Në dhjetor 2023, Emiri i Katarit nisi një iniciativë për transferimin e personave të plagosur rëndë nga Gaza për t’u siguruar atyre trajtim.

Pas një marrëveshjeje midis Izraelit, Hamasit, Egjiptit dhe Katarit, të plagosurit u lejuan të largoheshin nga territori palestinez përmes qytetit Rafah në Gazën jugore, fillimisht në Egjipt, në Arish dhe prej andej u transportuan në Katar me fluturime ushtarake.

Në shtatë muaj, rreth 800 fëmijë dhe 900 të rritur janë evakuuar, që jetojnë në kompleksin Thumama, i ndërtuar fillimisht si strehim për Botërorin e futbollit të mbajtur në Katar në vitin 2022. Rreth 400 prej tyre janë fëmijë me amputim të gjymtyrëve.

Që nga fundi i qershorit, sipas Kombeve të Bashkuara, gjithsej 2 mijë fëmijë në Gaza ishin amputuar njërën ose të dyja këmbët pas aksionit ushtarak izraelit, ekuivalent me rreth 10 fëmijë të amputuar në ditë.

Qendra kryesore e gjymtyrëve protetike të Gazës, një spital i financuar nga Katari në qytetin e Gazës, u mbyll në muajt e parë të luftës pas një sulmi izraelit. Në Gaza, 41% e popullsisë është nën 14 vjeç, një numër tronditës i të plagosurve në luftë janë fëmijë, por vetëm një pjesë e vogël e tyre arritën të evakuohen. Më 7 maj, Izraeli mori kontrollin e kalimit Rafah, duke bllokuar plotësisht evakuimet.

Marmar, vdiq në moshën 5-vjeçare

“Ata e vranë natën, ajo ishte duke fjetur në shkollë, në Rafah. E gjeti vëllai i saj Naxhi, nuk mund ta përshkruaj tmerrin”.

Fotoja që shfaqet në ekranin e telefonit të Roula al-Nazjy është ajo e vajzës së saj Marmar. Ajo ka veshur një veshje dhe këmishë rozë dhe ka dy bishta në kokë.

Është fotografia e fundit e bërë nga ajo ditën kur vdiq, 12 shkurt, e vrarë nga një bombardim izraelit në një shkollë në Rafah.

Ai ishte pesë vjeç.

Babai i saj gjithashtu vdiq në atë sulm, tani ajo që ka mbetur nga familja, domethënë Roula dhe tre-vjeçari Najy, jetojnë në kompleksin al-Thumana në Doha.

Familja ishte me origjinë nga qyteti i Gazës, ata ishin zhvendosur shumë herë që nga fillimi i ofensivës ushtarake më 7 tetor: «Në fillim shkuam në Az Zawayda, pastaj u zhvendosëm në një vend tjetër në Deir Balah, pastaj u zhvendosëm në Khan Younis. Pas Khan Younis, stacioni i fundit për refugjatët ishte Rafah – thotë Roula – mbërritëm atje në janar, qëndruam një muaj dhe më pas 12 shkurti ishte nata e masakrës”.

Rafah ishte i mbushur me njerëz, të gjithë njerëzit nga Khan Younis, Veriu dhe Gaza ishin atje si refugjatë në Rafah në atë periudhë të shkurtit, njëzet prej tyre flinin në një dhomë, e cila para luftës ishte një klasë shkolle.

Por ishte akoma më mirë se kampi në Az Zawayda, një kamp në kuptimin e mirëfilltë. Një tokë bosh, ku kishte vetëm pemë. Pak ujë dhe pa energji elektrike.

“Ne thjesht po përpiqeshim të mbijetonim, ose të paktën që fëmijët tanë të mbijetonin. Lëvizëm nëpër fusha për t’i mbrojtur nga bombat. Nuk kishte ujë dhe u detyruam t’u jepnim ujë të kripur, është si uji i detit, në fakt ishte ujë deti. Ata janë fëmijë, e dini? Si t’ia shpjegoni një fëmije që nuk keni ujë dhe se duhet të pijë ujë me kripë? Si t’ia shpjegoni një fëmije se nuk keni asgjë për të ngrënë?”.

Roula thotë se kujtimet e saj janë të gjalla, të gjitha. Që nuk do të mund ta harrojë kurrë, por që fjalët që ka në dispozicion nuk mjaftojnë për të përshkruar atë që i panë sytë.

Atë natë bombat goditën xhaminë, shkollën që i priti dhe kampin Shaboura, një kamp plot me refugjatë. Një natë që mori 100 viktima, përveç vajzës së tij Marmar.

