Çfarë janë municionet thërrmuese që do dërgojnë SHBA-të në Ukrainë

Shtetet e Bashkuara kanë vendosur të dërgojnë municione thërrmuese në Ukrainë për të ndihmuar ushtrinë e saj të shtyjë forcat ruse të ngulitura përgjatë vijave të frontit.

Administrata Biden pritet të njoftojë të premten se do të dërgojë mijëra prej tyre si pjesë e një pakete të re ndihme ushtarake me vlerë 800 milionë dollarë, sipas njerëzve të njohur me vendimin, të cilët nuk ishin të autorizuar për ta diskutuar atë publikisht përpara njoftimit zyrtar dhe folën në kushte anonimiteti.

Ky veprim ka të ngjarë të shkaktojë zemërim nga disa aleatë dhe grupe humanitare që kanë kundërshtuar prej kohësh përdorimin e bombave thërrmuese.

Përkrahësit argumentojnë se Rusia tashmë e ka përdorur armën e diskutueshme në Ukrainë dhe se municionet që SHBA-të do të sigurojnë kanë një shkallë të reduktuar të shpërthimeve, që do të thotë se do të ketë shumë më pak raunde të pashpërthyera që mund të rezultojnë në vdekje të paqëllimshme civile.

Këtu është një vështrim se çfarë janë municionet thërrmuese, ku janë përdorur dhe pse SHBA-të planifikojnë t’ia japin Ukrainës tani.

Çfarë është një municion thërrmues?

Municioni thërrmues është një bombë që hapet në ajër dhe lëshon “bomba” më të vogla në një zonë të gjerë.

Bombat janë krijuar për të eliminuar tanke dhe pajisje, si dhe trupa, duke goditur objektiva të shumtë në të njëjtën kohë.

Municionet lëshohen nga të njëjtat armë artilerie që SHBA-të dhe aleatët i kanë ofruar tashmë Ukrainës për luftë – si p.sh. obuset – dhe lloji i municioneve thërrmuese që SHBA-të planifikojnë të dërgojnë bazohet në një predhë të zakonshme 155 mm që tashmë është gjerësisht në përdorim në të gjithë fushën e betejës.

Në konfliktet e mëparshme, municionet thërrmuese kanë pasur një shkallë të lartë të mungesës së shpërthimit, që nënkuptonte se mijëra bomba më të vogla të pashpërthyera mbetën pas dhe vranë e gjymtuan njerëz dekada më vonë.

SHBA-të përdorën për herë të fundit municionet thërrmuese në Irak në vitin 2003 dhe vendosën të mos vazhdojnë t’i përdorin ato pasi konflikti u zhvendos në mjedise më urbane me popullsi më të dendur civile.

Të enjten, gjenerali amerikan Pat Ryder tha se Departamenti i Mbrojtjes ka “variante të shumta” të municioneve dhe “ato që ne po shqyrtojmë t’i ofrojmë nuk do të përfshijnë variante më të vjetra me norma [dud] që janë më të larta se 2.35 për qind”.

Pse t’i sigurojnë ato tani?

Për më shumë se një vit, SHBA-të kanë zhytur në stoqet e veta të municioneve tradicionale të 155 obusit dhe ka dërguar më shumë se dy milionë fishekë në Ukrainë. Aleatët në të gjithë globin kanë ofruar qindra mijëra të tjerë.

Një raund 155 mm mund të godasë objektivat 24-32 kilometra larg, duke i bërë ato një municion të zgjedhur për trupat tokësore ukrainase që përpiqen të godasin objektivat e armikut nga një distancë. Forcat ukrainase po djegin mijëra raunde në ditë duke luftuar me rusët.

Yehor Cherniev, një anëtar i parlamentit të Ukrainës, u tha gazetarëve në një ngjarje të Fondit Gjerman Marshall në SHBA në fillim të këtij viti se Kiev-it ka të ngjarë të duhet të gjuajë 7 mijë deri në 9 mijë plumba çdo ditë në luftime të intensifikuara kundërofensive.

Sigurimi i këtij lloji të vëllimit të municioneve ushtron presion të konsiderueshëm mbi stoqet e SHBA-ve dhe aleatëve.

Bomba thërrmuese është një opsion tërheqës sepse do të ndihmonte Ukrainën të shkatërronte më shumë objektiva me më pak raunde, dhe meqenëse SHBA-të nuk i kanë përdorur ato në konflikt që nga viti 2003, ajo ka sasi të mëdha të tyre në ruajtje ku mund t’i qaset shpejt, tha Ryan Brobst, një analist hulumtues për Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive.

Një letër e marsit 2023 nga republikanët kryesorë të Dhomës dhe Senatit drejtuar administratës Biden thoshte se SHBA-të mund të kenë deri në tre milionë municione thërrmuese në dispozicion për përdorim dhe i kërkoi Shtëpisë së Bardhë t’i dërgonte municionet për të lehtësuar presionin mbi furnizimet e luftës amerikane.

A është përdorimi i tyre një krim lufte?

Vetë përdorimi i bombave thërrmuese nuk shkel ligjin ndërkombëtar, por përdorimi i tyre kundër civilëve mund të jetë shkelje.

