Kanali i Suezit dhe bllokimi i anijes Ever Given

Ever Given, një anije kontejnerësh në pronësi japoneze 1 mijë e 300 metra, që u bllokua në Kanalin e Suezit për ditë me radhë, u lirua të hënën e 29 marsit, duke bërë të mundur zhbllokimin e rrugëve të transportit ujor.

Rruga ujore artificiale prej 120 miljesh e njohur si Kanali i Suezit duke qenë një pikë kyçe për shtetet ka krijuar gjithashtu një konflikt gjeopolitik, që kur u hap në vitin 1869.

Kanali, i cili është një nga rrugët më të rëndësishme për transportin ujor ndërkombëtar, ka qenë në qendër të vëmendjes pasi ka shkaktuar dëme të mëdha ekonomike duke bllokuar më shumë se 300 anije mallrash.

Sipas gjurmuesve të anijeve dhe vëzhguesve në vendngjarje Ever Given u zhvendos pjesërisht në orët e para të mëngjesit dhe rreth orës tre pasdite, anija u çlirua me sukses dhe nisi lundrimin në ujra.

Çfarë çoi në tokëzimin e anijes dhe si u lirua përfundimisht?

Ever Given, i operuar nga Evergreen Shipping, është një nga anijet më të mëdha në botë, me gjatësi gati një çerek milje. Ajo u përplas në 23 mars, dhe autoritetet u përpoqën ta lirojnë atë për ditë të tëra.

Rivendosja e anijes të hënën rriti shpresat se trafiku së shpejti mund të rifillojë në kanal. Ekipet e shpëtimit kishin punuar në tokë dhe ujë për gjashtë ditë, duke pastruar rërën dhe duke hequr shkëmbin nga të dy skajet e anijes, e cila kishte bllokuar kalimin nga çdo anije.

Rimorkiatorët të ndihmuar nga një baticë e lartë pranverore përfundimisht arritën të lëvizin anijen.

Shpëtuesit kishin provuar disa mënyra për të çliruar anijen. Por madhësia dhe pesha e madhe e anijes 200 mijë ton metrikë, e ka vështirësuar përpjekjet e shpëtimit.

Të hënën pasdite, përpjekjet e tyre bënë të mundur lëvizjen e anijes, duke e zhvendosur përfundimisht nga pozicioni i saj diagonal nëpër kanal.

Cili ka qenë ndikimi?

Pasojat e bllokimit në kanal, i cili besohet se merret me rreth 10 % të trafikut tregtar global detar, kanë qenë të mëdha.

367 anije po prisnin të kalonin përmes kanalit, sipas Leth Agjensive, një ofrues i shërbimeve të kanalit. Ekspertët e industrisë detare kanë thënë se nga një grumbullim kaq i madh do të duhen javë për t’u ‘pastruar’.

Analistët e transportit detar vlerësuan se bllokimi i trafikut kishte mbajtur gati 10 miliardë dollarë në tregti çdo ditë.

Vonesat mund të rezultojnë shumë të shtrenjta për pronarët e anijeve që presin të tranzitojnë kanalin.

Disa pronarë anijesh tashmë kishin vendosur të prisnin humbjet e tyre dhe të kthenin anijet për lundrim rreth Kepit të Shpresës së Mirë, në skajin jugor të Afrikës, duke shtuar javë të tëra udhëtimeve të transportit.

Pronari i Ever Given tashmë po përballej me miliona dollarë për sigurimin dhe koston e shërbimeve të shpëtimit emergjent.

Qeveria egjiptiane, e cila mori 5.61 miliardë dollarë të ardhura nga taksat e kanaleve në vitin 2020, gjithashtu kishte një interes jetik në rivendosjen e anijes dhe rihapjen e rrugës ujore.

Ku është Kanali i Suezit?

Kanali lidh Port Said, Egjipt, në Detin Mesdhe me Oqeanin Indian përmes qytetit egjiptian Suez në Detin e Kuq.

Kalimi mundëson transport më të drejtpërdrejtë midis Evropës dhe Azisë, duke eleminuar nevojën për të kaluar në Afrikë dhe duke shkurtuar kohët e udhëtimit me ditë ose javë.

Është kanali më i gjatë në botë, ku koha e tranzitit nga fundi në fund është mesatarisht rreth 13 deri në 15 orë.

Kush dhe kur u ndërtua Kanali i Suezit?

