I shqetësuar por pa panik.
Shkrimtari spanjoll Javier Cercas, i freskët nga suksesi i vëllimit të fundit të botuar, po përfundon romanin e tij të ri dhe po mendon për Evropën në të cilën do të qarkullojë.
Një Evropë më e errët, më e zemëruar, më armiqësore për një pro-evropian të bindur si ai.
“Mund të ishte edhe më keq”, thotë ai për La Stampa, duke arsyetuar për të tashmen, anatominë e këtij momenti.
Në Francë triumfon Le Pen, në Gjermani Afd është partia e dytë, Italia konfirmon Melonin anëtare me të drejta të plota, në Spanjë Vox dyfishon vendet. E prisnit këtë përparim të së djathtës ekstreme?
“Ndoshta jo. Megjithatë ka diçka pozitive për të lexuar në këtë votim. Po mendoj për Skandinavinë, ku vala e zezë që u përhap pas 2008-ës humbi shumë konsensus, për Suedinë, për Finlandën, për Portugalinë, ekstremet gjeografike të Evropës kanë qëndruar. Është e vërtetë që në Francë, Gjermani dhe Itali e djathta ekstreme është rritur, por mund të ishte rritur më shumë. Dhe atëherë, duke marrë parasysh të gjitha gjërat, koalicioni i popullarëve, socialdemokratëve, liberalëve dhe të gjelbërve që lindi Evropën është ende atje: megjithëse me më pak fuqi, ai do të vazhdojë të qeverisë dhe do ta bëjë këtë, ndërkohë që as e djathta ekstreme nuk dëshiron më të shkatërrojë bashkimin. Nga ky këndvështrim, Brexit ishte një vaksinë, e cila u shfaq në të gjithë natyrën e saj katastrofike”.
Të Gjelbrit, thotë. Ata janë atje, por e kanë paguar me një reduktim të fortë për tranzicionin ekologjik që të gjithë shpresojnë, por askush nuk dëshiron ta paguajë.
“Një nga gabimet më të rënda të ne pro-evropianëve është të mos themi të vërtetën për gjëra komplekse. Marrëveshja e gjelbër është e dobishme, por nuk është pa kosto, duhet paguar. Kush paguan për të? Duhet të gjejmë një ekuilibër, të mendojmë, të argumentojmë. Gjatë gjithë fushatës elektorale folëm për Spanjën, Italinë, Francën, asnjëherë për Evropën, sikur të ishin zgjedhje lokale. Deri më sot, njerëzit besojnë se BE-ja nuk është e rëndësishme për jetën e tyre, ata e konsiderojnë atë një projekt elitist, ata dinë emrat e të gjithë presidentëve rajonalë, por jo atë të Von der Leyen. Ne pro-evropianët duhet të kundërshtojmë klishetë disfatiste çdo ditë, jo vetëm afër qendrave të votimit: a është Evropa burokratike dhe Madridi jo? Ne duhet të zbusim frikën duke shpjeguar se një Evropë e bashkuar dhe federale nuk do të shkatërrojë shtetin kombëtar apo gjuhën italiane siç mburret Marine Le Pen, por është kushti sine qua non për ruajtjen e paqes dhe prosperitetit ekonomik. Ne duhet të kundërshtojmë me durim kornizën mendore nacionaliste në të cilën jetojnë shumica e njerëzve”.
Prandaj popullariteti i ulët i BE-së është më shumë një problem narrativ sesa strukturor?
“Është gjithashtu një problem narrativ. Ajo që na bashkon është shumë më e rëndësishme se ajo që na ndan, megjithatë anti-evropianistët e kanë të lehtë të kalojnë frikën, sepse ata përsërisin një diskurs nacionalist të konsoliduar prej dy shekujsh, romantizmin e gjakut, të popullit, të identitetit. Është shumë më e vështirë të mbrosh europianizmin, sepse ai sjell në lojë një realitet të pa provuar më parë, një grup vendesh me gjuhë dhe histori të ndryshme që luftuan me njëri-tjetrin për një mijë vjet dhe më pas zgjodhën paqen. Europianistët kanë barrën të demaskojnë gënjeshtrat më të rrezikshme, ato të përbëra nga të vërteta të vogla. Emigrantët, për shembull, mund të jenë shumë gjëra, por jo një problem ekonomik pasi sipërmarrësit i kërkojnë. Ose retorika e Marine Le Pen për Brukselin që do të donte ta reduktonte Francën në një provincë evropiane. Është false. Evropa mund të mbijetojë pa Mbretërinë e Bashkuar, por jo pa Francën, e cila është qendra e saj historike, politike dhe ushtarake. Le Pen shfrytëzon frikën e vërtetë të atyre që kanë frikë të shkëputen nga historia për të thënë gënjeshtra”.
