Pse ekuinoksi nuk është aq i barabartë sa mendoni?

Dy herë në vit, të gjithë njerëzit dhe gjallesat në tokë me sa duket janë në pozita të barabarta – të paktën kur bëhet fjalë për shpërndarjen e dritës dhe errësirës.

Të mërkurën, më 22 shtator, ne hyjmë në ekuinoksin tonë të dytë dhe të fundit të vitit 2021.

Nëse jeni banor i hemisferës veriore, ju e njihni atë si ekuinoksi i vjeshtës (ose ekuinoksi i vjeshtës).

Për njerëzit në jug të ekuatorit, kjo ekuinoks sinjalizon ardhjen e pranverës.

Njerëzit afër ekuatorit kanë afërsisht ditë 12-orëshe dhe net 12-orëshe gjatë gjithë vitit – ata nuk do të vënë re asgjë.

Por njerëzit pranë poleve, në destinacione të tilla si pjesët veriore të Kanadasë, Norvegjisë dhe Rusisë, kalojnë ndryshime drastike në raportin ditë-natë çdo vit.

Ata kanë dimër të gjatë dhe të errët dhe pastaj kanë verë ku nata mezi ndërhyn.

Por, gjatë ekuinokseve, të gjithë nga poli në pol gëzojnë një ndarje 12-orëshe të ditës dhe natës.

Ekziston një shpjegim – shkenca!

Pse nuk merrni saktësisht 12 orë dritë të ditës në ekuinoks?

Këtu do të gjeni të gjitha përgjigjet për pyetjet tuaja të tjera të ekuinoksit të vjeshtës: Nga vjen fjala “ekuinoks”?

Nga skedari ynë i fakteve të shpejta të CNN, termi “ekuinoks” vjen nga fjala latine “equinoxium”, që do të thotë “barazi midis ditës dhe natës”.

Pikërisht kur ndodh ekuinoksi i vjeshtës?

Ekuinoksi do të arrijë në 19:21 UTC (Koha e Koordinuar Universale) më 22 shtator.

Për njerëzit, në vende të tilla si Toronto dhe Washington, DC, kjo do të jetë në 3:21 pasdite (ora lokale). Jashtë Perëndimit, në Los Angeles dhe Vancouver, kjo do të thotë se mbërrin në orën 12:21 pasdite.

Për banorët e Madridit, Berlinit dhe Kajros, do të ndodhë në orën 21:21. Duke shkuar më tej në lindje, Dubai shënon ngjarjen e saktë në 11:21 pasdite.

Ndërsa lëvizim edhe më në lindje në Azi, përfundojmë duke ndërruar ditë.

Për banorët e Bangkokut është ora 2:21 e mëngjesit të enjten, 23 shtator, ndërsa Singapori dhe Hong Kongu fillojnë në orën 3:21 të mëngjesit.

A është ekuinoksi i vjeshtës dita e parë zyrtare e vjeshtës?

Po. Vjeshta fillon zyrtarisht në ekuinoksin e vjeshtës.

Por, në fakt, ekzistojnë dy masa të stinëve: “stinët astronomike” (të cilat pasojnë ardhjet e ekuinokseve dhe solsticave) dhe ato që quhen “stinët meteorologjike”.

Allison Chinchar, meteorologe, për CNN shpjegon dallimet: “Rënia astronomike është në thelb periudha kohore nga ekuinoksi i vjeshtës deri në solsticin dimëror. Ato data mund të ndryshojnë nga një ose dy ditë çdo vit”.

Stinët meteorologjike përcaktohen si më poshtë: 1 marsi deri më 31 maj është pranverë; 1 qershor deri më 31 gusht është verë; 1 shtator deri më 30 nëntor është vjeshtë; dhe 1 dhjetor deri më 28 shkurt është dimër.

Ajo tha se “meteorologët dhe klimatologët preferojnë të përdorin ‘kalendarin meteorologjik’, sepse jo vetëm që datat nuk ndryshojnë – duke e bërë të lehtë për t’u mbajtur mend – por edhe sepse përputhet më shumë me atë që njerëzit mendojnë se janë stinët tradicionale”.

Pse ndodh ekuinoksi i vjeshtës?

Toka rrotullohet përgjatë një linje imagjinare që shkon nga Poli i Veriut në Polin e Jugut. Quhet bosht, dhe ky rrotullim është ajo që na jep ditën dhe natën.

Sidoqoftë, boshti anon në 23.5 gradë, siç shpjegon NASA.

Kjo pozicionon njërën hemisferë të planetit për të marrë më shumë rreze dielli se tjetra për gjysmën e orbitës së vitit rreth diellit.

Kjo mospërputhje, në dritën e diellit, është ajo që shkakton stinët.

Efekti është në maksimumin e tij në fund të qershorit dhe në fund të dhjetorit.

Ato janë solsticat dhe kanë dallimet më ekstreme midis ditës dhe natës, veçanërisht pranë poleve.

(Kjo është arsyeja pse qëndron kaq gjatë çdo ditë gjatë verës në vende të tilla si Skandinavia dhe Alaska.)

Por që nga solstici veror, tre muaj më parë në qershor, ju keni vënë re se ditët tona janë bërë gradualisht më të shkurtra në Hemisferën Veriore dhe netët më të gjata. Dhe tani jemi në ekuinoksin e vjeshtës!

Çfarë dinin paraardhësit?

Shumë kohë para epokës së orëve, satelitëve dhe teknologjisë moderne, paraardhësit tanë dinin shumëçka për lëvizjen e diellit nëpër qiell – mjaft për të ndërtuar monumente dhe tempuj masivë që, ndër qëllime të tjera, shërbenin si kalendarë gjigantë, me anë të të cilëve përcaktonin stinët.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.