Në varrezat ukrainase nuk ka më vend për heronjtë

“Nuk ka më hapësirë, a mund ta shihni? Ne nuk dimë më ku t’i vendosim heronjtë tanë”.

Shpesh bie borë mbi varrezat e Lychakiv-it.

Dhe e bardha e thekoneve mbulon tokën kafe të kodrës së Lviv-it.

Igori, kujdestari, shtrin hartën e laminuar në tavolinë.

“Këtu është guri i varrit të poetit ukrainas Ivano Franko. Këtu kompozitori Volodymyr Mychajlovyc Ivasyuk”.

Është një vend historik, ky. I ndërtuar në vitin 1787. 40 hektarë i madh, thuhet në broshurën turistike.

Janë të rënët e ushtrisë ukrainase galicane, të vdekurit nga protestat e Euromaidanit dhe ato të operacioneve ushtarake në Donbass në vitin 2014.

Dhe tani ata të pushtimit rus. Një shtresë toke, mbi tjetrën.

Ishte 15 marsi kur gazetarë dhe fotografë nga e gjithë bota hynë këtu për herë të parë.

Ishte funerali i të rënëve në bazën ushtarake Yavoriv, ​​të vrarë nga një bombardim rus pak kilometra larg kufirit me Evropën.

Pushkët bosh, mes shqiponjave të mermerit dhe kryqeve kelt, të seksionit polak të varrezave.

Ishte fillimi i luftës dhe në radhët e varrezave të Lichakiv-it kishte ende disa varre të sapogërmuar.

Shpejt përpara nëntë muajsh. Sot në Lviv, Igor, kujdestari i Lichakiv-it, tund kokën.

Kanë mbetur vetëm pak ditë larg Krishtlindjes.

Një grup vullnetarësh nxjerrin me lopatë borën nga rruga për ta mbajtur atë të ngrirë.

“Që nga kjo verë nuk kishim më vend brenda varrezave. Kështu ne kemi ngritur një fushë të re të shenjtë për ushtarakët”.

Disa hapa nga porta hyrëse e Lychakiv-it, në të djathtë dhe në shpatin e kodrës janë varrezat e reja.

Pranë memorialit të luftës së vitit 2014 dhe pranë yllit të kuq për heronjtë e Afganistanit, kur ushtria ukrainase ishte sovjetike dhe kur ata luftuan përkrah fqinjëve rusë.

Një grua qan para një varri. Në dorën e djathtë mban një qese plastike. Është nëna e Evgenit, Tatiana.

“Ka lindur më 8 mars 1983. Vdiq më 22 qershor në Donbass”, thotë me zë të ulët.

Në varrin e tij është flamuri ukrainas por edhe ai kuqezi i nacionalistëve ukrainas.

“E besoi, e besoi deri në fund”, nuhat Tatiana dhe përkëdhel foton e djalit të saj, me çantën e blerjeve ende të kapur në dorën tjetër.

Pak më tutje, një grup djemsh qëndron pranë një varri ende të pambuluar.

Ata janë 20 rreshta më të lartë se Evgeny.

Ata po i thonë lamtumirë Ilya-s, i cili vdiq një javë më parë në Bakhmut.

Disa prej tyre pinë një cigare. Një e fundit së bashku. Ilya’s është vetëm, i njëti nga mbi 100 varret në fushën e re të shenjtë.

Më shumë se dhjetë rreshta për dhjetë varre. Numërimi bëhet shpejt.

Sipas ukrainasve, 13 mijë kanë rënë në frontin e Kievit.

Kështu tha këshilltari i presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky, Mykhailo Podolyak, në një postim në Twitter në fillim të dhjetorit.

Por sipas vlerësimeve, mund të ketë shumë e shumë më tepër. Dhe ky numër – 100 mijë – i cili gjithashtu përfshin të lënduar sipas disave mund të jetë shifra e vërtetë.

Në luftë, e vërteta nuk ekziston, sidomos për të vdekurit. Në luftë, të rënët duhet të lavdërohen, por bota nuk duhet t’i shohë ata.

“Çfarë po bën këtu?”, më pyet Igor. Unë nuk i përgjigjem atij. Ai vazhdon të flasë gjithsesi: “Ka më shumë të vdekur rusë”, shpjegon ai. “100 mijë?” pyes. “Po, saktë”.

Padyshim që nuk ka të dhëna zyrtare as për shifrat e të rënëve në Moskë. Sipas Kremlinit, 3 të vdekur nga bombardimi i anijes Moskva, lëre më nëse do të thonë ndonjëherë numrin real.

Për shumë nga burrat e varrosur në varrezat e Lychakiv-it, funeralet u mbajtën në kishën e Shën Pjetrit dhe Palit të qytetit.

Lviv është shtëpia e një prej akademive ushtarake më të rëndësishme në vend.

Këtu prehen gjeneralët që luftuan kundër Rusisë në Donbass në 2014.

“Andreienko Kyrylo Leonidovych, Bodnar Oleksandr Volodymyrovych, Kulchytskyi Serhii Petrovych”, zhurmojnë emrat e tyre Igor. “Nuk e di kush janë ata”, i përgjigjem.

“Secili prej tyre është një hero, mund t’ju siguroj. Ata vdiqën duke mbrojtur Evropën”.

“Por ne nuk jemi në Evropë, Igor, dje kalova kufirin me Evropën, me tela me gjemba dhe gjithçka”.

“Por kjo nuk është Evropa. Këtu ose fitojmë ose humbasim”.

Dëbora mbulon erën e mishit që merrte frymë në mars.

Sirena vazhdon të bërtasë.

Igor nuk dëshiron më të flasë.

“Nuk ka paqe për ne të gjallët. Por të paktën le të përpiqemi që të vdekurit të prehen në paqe, heronjtë le të flenë”.

Marrë dhe përshtatur nga rrëfimi i “Corriere della Sera” për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.