Jeni më i shqetësuar për Marine Le Pen sesa për Giorgia Melonin?
“Megjithëse e dua Francën, më shqetëson shumë. Le Pen është më radikale se Meloni, ndoshta kryeministrja italiane ndan idetë e lideres së Rassemblement National por tani për tani ajo duket më e zgjuar, ka propozime më pak ekstreme. Dhe pastaj Franca nuk është Itali, është një vend vendimtar për Evropën dhe është gjithashtu vendi më refraktar ndaj Bashkimit Evropian, më i frikësuar nga ideja e humbjes së sovranitetit të saj, një vend ku provinca bën zërin e saj të dëgjohet me zë të lartë”.
Për sa kohë do të rëndojë ende antagonizmi kulturor midis krahinës dhe qytetit, periferisë dhe qendrës, njerëzve dhe themelimit në Evropë?
“Në këtë këndvështrim, Franca është një shembull i mirë, një vend që para Revolucionit Francez ishte i ndarë si Italia apo Spanja dhe që më pas i anuloi dallimet në triumfin e kombit, duke qenë i gjithi francez. Vetëm se Franca e vetme nuk mund të kundërshtojë më fuqitë e mëdha, duke filluar nga Kina. Franca nuk mund ta bëjë dhe asnjë vend evropian nuk mund ta bëjë, por mund ta bëjë BE-ja, e cila në tërësi tashmë është një gjigant ekonomik. Nacionalistët i flasin barkut të popullit duke shitur gënjeshtrën e pushtetit shpëtues të atdheut. Ne duhet të çmontojmë skemën sipas së cilës një kulturë i përgjigjet një kombi dhe të privatizojmë identitetin: ne mund t’u përkasim kulturave të ndryshme, të flasim gjuhë të ndryshme, të praktikojmë fe të ndryshme dhe të jetojmë në të njëjtën shtëpi të përbashkët evropiane: është një revolucion, por është i nevojshëm. jemi në një udhëkryq”.
Po të rinjtë? Çfarë votojnë, çfarë nuk votojnë, pse?
“Të rinjtë janë të zemëruar, kudo. Në Spanjë, për shembull, ata votuan për një parti në të djathtë të Vox, e cila zgjodhi tre deputetë. Por nuk është një zgjedhje e djathtë, është një klithmë proteste dhe, si gjithmonë, protesta është më e zëshme në zgjedhjet evropiane kur mendohet se vota nuk llogaritet, se ndikimi është më i vogël. Të rinjtë nuk janë problemi, na takon ne ta shpjegojmë”.
A ka presion nga faktorë të jashtëm për krizën e Bashkimit Evropian? Rusia e Putinit, Amerika e mundshme Trumpiane, Kina.
“Evropa, nëse e bashkuar, është një fuqi: para vitit 2008, Rifkin shkruante se mijëvjeçari i ri do të ishte shekulli evropian. Amerika nuk e beson dhe nuk është në interesin e saj, as Kina nuk e dëshiron, e lëre më Rusinë, e cila punon çdo ditë për të nxitur mosmarrëveshjet duke paguar forcat më vetëshkatërruese në BE. Por le të mos fshihemi, faji ynë është që kemi frikë, për copëzimin e problemeve sesa për ndarjen e tyre, emigrantët në Itali, kërcënimi rus ndaj Polonisë. Nuk e kuptojmë që jemi në të njëjtën barkë, se projekti evropian duhet të jetë i përbashkët, popullor”.
Po sikur në vend të modelit euvopian të ishte ai i demokracisë liberale që ishte në krizë, ku, për kënaqësinë e madhe të diktatorëve dhe autokratëve të ndryshëm, tani mezi voton një në dy votues?
“Vërtet, modeli demokratik është në diskutim sepse, ndryshe nga diktatura, demokracia është gjithmonë në pyetje, mund të perfeksionohet, kërkon punë të përditshme që asnjë arritje të mos merret si e mirëqenë. Pas vitit 2008 filloi reagimi antidemokratik global, si në vitin 1929. Historia përsëritet me maska të ndryshme dhe sot kemi populizëm nacional që është i ndryshëm nga fashizmi sepse nuk sulmohet dhunshëm kundër demokracisë, por në mënyrë më të çoroditur dëshiron ta çmontojë duke tundur flamurin e saj, si pavarësia katalanase që mashtroi të gjithë duke u paraqitur si demokratike. Ashtu si e djathta evropiane që nuk dëshiron më të largohet nga BE-ja, por ta zbrazë atë nga brenda. Ne duhet të shpjegojmë, sot më shumë se kurrë”.
Marrë nga “La Stampa”, përshtatur për “Albanian Post”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