“Gjithçka ndodhi në mes të natës, ne ishim duke fjetur. Muri i shtëpisë na u shemb. Miramar vdiq dhe Najy u plagos në këmbën e djathtë”.

Ajo ka ende aftësinë për t’i kthyer ngjarjet në radhë, përsërit shumë herë “e vogla ime, pushofsh në paqe”. Pastaj ai përpiqet të shpërqendrohet, dhe të shpërqendrojë Naxhin, ai nuk do që ai të dëgjojë dhimbjen e tij. Dhimbja e një gruaje të re 27-vjeçare që ka parë shumë dhe ka humbur shumë.

“Kur filloi gjithçka, mendova se ishte një makth. A po ëndërroj? A është e vërtetë? A jam gjallë apo i vdekur? Shikova nënat e tjera dhe thashë: të bëhemi gati, të vrapojmë. Pastaj zhurma e bombave u afrua gjithnjë e më shumë. Dhe më në fund na goditi.

Gjëja e parë që dëgjova ishte djali im duke bërtitur, shkova drejt e tek ai dhe e mbajta. Nuk e kuptova që ishte lënduar. Pastaj pashë gjakun, dhe ju mund të shihni kockën. Ai kishte dalë. Por unë nuk mund ta shihja Marmarin, kështu që e kisha në krahë dhe po bërtisja”.

Roula shpresonte se përplasja e kishte lëvizur, por ajo ishte ende gjallë.

Pastaj erdhi vëllai i saj dhe i tha: E gjeta. Dhe në atë moment, ende pa e parë, Roula e kuptoi që vogëlushja tashmë kishte vdekur.

I vuri dorën në gjoks dhe i tha “prehu në paqe”.

Roula vazhdon të shikojë fotot në telefonin e saj, fytyra e saj ngurtësohet dhe thotë: “Je mësuar të mendosh për ne për shkak të numrit të vdekjeve. Këto shifra janë fëmijë, të rinj që kanë humbur prindërit, gra që kanë humbur bashkëshortët dhe fëmijët. Jetë të tëra të shkatërruara. Ne nuk jemi numra, e kuptoni?

Amir, i amputuar në mars

“Ne po bënim bukë në Gaza, kur gjithçka shpërtheu. Këmba gangrenoze iu pre dy muaj më vonë”.

Nëntor, një mëngjes lufte në Gaza. Pa gaz dhe me fëmijë të uritur. Për të bërë bukë, Fatimja duhej të ndizte një zjarr me vjehrrën, kështu që ajo shkoi tek ajo dhe ata filluan të gatuajnë miellin që kishin. “Fëmijët donin të dilnin për të luajtur dhe ankoheshin se ishin të uritur, por unë nuk doja t’i nxjerr jashtë, isha i frikësuar dhe na duhej kohë për të bërë pak bukë për të gjithë. Më kujtohet kjo, pastaj një përplasje. Më pas u zgjova në spital”.

Fatimja u plagos në kokë dhe vesh. Por ajo mbijetoi.

Familja humbi tetë anëtarë. Dhe djali i tij Amir u plagos rëndë në këmbën e majtë. Ishte 9 nëntori, ofensiva izraelite në Gaza kishte nisur prej dy muajsh. Disa spitale ishin ende të hapura, por ilaçet tashmë po mbaronin.

“Droga nuk kishte mjaftueshëm dhe jam i sigurt – thotë babai i tij – që nëse do të kishim mundur ta nxirrnim Amirin jashtë vendit në atë moment, ndoshta këmba e tij do të ishte shpëtuar. “Në vend të kësaj, pas një operacioni tetë orësh, mjekët e prenë atë në ijë. Pas 72 orësh, këmba i vinte erë”.

Amiri u shtrua në spital për një muaj. Më pas Gjysmëhëna Palestineze mori përgjegjësinë për historinë e tij dhe e përfshiu atë në listën e subjekteve që do të evakuoheshin. Më 12 mars u thirrën dhe të nesërmen u transferuan fillimisht në Egjipt dhe më pas në Doha.

Babai i tij kujton se kur mbërritën në spitalin e Dohas, afër aeroportit, sa herë që fëmija kalonte me avion mbulonte sytë dhe niste të bërtiste.

Ai, i ulur pranë, i tha “vogëlush, aeroplanë të mirë janë, hajde t’i përshëndesim, ta përshëndesim bashkë”. Por ai ende bërtiti “Një aeroplan! Një avion!” dhe vazhdoi të mbulonte sytë. Ishte pasqyrimi i kujtimeve të muajve të luftës.

