The Guardian: Vuçiç përdor sisteme ushtarake spiunazhi kundrejt politikanëve opozitarë në Serbi

Kritikët e qeverisë nacionaliste të Serbisë, të cilët kanë dokumentuar korrupsionin endemik të vendit, janë shënjestruar me spyware [sistem hakerimi] të nivelit ushtarak në fillim të këtij viti, sipas gjetjeve të reja nga studiuesit e sigurisë, ka raportuar mediumi prestigjioz britanik “The Guardian”.

Siç thuhet në artikullin e prestigjiozes britanike, përpjekja për hakerimin e dy aktivistëve pro-demokracisë serbe – të cilët kanë kërkuar që të mos u përmendet emri për sigurinë e tyre – përfundimisht ishte e pasuksesshme sepse iPhone-ët e të dy njerëzve u përditësuan me softuerin më të fundit iOS, për të cilin studiuesit thonë se mbron nga pajisjet e infiltrimit.

Këta dy aktivistë, fillimisht janë njoftuar për përpjekjet e hakerimit të tyre nga kompania “Apple”, e cila u ka dërguar një alarm personave në fjalë, se mund të ishin shënjestruar nga aktorë të mbështetur nga shteti, këtë rast Serbia.

Paralajmërimi u konfirmua më vonë pas hulumtimit të studiuesve të organizatës jofitimprurëse Access Now, Share Foundation në Serbi, Citizen Lab në Shkollën Munk të Universitetit të Torontos dhe Amnesty International, shkruan tutje gazeta britanike.

Gjetjet vijnë vetëm disa muaj pasi studiuesit zbuluan se gazetarët rusë kritikë ndaj Vladimir Putinit që jetojnë në Bashkimin Evropian ishin gjithashtu në shënjestër të spyware.

Këshilli i Evropës dhe Parlamenti Evropian kanë kërkuar të avancojnë politika që do të frenonin përdorimin e spyware, por shfaqja e rasteve të reja brenda bllokut tregon gatishmërinë e dukshme të disa qeverive evropiane për të vazhduar përdorimin e spyware për të shtypur dhe frikësuar kritikët politikë, vazhdon shpjegimin “The Guardian”.

“Këto gjetje janë jashtëzakonisht shqetësuese për sundimin e ligjit dhe demokracinë në Serbi. Përdorimi i pakontrolluar i spyware komercial është helm jo vetëm për të drejtat e njeriut, por edhe për sigurinë dhe institucionet demokratike në çdo vend”, ka thënë Natalija Krapiva, këshilltare tekniko-juridike në organizatën Access Now, e cila merret me të drejtat digjitale.

Paraprakisht, Fondacioni SHARE njoftoi se ishin zbuluar tentativat e para për sulme spiunazhi ndaj pajisjeve mobile të përfaqësuesve të shoqërisë civile nga Serbia.

Studiuesit zbuluan se shtetasit serbë ishin në shënjestër rreth një minutë larg njëri-tjetrit në ose rreth datës 16 gusht 2023. Access Now dhe Citizen Lab zbuluan gjurmë të një sulmi në tentativë, i cili u përpoq të shfrytëzonte një cenueshmëri të mundshme në aplikacionin HomeKit të iPhone.

Studiuesit thanë se taktikat ishin “konsistente” me ato të përdorura më parë nga grupi izraelit NSO, i cili shet një nga armët kibernetike më të sofistikuara në botë, të njohur si “Pegasus”.

Kur një sulm Pegasus është i suksesshëm, ai mund të marrë përsipër një celular dhe ta kthejë atë në një pajisje dëgjimi portative. Ai gjithashtu mund të aksesojë informacionin në aplikacionet e koduara dhe të shikojë fotot dhe mesazhet e përdoruesve, theksohet më tej në artikullin e prestigjiozes britanike.

Studiuesit nuk kanë mundur të konfirmonin përfundimisht se çfarë lloj spyware u përdor në këtë rast, pasi treguesit e disponueshëm të mjekësisë ligjore ishin të kufizuar.

“Për momentin ne nuk po ia atribuojmë këto sulme një operatori specifik, por vërejmë se një dekadë e hetimeve të Citizen Lab kanë zbuluar se Serbia është një përdorues i rregullt i programeve spyware mercenar dhe teknologjive të tjera të mbikëqyrjes komerciale”, ka pohuar John Scott-Railton, studiues i lartë në Citizen Lab-in.

Në një deklaratë për Guardian, NSO ka thënë se raportet e Citizen Lab dhe Access Now ishin “jopërfundimtare”. Kompania ka theksuar vazhdimisht se Pegasus u shitet qeverive për përdorim në hetimet e krimeve të rënda dhe terrorizmit dhe se përdorimi i tij “shpëton jetë”.

“NSO nuk menaxhon teknologjinë e vet dhe nuk është e informuar për inteligjencën e mbledhur”, kanë deklaruar ata.

Ndërkaq, “The Guardian” shkruan se përpjekjet e hakerave ka të ngjarë të tërheqin vëmendjen ndaj zbulimeve të mëparshme që përfshinin mbledhjen dhe mbikëqyrjen sekrete të të dhënave nga Agjencia e Sigurisë dhe Informacionit të Serbisë (BIA).

Gazeta britanike kujton se deri vonë drejtor i BIA-s ishte Aleksandër Vulin, i cili u vu në listën e sanksioneve nga Departamenti Amerikan i Thesarit në korrik 2023 për mbështetjen e Moskës dhe përdorimin e “pozicioneve të tij politike për të ndërtuar mbështetje për aktivitetet malinje të Rusisë” dhe nxitjen e destabilitet në Serbi. Vulin dha dorëheqjen më 3 nëntor.

Një viktimë e supozuar e tentativës së hakimit e intervistuar nga Guardian e përshkroi punën e saj si kritike ndaj “regjimit autokratik” të Serbisë dhe “korrupsionit të përhapur” atje, si dhe politikës së jashtme pro-ruse të qeverisë aktuale, e cila është në kundërshtim me BE për çështje të tilla si sanksionet kundër Moskës, theksohet në artikull.

Përpjekja për hakerim, ka thënë personi në fjalë, ka të ngjarë të ishte një përpjekje për të frikësuar ose diskredituar punën e tyre – “për të gjetur diçka komprometuese kundër meje”.

Të dy personat që u vunë në shënjestër besojnë se tentativat për hakerim mund të lidhen edhe me thirrjet për një hetim mbi përgjegjësinë e qeverisë për të shtënat masive në shkollën fillore Vladislav Ribnikar, Dubona dhe Mali Orasje, shkruan ndër të tjera “The Guardian”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.