Çfarë po ndodh me industrinë e naftës dhe gazit të Rusisë?

Me një të katërtën e rezervave të gazit të planetit dhe më shumë se 5 për qind të naftës së saj bruto, prej kohësh ekonomia e Rusisë ka qenë e dominuar nga sektori i energjisë.

Ndërsa izolimi i vendit intensifikohet pas pushtimit të Ukrainës, pyetja që shtrohet, është se çfarë tjetër për industrinë e saj është më e rëndësishme?

Kështu e ka nisur artikullin media ekonomike “Financial Times”, përcjell Albanian Post.

Partnerët kryesorë të huaj, si “BP”, “Shell” dhe “ExxonMobil” kanë bërë plane për dalje, kompanitë ndërkombëtare të shërbimit të fushës së naftës kanë premtuar se nuk do të investojnë më dhe shumë blerës kanë filluar t’i shmangen naftës së papërpunuar ruse.

Gazi ka vazhduar të rrjedhë në Evropë dhe prodhimi i naftës, megjithëse në zbritje, nuk ka rënë.

Por, edhe nëse kompanitë ruse të energjisë janë në gjendje të mbështesin operacionet, një treg në tkurrje për eksportet, aksesi i reduktuar në ekspertizën ndërkombëtare dhe nevoja për të ridrejtuar miliarda dollarë investime në infrastrukturë drejt Azisë kërcënojnë të sjellin një periudhë rënieje afatgjatë.

Kompanitë më të mëdha të energjisë ruse e gjurmojnë origjinën e tyre në fillim të viteve 1990 dhe në rënien e Bashkimit Sovjetik, kur rezervat e naftës dhe gazit të vendit, atëherë pronë e vetme e shtetit, u ndanë.

“Rosneft” në pronësi të shtetit, i formuar në vitin 1993, ka përfituar nga mbështetja e plotë e Kremlinit, teksa rrëmbeu asetet e konkurrentëve për t’u bërë prodhuesi më i madh i naftës në vend, përgjegjës për 40 për qind të prodhimit të papërpunuar.

I dyti më i madhi, “Lukoil”, i cili muajin e kaluar ra dakord të blinte biznesin e shitjes me pakicë dhe lubrifikantëve të “Shell” në Rusi, u krijua nga tre biznese shtetërore në vitin 1991 nga Vagit Alekperov, kur ai ishte ende zëvendësministër.

“Gazprom” u privatizua në vitin 1992 dhe ngrihet mbi tregun global të gazit, duke prodhuar 540 miliardë metra kub karburant vitin e kaluar – më shumë se “BP”, “Shell”, “Chevron”, “ExxonMobil” dhe “Saudi Aramco” së bashku.

Ndërsa “Rosnef” dhe “Gazprom” kanë sipërmarrje të përbashkëta me “BP” dhe “Shell” për të zhvilluar asete të reja në veriun e largët dhe në lindjen e largët të vendit, ata dhe “Lukoil” kanë tendencë të operojnë fushat e tyre kryesore të prodhimit në Siberinë perëndimore dhe rajonin Urals-Volgë me pak mbështetje të huaj.

Kompanitë ruse të naftës dhe gazit, në përgjithësi, hynë në krizë me “shëndet mjaft të mirë financiar” me nivele të menaxhueshme borxhi dhe kosto të ulëta prodhimi, sipas Eric Mielke, kreu i ekipit kërkimor të korporatës Wood Mackenzie.

Si rezultat, edhe kur nafta e parë ruse Urals tregtohet me një zbritje prej 20 deri në 30 dollarë ndaj Brent, prodhuesit rusë po gjeneronin ende flukse parash “të rëndësishme”, tha ai.

Ndërsa janë rritur, “Rosneft” dhe “Gazprom” kanë investuar gjithashtu shumë në zhvillimin e sektorit të shërbimeve të industrisë vendase të naftës dhe gazit, veçanërisht pasi një raund i mëparshëm i sanksioneve evropiane dhe amerikane synoi industrinë ruse të naftës në 2014-ën pas aneksimit të Krimesë nga Moska.

Kompania e brendshme e shërbimeve të fushës nafte të “Rosneft” kishte 344 platforma shpimi deri në fund të vitit 2020, sipas raportit të saj vjetor.

Ajo që i mungon industrisë vendase është aftësia për të bërë disa nga analizat teknike më të sofistikuara që kërkohen për të zhvilluar rezervuarë të rinj kompleksë të naftës, veçanërisht në vende të largëta në det të hapur si Deti Barent.

