Harresë e traditës ndër shekuj?! Aspak…
Çdo vend identifikohet me kulturën dhe traditën karakteristike të tij. Asgjë më shumë dhe asgjë më mirë se këto të fundit, nuk arrijnë ta përfaqësojnë anë e mbanë.
Në historinë e një populli vend të veçantë zë edhe Folklori, pjesë e të cilit janë dhe veshjet popullore. Këto të konsideruara, pa dyshim, një nga manifestimet më të fuqishme të kulturës tradicionale. Shqipëria është veçuar për bukurinë dhe shumëllojshmërinë e veshjeve tradicionale.
Kostumografia është trajtuar si element kryesor i kulturës shqiptare. Me pak fjalë, si një pasuri shpirtërore dhe jo vetëm materiale.
Shqiptarët ia kanë dalë më së miri t’i ruajnë vlerat dhe traditat e tyre.
Xhevahire Kolgjini është njëra nga duarartat që nuk lodhët së trashëguari traditën dhe vlerat prej vitesh me punën e saj. Për Albanian Post (AP), artizania rrëfen se punimet e dorës kanë qenë pjesë e pandashme që në fëmijëri.
“Punimet e dorës kanë qenë pjesë e imja që në fëmijëri. Që nga brezi i stërgjyshes deri te nëna dhe motrat”.
Kolgjini tregon sesi nga pasion e ka shndërruar në një biznes familjar. Pas kërkesave gjithmonë e në rritje, ajo hapi dyqanin e saj artizanal në Tiranë. Aty sjell në vëmendje punime tradicionale, kryesisht të zonës së saj të Hasit.
“Veshjet tradicionale janë një pasuri kombëtare, gjë e cila më ka bërë të punoj me pasion që e vogël. Me rëndësi për ne është të mos largohemi nga pjesët origjinale të veshjeve”, thotë artizania për AP-në.
Me kalimin e kohës, sipas etnografëve, u vu re një evoluim i veshjeve kombëtare.
Vite më parë, ato përdoreshin edhe në përditshmëri. Gratë dhe burrat visheshin me veshjet karakteristike popullore të zonës.
Tanimë, festat dhe dasmat janë i vetmi vend ku, për disa çaste, mund të shijosh emocionin që ato përcjellin.
Një tjetër artizane, Lindita Lala, pohon për AP-në, se kërkesat për veshje popullore po vijnë çdo ditë e më shumë në rritje.
Sipas saj, një veshje popullore e zonës se Hasit shkon mesatarisht 1 milion e 200 mijë lekë të vjetër. Me sa duket, thotë Lala, njerëzit priren më afër origjinales.
“Të rindërtosh një kostum krahinor duhet shumë guxim. I gjithë sekreti është riprodhimi në përpikëri i origjinales. Këto janë detaje të brishta dhe të çuditshme që të emocionojnë, por edhe të mbushin me krenari”, shprehet ajo.
Lindita nuk nguron të na japë detaje sesi realizohet një veshje e tillë. Ajo zgjedh atë të krahinës së Mirditës.
“Xhupja e Mirditës është e trashë, përpara vishej në borë. Tek ajo gjen një llojshmëri ngjyrash. Duhet një intuitë shumë e madhe për të mbuluar çdo gjë me qëndisje dhe qepje, çka sot do ta kishin zili dhe markat e njohura botërore. Madje, mund të them që shumë stilistë të huaj janë munduar të marrin nga elementët e veshjeve tradicionale shqiptare”.
Artizanët rrëfejnë se veshjet popullore të punuara me dorë kërkojnë kreativitet të lartë. Pasi, sipas tyre, gjatë punimit shprehet ndjenja për të bukurën. Motivet duhet të zgjidhen e të krijohen, në bazë të nivelit ekonomik, por edhe atij shoqëror.
“Gjuha” e veshjeve tradicionale
Sipas etnografëve, njerëzit përcaktoheshin nga mënyra sesi visheshin. Nga ajo dallohej niveli shoqëror i një personi. Nëpërmjet saj mund të lexoje nëse ai ishte beqar, i ri, apo cilës shtresë i përkiste.
Shumëllojshmëria e tyre mbetet edhe sot një hulumtim për studiuesit kulturës së tyre materiale, shoqërore dhe artistike.
Ata shtojnë pyetjen sesi ka mundësi që në një territor kaq të vogël si Shqipëria gjen llojshmëri kostumesh?!…
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
