Krimet e luftës dhe ato kundër njerëzimit, përfshirë vrasjet, torturat, skllavërimi dhe përdhunimet janë kryer në Libi që nga viti 2016.
Ky përfundim ka ardhur pas një hetimi të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.
Misioni i pavarur i gjetjes së fakteve në Libi, i porositur nga Këshilli i OKB-së për të Drejtat e Njeriut tha se emigrantët dhe të burgosurit ishin veçanërisht të ekspozuar ndaj shkeljeve, të cilat kanë ndodhur që kur vendi u zhyt në një gjendje paqëndrueshmërie dhe lufte civile.
Mes shqetësimeve për mercenarë të huaj që kanë vepruar në Libi, ekspertët thanë se kishte “arsye bindëse për të besuar” se personeli nga një kompani ushtarake private ruse, i njohur si Grupi “wagner” mund të ketë kryer krimin “e vrasjes” në lidhje me provat se ata kishin qëlluar me armë zjarri drejtpërdrejt ndaj njerëzve që nuk kishin lidhje me armiqësitë e krijuara.
Ekspertët cituan gjithashtu raporte që tregojnë se roja bregdetare libiane, e cila është trajnuar dhe pajisur nga Bashkimi Evropian, si pjesë e përpjekjeve për të ndaluar rrjedhën e emigrantëve përtej Mesdheut, i kishte keqtrajtuar emigrantët dhe disa i kishte dorëzuar në qendrat e paraburgimit ku torturat dhe dhuna seksuale ishin “të përhapura”.
Sipas të dhënave, abuzimet e të drejtave që synonin pakicat, gratë dhe civilët e tjerë ishin të përhapura në periudhën që ata shqyrtuan.
Libia, e pasur me naftë, është copëtuar nga konflikti që nga rrëzimi dhe vrasja e diktatorit Muamar Gaddafi në vitin 2011, në një kryengritje të mbështetur nga NATO – me administratat rivale që konkurrojnë për pushtet.
Që nga viti 2014, Libia është ndarë nga administrata ndërluftuese, të mbështetur nga Turqia në perëndim dhe mercenarët rusë në lindje.
Si pjesë e një programi të mbështetur nga OKB-ja, pas nënshkrimit të një armëpushimi tetorin e kaluar, Libia do të mbajë zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare në fund të vitit 2021.
“Dhuna që ka pllakosur Libinë që nga viti 2011, e cila ka vazhduar pothuajse pa u ndalur që nga viti 2016, ka mundësuar kryerjen e shkeljeve të rënda, abuzimeve dhe krimeve”, deklaruan tre anëtarët, të cilët drejtuan misionin në raportin e tyre.
Mohamed Auajjar, i cili kryesoi misionin, tha më tej se, “të gjitha palët në konflikt, përfshirë shtetet e treta, luftëtarë të huaj dhe mercenarë, kanë shkelur ligjin humanitar ndërkombëtar, në veçanti parimet e proporcionalitetit dhe dallimit. Disa kanë kryer edhe krime lufte”.
Sipas tij, “civilët paguan një çmim të rëndë gjatë armiqësive 2019-2020 në Tripoli dhe gjatë konfrontimeve të tjera të armatosura në vend që nga viti 2016. Sulmet ajrore kanë vrarë dhjetëra familje”.
Duke përshkruar krimet e kryera kundër emigrantëve, Chaloka Beyani, anëtare e misionit, tha se, “emigrantët, azilkërkuesit dhe refugjatët i nënshtroheshin një numri abuzimesh në det, në qendrat e paraburgimit dhe në duart e trafikantëve”.
“Hetimet tona tregojnë se shkeljet kundër emigrantëve janë kryer në një shkallë të gjerë nga aktorët shtetërorë dhe jo-shtetërorë, me një nivel të lartë organizimi dhe me inkurajimin e shtetit – të gjitha këto treguan krime kundër njerëzimit”.
Trazirat në shtetin e Afrikës Veriore kanë pasur një ndikim dramatik në të drejtat ekonomike, sociale dhe kulturore të libianëve – siç u shkaktuan nga sulmet ndaj spitaleve dhe shkollave.
Misioni tha se kishte identifikuar individë dhe grupe – si libianë, ashtu edhe të huaj – të cilët mund të mbajnë përgjegjësi për shkeljet, abuzimet dhe krimet.
Sidoqoftë, ajo tha se lista do të mbetet konfidenciale, derisa të mund të ndahet me mekanizmat e duhur të llogaridhënies.
Megjithëse autoritetet gjyqësore libiane po hetojnë shumicën e rasteve të dokumentuara në raport, procesi “po përballet me sfida të rëndësishme”.
Në qershor 2020, Këshilli për të Drejtat e Njeriut – organi më i lartë i OKB-së për të drejtat – miratoi një rezolutë që kërkonte dërgimin e një misioni për gjetjen e fakteve në Libi. Lëvizja kishte mbështetjen e Tripolit.
Ekspertët – të emëruar në gusht të vitit të kaluar – u akuzuan për hetimin e shkeljeve dhe abuzimeve të pretenduara të Ligjit Ndërkombëtar për të Drejtat e Njeriut dhe të Drejtës Ndërkombëtare Humanitare të kryera në Libi që nga viti 2016.
Auajjar iu bashkuan ekspertë të tjerë të të drejtave të njeriut Beyani dhe Tracy Robinson.
Ata mblodhën dhe rishikuan qindra dokumente, intervistuan më shumë se 150 individë dhe kryen hetime në Libi, Tunizi dhe Itali.
Raporti i tyre dokumenton rekrutimin dhe pjesëmarrjen e drejtpërdrejtë të fëmijëve në armiqësi, plus zhdukjen me forcë dhe vrasjet jashtëgjyqësore të grave të shquara.
Ekspertët thanë se minat kundër personelit të lënë nga mercenarët në zonat e banuara kishin vrarë dhe gjymtuar civilë.
Sipas Beyanit, emigrantët që kërkojnë kalimin përtej Detit Mesdhe në Evropë iu nënshtruan një abuzimi të madh në qendrat e paraburgimit dhe në duart e trafikantëve.
Shkeljet kryhen “në një shkallë të gjerë” nga aktorët shtetërorë dhe jo-shtetërorë, “me një nivel të lartë organizimi dhe me inkurajimin e shtetit – të gjitha këto sugjerojnë krime kundër njerëzimit”.
Marrë nga The Guardian, përshtatur për Albanian Post
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