Kanali, fillimisht në pronësi të investitorëve francezë, u krijua kur Egjipti ishte nën kontrollin e Perandorisë Osmane në mes të shekullit të 19-të.

Ndërtimi filloi në Port Said në fund të vitit 1859 dhe u deshën 10 vjet për ta përfunduar me rreth 1.5 milionë punëtorë.

Sipas Autoritetit të Kanalit të Suezit, agjencia qeveritare Egjiptiane që operon në rrugën ujore, 20 mijë punëtorë u tërhoqën çdo 10 muaj për të ndihmuar në ndërtimin e projektit me “punë torturuese dhe të dëmshpërblyera dobët”.

Shumë vdiqën nga kolera dhe sëmundje të tjera.

Trazirat politike në Egjipt kundër fuqive koloniale të Britanisë dhe Francës ngadalësuan përparimin në kanal dhe kostoja përfundimtare ishte afërsisht dyfishi i 50 milionë dollarëve fillestarë të parashikuar.

Megjithëse kanali ishte projektuar fillimisht për të trajtuar anije shumë më të vogla, kanalet e tij janë zgjeruar dhe thelluar disa herë, së fundmi gjashtë vjet më parë, me një kosto prej më shumë se 8 miliardë dollarë.

Fuqitë britanike që kontrolluan kanalin gjatë dy luftërave të para botërore tërhoqën forcat në 1956 pas viteve të negociatave me Egjiptin, duke hequr dorë nga autoriteti i qeverisë Egjiptiane të udhëhequr nga Presidenti Gamal Abdel Nasser.

Cila ishte Kriza e Suezit ’që gati sa çoi në luftë’?

Kriza filloi në vitin 1956 kur presidenti i Egjiptit shtetëzoi kanalin dhe Britania, së bashku me Francën dhe Izraelin, pushtuan për të rimarrë kontrollin.

Por sulmi dështoi kur Presidenti Dëight D. Eisenhoëer refuzoi të mbështeste ndërhyrjen ushtarake, një vendim që nënvizonte rënien e Britanisë në një fuqi të nivelit të dytë.

Kriza mbylli për pak kohë kanalin dhe rriti rrezikun e ngatërrimit të Bashkimit Sovjetik dhe Shteteve të Bashkuara. Ai përfundoi në fillim të vitit 1957 nën një marrëveshje të mbikëqyrur nga Kombet e Bashkuara, të cilat dërguan forcën e saj të parë paqeruajtëse në zonë.

Rezultati u pa si një triumf për nacionalizmin egjiptian, por trashëgimia e tij ishte një rrjedhë e nëndheshme në Luftën e Ftohtë.

A është mbyllur ndonjëherë kanali që nga ajo kohë?

Egjipti mbylli kanalin për gati një dekadë pas luftës arabo-izraelite të vitit 1967, kur rruga ujore ishte në thelb një vijë e parë midis forcave ushtarake izraelite dhe egjiptiane.

14 anije mallrash, të cilat u bënë të njohura si Flota e Verdhë, u bllokuan në kanal derisa u rihap në vitin 1975 nga pasardhësi i Nasser, Anwar el-Sadat.

Disa tokëzime aksidentale të anijeve e kanë mbyllur kanalin që nga ajo kohë. Më e dukshmja, deri këtë javë, ishte një mbyllje tre-ditore në vitin 2004 kur një anije ruse e naftës u përplas.

Kanali, vitet e fundit, ka qenë një ndihmë për ekonominë në vështirësi të Egjiptit. Ky i fundit fitoi 5.61 miliardë dollarë të ardhura vetëm vitin e kaluar.

Në shkurt, presidenti egjiptian, Abdel Fattah el-Sisi, urdhëroi kabinetin e tij për të miratuar një “politikë fleksibël të marketingut” për kanalin, në mënyrë që të përballojë rënien ekonomike të shkaktuar nga COVID-19.

As autoritetet egjiptiane ende nuk kanë komentuar mbi incidentin e anijes.

Nuk është hera e parë që Kanali i Suezit është bllokuar. Në vitin 2018 ai u mbyll përkohësisht pasi një anije greke kontejnerësh pësoi anomali në motor, duke u përplasur me pesë anije të tjera.

Edhe në vitin 2014, anija me kontejner, Colombo Express, e gjatë 324 metra, gjithashtu humbi kontrollin, duke u përplasur me anijen Maersk Tanjong, me të njëjtën madhësi.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.