Si në çdo sulm, përcaktimi i një krimi lufte kërkon të shikohet nëse objektivi ishte legjitim dhe nëse ishin marrë masa paraprake për të shmangur viktimat civile.

“Pjesa e së drejtës ndërkombëtare ku kjo fillon të luajë [një rol], megjithatë, janë sulmet pa dallim që synojnë civilët”, tha për agjencinë e lajmeve Associated Press, drejtori i armatimeve të Human Rights Watch, Mark Hiznay. “Pra, kjo nuk lidhet domosdoshmërisht me armët, por me mënyrën se si përdoren armët”.

Një konvente që ndalon përdorimin e bombave thërrmuese i është bashkuar më shumë se 120 vende, të cilat ranë dakord të mos përdorin, prodhojnë, transferojnë ose grumbullojnë armët dhe t’i pastrojnë ato pasi të jenë përdorur.

SHBA-të, Rusia dhe Ukraina nuk e kanë nënshkruar marrëveshjen.

Ku janë përdorur?

Bombat janë vendosur në shumë konflikte të kohëve të fundit, duke përfshirë edhe ato ku u përfshinë forcat amerikane.

SHBA-të fillimisht i konsideruan bomba thërrmuese një pjesë integrale të arsenalit të saj gjatë pushtimit të Afganistanit që filloi në vitin 2001, sipas HRW-së.

Grupi vlerësoi se koalicioni i udhëhequr nga SHBA-të hodhën më shumë se 1 mijë e 500 bomba thërrmuese në Afganistan gjatë tre viteve të para të konfliktit.

Deri në vitin 2019, Departamenti i Mbrojtjes duhej të ndalonte përdorimin e çdo municioni thërrmues me një shkallë të municioneve të pashpërthyera më të mëdha se 1 për qind.

Por administrata Trump e hoqi atë politikë, duke lejuar komandantët të miratojnë përdorimin e municioneve të tilla.

Trupat qeveritare siriane shpesh përdornin municione thërrmuese – të furnizuara nga Rusia – kundër bastioneve të opozitës gjatë luftës civile të vendit, duke goditur shpesh objektivat dhe infrastrukturën civile.

Dhe Izraeli i përdori ato në zonat civile në Libanin jugor, përfshirë gjatë pushtimit të vitit 1982.

HRW dhe Kombet e Bashkuara akuzuan Izraelin se ka gjuajtur deri në katër milionë municione thërrmuese në Liban gjatë luftës së tij njëmujore me Hezbollah-un në vitin 2006.

Kjo ka lënë municione të pashpërthyera që kërcënojnë civilët libanezë edhe sot e kësaj dite.

Koalicioni i udhëhequr nga Arabia Saudite në Jemen është kritikuar për përdorimin e bombave thërrmuese në luftën me rebelët Houthi të mbështetur nga Irani që ka shkatërruar vendin jugor arab.

Në vitin 2017, Jemeni ishte vendi i dytë më vdekjeprurës për municione thërrmuese pas Sirisë, sipas OKB-së.

Fëmijët janë vrarë ose gjymtuar shumë kohë pasi municionet kanë rënë fillimisht, duke e bërë të vështirë njohjen e numrit të vërtetë.

Në vitet 1980, rusët përdorën shumë bomba thërrmuese gjatë pushtimit të tyre 10-vjeçar të Afganistanit.

Si rezultat i dekadave të luftës, Afganistani mbetet një nga vendet më të minuara në botë.

Çfarë po ndodh në Ukrainë?

Forcat ruse kanë përdorur bomba thërrmuese në Ukrainë në disa raste, sipas udhëheqësve të qeverisë ukrainase, vëzhguesve dhe grupeve humanitare.

Dhe grupet e të drejtave të njeriut kanë thënë se Ukraina i ka përdorur gjithashtu ato.

Gjatë ditëve të para të luftës, kishte raste të përsëritura të bombave thërrmuese ruse të cituara nga grupe të tilla si HRW-ja, përfshirë kur ato goditën pranë një kopshti parashkollor në qytetin verilindor të Okhtyrka.

Grupi i inteligjencës me burim të hapur Bellingcat tha se studiuesit e tij gjetën municione thërrmuese në atë sulm, si dhe sulme të shumta thërrmuese në Kharkiv, qyteti i dytë më i madh i Ukrainës, gjithashtu në verilindje.

Kohët e fundit, në mars, një breshëri raketore ruse dhe dron goditi një numër zonash urbane, duke përfshirë një bombardim të vazhdueshëm në Bakhmut, në rajonin lindor të Donetskut.

Pikërisht në perëndim të asaj zone, granatimet dhe sulmet me raketa goditën qytetin e kontrolluar nga ukrainas të Kostiantynivka-s dhe gazetarët e AP në qytet panë të paktën katër persona të plagosur të dërguar në një spital lokal.

Policia tha se forcat ruse sulmuan qytetin me raketa S-300 dhe municione thërrmuese.

Marrë dhe përshtatur nga “Al Jazeera” dhe “CNN” për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.