Me kalimin e kohës, britmat po rrëshqasin, por frika në sy jo. “Amiri ishte i fortë, kujton babai i tij, ai e duroi gjithë atë dhimbje, por kur më shikoi u trondit. Ai më shikoi dhe kam ndjenjën se po më fajësonte mua, duke më pyetur pse nuk e kishim mbrojtur”.

Sanadit i ka mbetur vetëm një gisht

“Ajo bombë në Nuseirat i mori prindërit, vëllezërit, një krah dhe 4 gishta; ajo që ka përjetuar është e tepërt”.

Ka një lugë në tryezën e ulët midis divanit dhe televizorit në shtëpinë që pret Marwa al-Arabi dhe nipin e saj Sanad, dy vjeç në dhjetor.

Sanadi zbret nga divani, i afrohet tavolinës, dëshiron të rrëmbejë lugën. Por ai nuk ia del. I ka mbetur vetëm një gisht.

Më 14 prill ai i mbijetoi një bombardimi në Nuseirat ku humbi prindërit, dy vëllezërit, krahun e djathtë dhe katër gishtat e dorës së majtë. Ishte dita e fundit e Fitër Bajramit, festimet në fund të Ramazanit, dhe një bombë vrau gjithsej njëmbëdhjetë anëtarë të familjes së tij. Ata tashmë ishin zhvendosur katër herë, do të kishin dashur të lëviznin më në jug, të përpiqeshin të largoheshin nga bombat, por, thotë Marwa, “sa herë që përpiqesh të lëvizësh, bombat në Gaza të ndjekin”.

Dhe pastaj nuk kishte më para, paratë e mbetura nuk mjaftonin për të paguar transportin e të gjithëve me gomarë drejt Jugut në prill një kilogram miell kushtonte 100 dollarë, fëmijëve iu dha një copë bukë në mëngjes, një në drekë. dhe një në darkë. Marwa, duke kujtuar natën e bombardimit, mendon për britmat.

Kur pa kufomat e të tjerëve, të fëmijëve, të nipërve, copë-copë, filloi të bërtiste emrin e Sanadit, të vetmit që mungonte, më të voglit. Sanadi ishte nën rrënoja, por i gjallë. Kur e nxorën jashtë, fytyra i kishte plagët, i mungonte një pjesë e gjuhës, këmba e djathtë i ishte plagosur rëndë, nuk e kishte më njërin krah dhe tjetri ishte i plagosur.

“Ai e kishte kokën hapur – thotë ai, duke treguar një foto të fytyrës së tij një ditë pas bombardimit -. Vullnetarët e larguan me shpejtësi, por gjithçka mungonte në spital. Më pas ma treguan të nesërmen, ia afrova fytyrën frymëmarrjes dhe mendova: nuk do të mbijetojë. Edhe unë po përgatitesha t’i thoja lamtumirë atij”.

Në vend të kësaj ai mbijetoi. Kishte dhimbje, dora i vinte erë të keqe. Mjekët thanë se ai duhej të largohej nga vendi. Kështu që Gjysmëhëna e Kuqe dhe një organizatë jofitimprurëse amerikane, Fondi Palestinez i Ndihmës për Fëmijët, kaluan një proces të gjatë miratimi për të evakuuar Sanadin dhe gjyshen e tij nga Gaza dhe në Egjipt brenda pak ditësh.

Kështu ata u larguan, shkuan në Egjipt, në Harish, ku për tre ditë pritën të evakuoheshin në Doha të Katarit.

Sanad u transferua në spital ku një ekip mjekësh i prenë një pjesë tjetër të krahut sepse ishte gangrenoze. Shtatë mjekë u vunë në punë për të rindërtuar këmbën e shtypur dhe për të shmangur infeksionin të paktën në gjymtyrët e poshtme. Më pas fëmija qëndroi i shtruar në spital për dy muaj dhe që nga korriku jeton në një shtëpi në kompleksin pranë aeroportit të qytetit.

Marwa e përkëdhel, i buzëqesh, kërcen me të.

Një ditë më parë, një nga djemtë e saj i telefonoi duke i thënë se i kishte mbijetuar një shpërthimi disa dhjetëra metra larg tij. Në orën gjashtë të mbrëmjes, kur temperatura e lejon, Marwa zbret në këndin e lojërave me Sanadin, i vogli ecën, madje vrapon. Ai dëshiron të ulet në xhiro, shikon përreth i humbur, me dhimbje. Marwa buzëqesh sa herë që takon shikimin e tij. Më në fund ai dorëzohet dhe kthehet për të fshehur lotët. “Kjo është e tepërt,” thotë ai. Dhe Sanadi, vetëm me një gisht, i ngjitet kalit rrotullues.