Si rezultat, projekte të tilla, si “Vostok Oil” i “Rosneft” – projekt i madh Arktik i mbështetur nga tregtarët e mallrave Trafigura dhe Vitol – tani kishte më pak gjasa të përparonin, tha ai.

Alekperov, i cili dha dorëheqjen si president i Lukoil muajin e kaluar, pasi u vendos nën sanksione nga Mbretëria e Bashkuar, e përshkroi ndërprerjen e investimeve të reja nga kompanitë më të mëdha ndërkombëtare të shërbimit të fushës së naftës si një “goditje të madhe”.

Por, ai hoqi shqetësimet për të ardhmen e sektorit.

Pavarësisht besimit të Alekperov, perspektivat për industrinë varen më pak nga aftësia e kompanive për të vazhduar prodhimin dhe më shumë nga fakti nëse ka një treg për produktin e tyre, thonë analistët.

BE-ja, e cila mori më shumë se gjysmën e eksporteve të papërpunuara të Rusisë në vitin 2021, ka rënë dakord t’i ndërpresë importet e naftës së vendit nga deti deri në fund të vitit dhe shpreson të heqë gradualisht gazin deri në vitin 2027.

Një bojkot në rritje i eksporteve ruse, që nga pushtimi tashmë, ka filluar të rëndojë në prodhimin e naftës.

Prodhimi ishte mesatarisht 10.05 milionë fuçi në ditë në prill, nga 11.01 milionë fuçi në ditë në mars, sipas “OilX”, një ofrues i të dhënave, të cilat përdor statistikat qeveritare dhe imazhet satelitore për të matur aktivitetin në fushat e naftës.

Anton Siluanov, ministri rus i Financave, paralajmëroi në prill se prodhimi i naftës në Rusi mund të bjerë 17 për qind këtë vit, që do të nënkuptonte një rënie prej rreth 2 milionë fuçi në ditë.

Zëvendëskryeministri Alexander Novak ka paraqitur që atëherë një perspektivë më optimiste, duke u thënë mediave ruse se prodhimi u rrit në maj, nga 200 mijë fuçi në ditë dhe 300 mijë fuçi në ditë dhe se ai priste një rikuperim të mëtejshëm në qershor.

Shpresa në industrinë ruse të naftës është që furnizimi, i dërguar më parë në Evropë, mund të devijohet diku tjetër.

India ka rritur ndjeshëm importet e naftës së papërpunuar ruse që nga fillimi i luftës dhe Kina pritet të importojë më shumë, pasi qytetet e saj të mëdha dalin nga raundi më i fundit i bllokimeve të COVID-19.

Por, pavarësisht supozimeve se kompanitë perëndimore që ikin mund të gjejnë blerës të gatshëm kinezë për asetet e tyre ruse, asnjë marrëveshje nuk është bërë.

Situata do të jetë veçanërisht e vështirë për “Gazprom”-in, duke pasur parasysh pothuajse të gjitha pikat e tij të infrastrukturës së gazit drejt Evropës dhe nuk ka asnjë tubacion që lidh rajonet kryesore prodhuese të gazit në perëndim të vendit me Rusinë Lindore dhe, më tej, me Kinën.

Rusia, në shkurt, ra dakord për një kontratë 30-vjeçare për të furnizuar me gaz Kinën nëpërmjet një tubacioni 2 mijë e 600 km, që lidh fushat e gazit në Gadishullin Yamal, i cili aktualisht furnizon Evropën, Kinën nëpërmjet Mongolisë, por ende duhet të ndërtohet.

Nga ana tjetër, “Gazprom” mund të synojë të shndërrojë më shumë prodhim në gaz natyror të lëngshëm dhe ta transportojë atë me rrugë detare.

Por, ambiciet e Rusisë për të siguruar 20 për qind të prodhimit global të LNG-së, duke zgjeruar prodhimin vjetor nga 30 milionë tonë në të paktën 120 milionë tonë deri në vitin 2035 kanë qenë më të goditurat.

Sanksionet evropiane ndalojnë shpërndarjen e mallrave dhe teknologjive të kërkuara për lëngëzimin e gazit, nga të cilat varen projektet në zhvillim, duke përfshirë Arktik LNG 2 të “Novatek-ut” me vlerë 21 miliardë dollarë dhe LNG-në Baltike të “Gazprom”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.