Dezertori rus rrëfen krimet e luftës: Si na dërguan komandantët në thertore

Aleksandri është një oficer rus i karrierës, ai është 25 vjeç, u diplomua në akademinë e ushtrisë si inxhinier ushtarak.

Hyri në Ukrainë në agimin e 24 shkurtit 2022.

Aty qëndroi gjashtë muaj duke rrezikuar disa herë jetën e më pas u bë dezertor.

Ashtu si mijëra, ndoshta dhjetëra mijëra dezertorë rusë (vlerësohet se janë midis 10 mijë e 30 mijë) Sasha ka ikur në Kazakistan – i mbrojtur nga rrjeti “Point of No Return” i disidentëve në mërgim – por ai nuk ndihet i sigurt.

Mbi të qeveria e Moskës ka lëshuar një urdhër arresti ndërkombëtar.

Për këtë arsye ai pranon të flasë me “Corriere della Sera” vetëm në mënyrë anonime.

Por ajo që ai tregon është një dritare në krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit të hetuara nga Gjykata Ndërkombëtare Kriminale në Hagë.

Është një dritare, mbi të gjitha, mbi atë që Hannah Arendt e quajti “banaliteti i së keqes” i vëzhguar kur je në mes të tij.

Sasha, si filloi përvoja juaj në Ukrainë?

Më dërguan në Krime për stërvitje ushtarake. Si oficer karriere nuk mund të refuzoja, edhe sikur të doja.

E kuptove menjëherë se qëllimi ishte pushtim total?

Në fillim nuk kishte shenja të dukshme të një lufte të afërt, por rreth 18 ose 20 shkurt fillova të mendoj se diçka serioze do të ndodhte.

Njësia jonë ka marrë urdhra nga lart për përgatitjen e mjeteve për përdorim në mjedise urbane.

Nuk kishte kuptim në një stërvitje, sepse zakonisht jeni në rrugë fshatare, në fusha të hapura ose në pyll. Kam punuar në njësinë e komunikimit dhe kam marrë të gjitha ato sinjale në kanalet e radios të koduara. Kjo është arsyeja pse kuptova se çfarë po ndodhte para shumë të tjerëve.

Çfarë menduat kur kuptuat se do të sulmonit?

Nuk mund ta besoja. Unë nuk pranova ta besoja deri më 24 shkurt. Deri në njoftimin e Vladimir Putin në televizion. Por kuptova se kishim vizita gjithnjë e më të shpeshta nga gjeneralë që kontrollonin materialet, automjetet dhe pajisjet. Të gjithë menduam se ndoshta nuk ishte vërtet një stërvitje, por më së shumti donim t’i nxehnim pak muskujt drejt Ukrainës. Se do të bënim pak skenë në kufi dhe pastaj do të mbaronte gjithçka, si herët e tjera. Të gjithë menduam kështu. Nuk e besova derisa filloi pushtimi.

Çfarë ndodhi kur hytë në territorin e kontrolluar nga Ukraina?

Në 5 të mëngjesit të datës 24 shkurt na dhanë karburant, armë, materiale dhe filluam të përgatiteshim duke u vendosur në radhë të gjata. U nisëm rreth orës 10 të mëngjesit. Kur kalova, njësia ukrainase në kufi ishte asgjësuar tashmë dhe kaluam në heshtje, pa gjuajtur asnjë të shtënë.

A është e vërtetë që ushtria juaj ishte e çorganizuar dhe  keni plaçkitur shtëpi e dyqane?

Kemi bërë 200 kilometra për në Melitopol, qyteti i parë i madh në rrugën tonë. Ishim krejtësisht të çorganizuar. Askush nuk e dinte se ku po shkonim dhe çfarë duhej të bënim. Komandantët ishin gjithmonë në telefon duke u përpjekur të kuptonin.

Ata morën urdhra ndërsa avanconim, nuk kishte një plan të paracaktuar. Ne ishim si një gjarpër i madh 10 kilometra pajisur me mjete ushtarake, duke lëvizur ngadalë. Ditën e parë udhëtuam deri vonë në mbrëmje, por nuk arritëm as të arrijmë në Melitopol.

Kur e gjetët veten në betejën e parë?

Përleshja e parë ishte kur iu afruam Melitopolit. Dhe menjëherë pasoi kaos. Disa luftuan, disa ikën në pyll me automjete të blinduara, disa u hodhën në supermarkete për të plaçkitur.

Ne kishim udhëzimet e para të sakta se çfarë të bënim dy orë pas përleshjes së parë. Para se të humbnim, askush nuk dinte se çfarë të bënte. Ata na thanë, përsëri, të rreshtohemi në radhë të gjata dhe të ndërrojmë drejtim.

Çfarë po mendonte në atë moment?

Në fillim nuk kuptohej asgjë. Ishe si gjendje shok, nuk mund të kuptohej nëse ishte një luftë e vërtetë dhe po merrnim vallë pjesë në atë luftë.

Para asaj kohe lufta në kokën time ishte diçka virtuale, nuk mund ta imagjinoja një situatë ku do të gjendesha në të. Por kur je atje realisht, nuk di çfarë të bësh.

