnizuesi kryesor i gazit në Itali është vendi i Afrikës së Veriut më afër Hamasit, si dhe është i lidhur me Moskën nga një marrëdhënie historike që vazhdon aktivisht në Afrikën Sub-Sahariane edhe në muajt e fundit.

Azerbajxhani dhe agresioni në Nagorno-Karabakh

Sigurisht që ne nuk zgjedhim gjeografinë e burimeve fosile, duhet të punojmë me ata që i kanë. Dhe natyrshëm në afat të shkurtër, mbështetja e Algjerisë për Hamasin nuk ndryshon shumë: ajo nuk do të jetë në gjendje të përdorë armën e gazit për të shantazhuar Evropën si Rusia, vetëm sepse dy brigjet e Mesdheut janë të lidhura me një gazsjellës de facto të pazëvendësueshëm.

Por reagimi i Algjerit na kujton se jo gjithçka shkon në më të mirën e të gjitha botëve të mundshme. Bashkimi Evropian në fakt nuk guxoi të reagonte kur Azerbajxhani sulmoi Nagorno-Karabachin muajin e kaluar, duke filluar spastrimin etnik të armenëve: Gazi Azerbajxhanas është një tjetër burim jetik me të cilin ne po zëvendësojmë furnizimet e mangëta nga Rusia (në Itali mbërrin në Pulia përmes gazsjellësit TAP dhe e bën Azerbajxhanin furnizuesin tonë të tretë më të madh pas Algjerisë dhe Rusisë).

Mësimi për Italinë (dhe Evropën)

Ne mbetemi thellësisht të pasigurt dhe të ekspozuar. Mësimi është se në këtë pjesë gjithnjë e më të rrezikshme të botës, ne nuk mund të lejojmë më të varemi nga askush tjetër përveç vetes. Evropa dhe Italia duhet të përshpejtojnë diversifikimin sa më të gjerë të burimeve të energjisë, si gjeografik ashtu edhe teknologjik.

Por, a po e bëjmë? Nhoa, një grup francez i lëvizshmërisë elektrike gjithashtu i pranishëm në Itali, vlerëson bazuar në të dhënat e Legambiente se vetëm 1% e projekteve të paraqitura për fotovoltaik janë autorizuar në vend (9% në 2021, 19% në 2020); 98% janë ende në pritje të autorizimit. Sa i përket kapacitetit të instaluar në sistemet fotovoltaike ose të ruajtjes së baterive, vendet e tjera të mëdha perëndimore kanë përparuar disa herë më shpejt se Italia në dhjetëra vitet e fundit dhe tani janë shumë më përpara.

Ne, si një traditë e rrënjosur thellë italiane, vazhdojmë të mos u besojmë përparimeve të mëdha teknologjike globale. Burimet e rinovueshme dhe elektrifikimi kanë kufij, por ato janë pjesë e një përgjigjeje që po bëhet gjithnjë e më urgjente. Sërish Nhoa, bazuar në të dhënat e Ispi dhe Bloomberg, tregon se Italia është i vetmi vend në Evropë në të cilin regjistrimet e makinave elektrike ranë vitin e kaluar (me 27%) në vend që të rriteshin. Megjithatë, edhe lajmet e këtyre ditëve na tregojnë se të qëndrosh i ankoruar në botën e vjetër nuk është më një opsion.

Marrë nga Corriere Della Sera, përshtatur për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.