Zgjedhjet franceze: Një votim që do të ‘shkundë’ BE-në dhe NATO-n

Francezët po votojnë – këtë të diel të 30 qershorit – në raundin e parë të zgjedhjeve parlamentare që kanë implikime potencialisht masive për rolin udhëheqës të vendit në Bashkimin Evropian dhe NATO.

Këto zgjedhje nuk kanë rëndësi vetëm për Francën, por duhet të jenë një shqetësim për të gjithë.

E djathta ekstreme ka një shans të mirë për të qenë në gjendje të formojë një qeveri në një anëtar të përhershëm të armatosur bërthamor të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, i cili luan një rol të madh në sigurinë globale nga Atlantiku i Veriut deri në Paqësor.

E njëjta e djathtë ekstreme është gjithashtu skeptike për angazhimin e Francës me BE-në dhe NATO-n, ndërsa pa një Francë të angazhuar, të dyja janë dobësuar ndjeshëm.

Në anën financiare, aksionerët në tregjet financiare globale kanë frikë se këto tensione politike do të tronditin ekonominë e shtatë më të madhe në botë dhe do të rrezikojnë një periudhë tjetër paqëndrueshmërie në zemër të eurozonës.

Në përgjithësi, këto janë zgjedhjet më të rëndësishme të Evropës në dekada.

Si lindi një moment kaq përcaktues politik nga hiçi?

E gjitha rrodhi shumë shpejt.

Më 9 qershor, presidenti francez, Emmanuel Macron, tronditi kombin duke thirrur zgjedhje të parakohshme pasi pësoi një disfatë poshtëruese kundrejt Rassemblement National të ekstremit të djathtë në zgjedhjet evropiane.

Qëllimi i tij ishte të ndalonte përparimet e së djathtës, por është një bast i rrezikshëm që mund të rezultojë i kundërt.

Janë zgjedhje parlamentare, që do të thotë se Macron do të mbetet president deri në vitin 2027.

Thënë kjo, ai ka të ngjarë të punojë me një qeveri dhe kryeministër të ri që mund të jetë armiqësor ndaj tij, duke ngritur spektrin e bllokimit ose kaosit.

Jordan Bardella është një kandidat kryesor për të marrë postin e kryeministrit nëse Rassemblement National fiton zgjedhjet.

Që nga njoftimi i bombës së Macron, peizazhi politik në Francë ka ndryshuar me shpejtësi rrufe, me aleanca të reja që shfaqen brenda natës dhe ndarje që shfaqen në publik.

Kjo e bën të vështirë për të bërë parashikime të besueshme për vendet dhe koalicionet.

Pjesëmarrja në këto zgjedhje vendimtare pritet të jetë rekord e lartë, siç tregohet nga një rritje e votimit me përfaqësues, duke shtuar një shtresë tjetër pasigurie në votim.

Pra, le të fillojmë nga fillimi…

Si funksionojnë zgjedhjet?

Si fillim, anëtarët francezë të parlamentit nuk zgjidhen në bazë të përfaqësimit proporcional, por në vend të kësaj përmes një votimi të komplikuar me dy raunde në 577 zona ku dinamika lokale luan një rol të madh.

Franca shkon në zgjedhje të dielën më 30 qershor, me balotazh planifikuar për 7 korrik.

Në çdo zonë zgjedhore, nëse asnjë kandidat nuk fiton 50 për qind të votave në raundin e parë, dy kandidatët kryesorë kalojnë në raundin e dytë, ashtu si çdo kandidat tjetër që ka marrë mbështetjen e të paktën 12.5 për qind të votuesve të regjistruar.

Kandidati me më shumë vota në raundin e dytë fiton vendin e deputetit.

Për të kaluar në raundin e parë, partitë që ndajnë një ngjyrim politik – të tilla si katër partitë kryesore të krahut të majtë të vendit – priren të bashkohen së bashku dhe të bien dakord që të mos konkurrojnë kandidatët kundër njëra-tjetrës.

Tingëllon e lehtë, apo jo?

Por ja ku është problemi: Pjesëmarrja ka vërtet rëndësi.

Në vitin 2022, kur pjesëmarrja ishte afër 50 për qind, partitë duhej të merrnin afërsisht një të katërtën e votave të hedhura për të arritur shifrën magjike prej 12.5 për qind të votuesve të regjistruar.

Pjesëmarrja e votuesve pritet të jetë më e lartë në këto zgjedhje të kontrolluara shumë, gjë që do ta bëjë më të lehtë për kandidatët kalimin në votimin e dytë

Kjo do të thotë se ndoshta do të shohim më shumë gara trepalëshe se zakonisht në raundin e 7 korrikut.

Për momentin, Rassemblement National dhe disa, nëse aleatët e tij nga qendra e djathtë e përçarë, kanë rreth 36 për qind mbështetje, ndërsa grupimi i Frontit të Ri Popullor të krahut të majtë është 29 për qind dhe liberalët e Macron kanë rreth 21 për qind.

Rassemblement National i ekstremit të djathtë është më afër pushtetit se kurrë

Pyetja në mendjen e të gjithëve është Rassemblement National kundër imigracionit do të sundojë vendin që nga muaji i ardhshëm.