Nuk di nëse duhet të luftosh apo të fshihesh. Nëse nuk je i mësuar me të, ndihesh plotësisht i papërgatitur dhe i pasigurt.

Por sa kohë keni qenë oficer karriere?

Në atë kohë, shtatë apo tetë muaj. Sapo kisha marrë diplomën nga universiteti ushtarak.

A keni qenë dëshmitarë të mizorive dhe vrasjeve të civilëve?

Nuk e pashë me sytë e mi kur u vranë. Por pashë trupat e hedhur në rrugë dhe dëgjova zhurmën e të shtënave gjatë ekzekutimeve të civilëve, po.

Mund ta shpjegoni më mirë?

Një ditë po udhëtonim përgjatë një rruge fshati dhe pamë një makinë që vinte në drejtimin tonë, brenda kishte civilë. Tre të rinj. Forcat speciale ndaluan makinën. Ata i vunë me fytyrë përtokë dhe i zhveshën deri në brez për të kontrolluar nëse kishin ndonjë tatuazh. Ata e pyetën komandën se çfarë duhet të bënin me ta. Nga komanda na thanë thjesht t’i vrisnim dhe të digjnim makinën. Dëgjova tre të shtënat pas meje, sepse tashmë kisha ecur përpara; pastaj pashë tym që dilte nga makina që digjej.

Nuk ishte vetëm çorganizim: a ishte ushtria nën urdhra specifikë për të vrarë civilë?

Ishte dita e katërt e pushtimit. Në atë moment kishte pak më shumë organizim, të gjithë kërkonin urdhra të qarta dhe të gjithë ishim më të mësuar me kushtet e luftës. Kishte më shumë strukturë.

Pra, a kishte një vendim nga komandat ushtarake për të vrarë civilë?

Po.

Për sa kohë vazhdoi kjo?

Nuk ka ndodhur gjithmonë. Ndoshta komandantët tanë menduan se civilët ishin në të vërtetë luftëtarë të maskuar. Në çdo rast, nuk kam qenë dakord, nuk jam pajtuar kurrë.

A keni qenë dëshmitarë të incidenteve të tjera që mund të përbëjnë krime lufte?

Personalisht jo, nuk kam qenë dëshmitar okular. Por unë i kam dëgjuar historitë. Një koleg ushtar një herë në tavolinë, ndërsa ne po hanim të gjithë bashkë, ishte i dehur dhe më tha se kishin torturuar disa njerëz në një nga qytetet përreth.

Nga fillimi i marsit ukrainasit kishin goditur një nga pikat tona komanduese, shumë njerëz u vranë. Njerëzit tanë u tërbuan. Kishin shkuar të kërkonin dikë që të jepte informacion, të na jepnin koordinatat e duhura. Ata mblodhën të gjithë civilët në një dhomë, filluan t’i merrnin në pyetje një nga një dhe kontrolluan telefonat e tyre.

Si i pyetën ata?

Me përdorimin e forcës. Ata i rrahën. Ai kolegu i dehur më tha se një nga të burgosuri i kishte prerë gishtin. Ai më shpjegoi se si e kishte bërë atë. Që prej asaj dite e mënjanova uljen në tavolinë me atë njeri.

A mendonit se pushtimi ishte një ide e mirë në atë kohë apo menduat tashmë se diçka nuk shkonte?

Ndihesha në mosmarrëveshje totale që në fillim dhe madje fola për këtë me disa nga eprorët e mi. Kisha frikë se pushtimi do të sillte pasoja negative për Rusinë, si dhe për Ukrainën: ndoshta një luftë më e madhe ose diçka shumë e keqe.

Dhe çfarë u përgjigjën eprorët?

Njëri prej tyre më tha: prit dhjetë ditë dhe gjithçka do të përfundojë. Kjo histori nuk zgjat, më tha. Të nesërmen ai kishte vdekur.

Por a ishte vërtet kaq e lehtë të shprehje dyshime? I besuat vetes që lirisht të ndani mendime me shokët tuaj ushtarë?

Unë mund të flas për këtë me miqtë e mi më të ngushtë, ata në rrethin tim të ngushtë. Ata të gjithë mendonin si unë. Sigurisht që nuk kam folur për këtë me të tjerët, por është kultura ruse të mos flasësh për gjëra të caktuara, përveç njerëzve që i njeh shumë mirë.

A kishit frikë gjatë luftës?

Sigurisht, në momente të caktuara mendonim se kishte mbaruar. Nëse je njeri normal, ke frikë në luftë. Nëse nuk ke asnjë, je një idiot ose dikush që nuk e ka parë kurrë luftën dhe nuk e di se çfarë është. Ose ke përvojë të madhe. Unë nuk i përkas asnjë prej këtyre rasteve.

E gjenit shpesh veten në betejë?

Nuk po luftoja drejtpërdrejt, edhe pse isha i armatosur: duhej të siguroja telekomunikacionin në vijën e parë dhe të kthehesha prapa. Por ndonjëherë e gjeja veten nën zjarrin ukrainas dhe në situata shumë të vështira.