Partisë së Marine Le Penit i nevojiten të paktën 289 vende për të komanduar një shumicë në parlamentin francez dhe për momentin e djathta ekstreme duket se do të ketë fitime të mëdha në anën e pasme të një fushate të suksesshme në zgjedhjet evropiane.

Rassemblement National dhe aleatët e saj mund të marrin nga 220 deri në 260 vende sipas parashikimeve aktuale.

Kjo do të ishte një rritje rekord nga 88 deputetë që kanë aktualisht.

Nëse e djathta ekstreme merr shumicën në parlament, presidentit francez do t’i duhet të hyjë në një marrëveshje “bashkëjetese” me Rassemblement National dhe të emërojë një kryeministër të ekstremit të djathtë.

Bardella, presidenti i Rassemblement National, ka thënë se nuk do të kërkonte të drejtonte një qeveri nëse nuk kishte shumicën.

Kjo me sa duket do të thotë se ai do të ketë nevojë për partnerë koalicioni – ose është një strategji elektorale për të siguruar një pjesëmarrje të madhe.

E djathta ekstreme ka arritur tashmë një marrëveshje me Éric Ciotti, kreun e qendrës së djathtë Les Républicains, për të mbështetur disa konservatorë me mendje të njëjtë, në mënyrë që ata të mos konkurrojnë kundër njëri-tjetrit në zona të veçanta elektorale.

Por do t’i duhet ende të marrë mbështetje nga deputetë të tjerë të LR ose nga partia Reconquest, e cila është gjithashtu në të djathtën ekstreme, por udhëheqësi i së cilës është armiqësor me Le Pen, për t’iu afruar një mazhorance absolute.

Kjo lidhje mes qendrës së djathtë dhe asaj ekstreme është një fitore e madhe ideologjike për Rassemblement National, por gjithashtu ka shkaktuar një reagim masiv midis konservatorëve të tjerë të cilët janë të tmerruar që partia e presidentëve si Charles de Gaulle dhe Jacques Chirac po bën marrëveshje me të djathtën ekstreme.

Një pyetje tjetër është se sa përpjekje do të investojë Le Pen në bisedimet e koalicionit, duke pasur parasysh dëshirën e saj për të mbajtur të paprekur kapitalin e saj politik përpara zgjedhjeve presidenciale të vitit 2027.

Nëse partia e saj drejton një qeveri që ka një udhëtim jo të lehtë në detyrë, kjo mund të zvogëlojë shanset e saj për të kapur çmimin e madh.

Koalicioni i Macron rrezikon të fshihet

Ensemble, koalicioni që mbështet presidentin francez, përfshin partinë e tij të Rilindjes, qendrën Modem dhe partinë e qendrës së djathtë Horizons.

Ndërsa Ensemble aktualisht kontrollon 250 vende në parlament, ai përballet me humbje shkatërruese në zgjedhje.

Për herë të parë, koalicioni i Macron nuk po konkurron si një parti e vetme.

Horizons, partia e udhëhequr nga ish-kryeministri, Édouard Philippe (i cili ka ambicie presidenciale), po ecën e vetme, por mund t’i bashkohet një koalicioni pas zgjedhjeve.

Ndërsa koalicioni i Macron është i treti në raundin kombëtar, ka ende një dritë shprese se ata nuk do të fshihen plotësisht në raundin e parë.

Pjesëmarrja e lartë do të thotë se tre kandidatë ka të ngjarë të kalojnë në raundin e dytë në deri në 170 zona zgjedhore, sipas parashikimeve të fundit, një rritje nga vetëm… 8 në 2022.

Ky është një bekim dhe një mallkim për liberalët e Macron dhe aleancën e krahut të majtë.

Kandidatët e tretë të renditur më mirë në garat trepalëshe të dominuara nga e djathta ekstreme do të përballen me presion për t’u tërhequr dhe për t’u mbledhur pas vendit të dytë më të mirë për të mposhtur kandidatin e partisë së Le Pen.

E majta po ringjallet, duke sfiduar Macron dhe të djathtën ekstreme

Me shpejtësi të papritur, partitë e majta të Francës kanë lënë mënjanë grindjet e tyre dhe janë bashkuar përpara votimit.

Pas një marrëveshjeje të arritur këtë muaj, partia e majtë e ekstremit France Unbowed (LFI), Partia Socialiste, Partia Komuniste dhe të Gjelbërit po konkurrojnë me kandidatë të vetëm në 546 zona në të gjithë Francën.

Aleanca, e quajtur Fronti i Ri Popullor, është një version i rifilluar i aleancës Nupes të vitit 2022, i cili u organizua nga Mélenchon.

Këtë herë, megjithatë, socialistët janë një partner shumë më i fuqishëm pas fushatës së suksesshme të kandidatit të mbështetur nga socialistët Raphaël Glucksmann në zgjedhjet evropiane.

Nga 546 kandidatët që do të përfaqësojnë aleancën e re, 229 do të mbështeten nga LFI krahasuar me 175 për socialistët, 92 për të gjelbërit dhe 50 për komunistët.

Marrë nga “Politico”, përshtatur për Albanian Post 

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.