A ju dërguan komandantët në sulm duke qëndruar plotësisht indiferentë ndaj fatit tuaj? Apo po përpiqeshin t’ju mbronin në një farë mënyre?

Unë i kam përjetuar të dyja situatat. Në një situatë komandantët ishin shumë të vëmendshëm ndaj trupave të tyre, në të tjerat oficerët i hodhën njerëzit në gjakderdhje vetëm për të arritur objektivat e kërkuara nga komandat më të larta.

Mund ta shpjegoni më mirë?

Kishte raste kur vinin urdhra absolutisht të çmendur për të hyrë në zona shumë të populluara dhe për t’i mbajtur ato me çdo kusht. Nuk kishte skrupuj për fundin që ne ushtarët do të gjenim. Kam dëgjuar me veshët e mi komandantin e njësisë sime duke folur në telefon me eprorët e tij, gjeneralët. Ai i tha: ‘Unë nuk i sjell të mitë atje, është si të bëj vetëvrasje. Unë nuk dërgoj ushtarë për t’u therur’. Por ndonjëherë ato shtyheshin përpara me çdo kusht. Varej nga situatat.

Për shembull?

Në fillim ecnim duke vënë gjithë forcën, askush nuk llogaritej. Nuk është se nuk i kanë kursyer njerëzit, nuk kanë kursyer asgjë: as municione, as materiale, as njerëz. Pastaj kur filluan humbjet e mëdha, komandantët filluan ta trajtonin personelin me pak më shumë vëmendje.

Kur keni filluar të mendoni për të ikur?

Unë isha në Ukrainë për gjashtë muaj dhe për gjashtë muaj kërkoja një rrugëdalje. Disa herë u përpoqa të thyeja krahun. Kur askush nuk më shihte, vendosja krahun në një barrikadë betoni dhe përpiqesha ta thyeja me një gur. Fatmirësisht pas gjashtë muajsh më dhanë disa ditë pushim dhe munda të kthehesha në Rusi.

Si ju lindi ideja e dezertimit?

Fillova ta mendoja kur kuptova se nuk kishte rrugë tjetër shpëtimi. Pas disa tentativave për t’u shkarkuar, më në fund pata dy javë të lira pikërisht para mobilizimit në shtator 2022. Në atë moment kuptova se nuk kisha zgjidhje tjetër veç të bëhesha dezertor.

Pra, cili ishte plani?

Në njësinë time më përgatitën dokumentet e lirimit, kështu që munda të vizitoja familjen time dhe t’u tregoja çfarë kisha parë. Nuk kisha një plan shumë të qartë. Por pikërisht para mobilizimit më thirri eprori im i drejtpërdrejtë dhe më kërkoi të kthehesha herët në Ukrainë. I thashë që nuk do ta bëja. Ai këmbënguli, tha se mobilizimi do të bëhej. Kështu që bleva një biletë avioni për në Kazakistan, sepse nga Rusia mund të hysh atje edhe pa pasaportë.

Dhe të lejuan të fluturoje për në Kazakistan, pavarësisht se ishte nën armë?

Në Rusi nuk ka një bazë të dhënash të përbashkët të ushtrisë. E dija se mund të zhdukesha për dy ditë para se të fillonin të më kërkonin dhe të raportonin emrin tim në terminalet kufitare. Unë llogarisja në një shans 95% që nuk do të kisha asnjë problem në aeroport nëse do të largohesha brenda 48 orëve.

Por nëse është kaq e lehtë të dezertosh, pse të mos e bëjnë më shumë njerëz?

Duket e lehtë të dezertosh pasi ta kesh bërë, por jo më parë.

Nuk është e lehtë moralisht, se po të largohesh nga ushtria, po të largohesh nga shokët, bëhesh tradhtar. Dhe për një ushtar është e vështirë. E gjithë jeta juaj, e gjithë puna juaj ka qenë e bazuar në idenë se jeni aty për atdheun tuaj dhe se nuk mund ta tradhtoni. Dhe pastaj nga një ditë në tjetrën ju jeni një i pabesë.

Si e shihni të ardhmen tuaj? Cili është plani?

Tani unë jam një nga dezertorët e mbërthyer në Kazakistan. Ne nuk kemi pasaporta, kështu që nuk mund të marrim viza për vendet e tjera, edhe pse të gjithë do të donim të largoheshim nga këtu, sepse qëndrimi në Kazakistan nuk është i sigurt.

Disa prej nesh u arrestuan. Në një rast njëri u arrestua dhe u dorëzua në Rusi. Kazakistani ka një marrëveshje ekstradimi me Rusinë për njerëz si unë, por në përgjithësi ata na lënë të qetë sepse qeveria përpiqet të shfaqet neutrale. Unë jam duke aplikuar për leje humanitare në Francë, Gjermani ose Shtetet e Bashkuara.

Si jeton tani?

Përpiqem të kaloj korrier apo punë të tjera të çuditshme, gjithmonë në të zezë. Kërkova azil këtu, por më refuzuan.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.