Tha se “tërheqja e parave nga Trusti e rritë inflacionin” – sipas ekonomistëve ministri Hekuran Murati ia futi kot

Njëra ndër argumentet se pse nuk duhet lejuar tërheqja e një shume të caktuar të mjeteve nga Fondi i Kursimeve Pensionale, sipas ministrit të Financave, Hekuran Murati, është “presioni inflacionar” që do të shkaktonte një tërheqje e tillë – i cili në muajin prill sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës është për mbi 11 për qind.

Megjithatë një konstatim i tillë, se ideja e tërheqjes së një shume të caktuar të mjeteve nga Trusti do ta rrisë inflacionin në vend, sipas ekonomistëve është i pasaktë – për disa arsye.

Njëra prej arsyeve, gjithmonë sipas ekonomistëve, është fakti se në Kosovë inflacioni është i importuar, e assesi i bazuar në faktorët e brendshëm, kjo pasi që prodhimi brenda vendit është shumë i vogël dhe rrjedhimisht shumica e konsumit importohet nga jashtë.

“Tërheqja e 30 për qind të Trustit, absolutisht nuk shkakton rritje të inflacionit, nëse e përdorim të njëjtën logjik, për shembull gjatë verës ne kemi një fluks të madhe të hollave në treg për shkak të diasporës, por nuk kemi rritje të inflacionit, prandaj kjo logjik bie”, thotë për Albanian Post, profesori i financave, Florin Aliu.

Argumenti tjetër se tërheqja e mjeteve të Trustit nuk shkakton inflacion në vend sipas Aliut, është se inflacioni që shkaktohet prej sasisë së parave në qarkullim ndodh vetëm në rastet kur Banka Qendrore shtypë para pa kontroll, për arsye të ndryshëm.

“Rasti i Jugosllavisë 1990/94, rasti i Gjermanisë në 1920, Rasti i Venezuelës, Rasti i Zimbabvesë në 2008, janë raste kur bankat qendrore shtypnin shumë para dhe më pas vinte inflacioni. Ose kemi rastin e Bankës Qendrore Evropiane dhe asaj Amerikane FED, që kanë shtypur para të reja brenda sistemit jashtëzakonisht shumë gjatë kohës së pandemisë e cila më vonë është manifestuar me inflacion. Banka Qendrore e Kosovës nuk mund të shtypë para”, shpjegon Aliu.

Në të njëjtën linjë të mendimit si Aliu, është edhe profesori i Ekonomisë, Ujkan Bajra, i cili për Albanian Post potencon se konstatimi i ministrit për inflacionin, nuk bazohet në të dhënat empirike.

“Masa monetare rritet, por jo për të diktuar shkallen e inflacionit, ngase rritja e çmimeve nuk është si rezultat i tepricës se mjeteve ne treg, por kryekëput si rezultat i rritjes së çmimeve ne tregun global si rrjedhojë e pandemisë dhe luftës në Ukrainë dhe rënies se ofertës për të mirat e konsumit apo lendes se parë”, shpjegon ai.

Sipas Bajrës, nuk ekziston asnjë argument se me tërheqjen e mjeteve të Trustit mund të rrezikohet stabiliteti financiar apo mosha e pleqërisë.

“Kushtimisht ka shumë mundësi që të ardhurat e Trustit te komplementohen me rritjen e pagës së punëtorëve apo me rritjen e normës së trustit nga 5 për qind në 6 për qind. Për shembull një punëtor me të ardhura 400 euro bruto aktualisht paguan 40 euro kontribute, ndërsa nëse rritet pragu në 6 për qind atëherë kontributi rritet për 8 euro. Pra ka shumë mundësi qe tërheqja tash të plotësohet me alternativa në mënyrë që skeptikëve tu hiqen dilemat nëse po rrezikohet mosha e pleqërisë apo jo”, shton ai.

Si rrodhën gjërat ?

Partia Demokratike e Kosovës  – si partia më e madhe opozitare ka propozuar tërheqjen deri në 30 për qind të kursimeve pensionale.

Deputeti i kësaj partie, Bekim Haxhiu, në emër të Grupit Parlamentar të PDK-së më 9 mars ka dorëzuar në Kuvend Projektligjin për plotësimin dhe ndryshimin e Ligjit për Fondin e Kursimeve Pensionale, i cili do të mundësonte tërheqjen e këtyre mjeteve.

Sipas propozimit të PDK-së, kontributpaguesit që kanë më pak se 10 mijë euro kursime pensionale kërkohet që të kenë të drejtën e tërheqjes së 30 për qind të mjeteve.

Ata që kanë deri 20 mijë euro – 25 për qind, nga 20 mijë deri 30 mijë – 20 për qind.

Për kontributpaguesit që kanë kursime pensionale në shumën prej 30 mijë eurosh – 15 për qind dhe ata mbi 40 mijë euro – 10 për qind të shumës.

Më 25 maj të këtij viti Komisioni për Buxhet, nuk ka miratuar propozimin që t’i rekomandohet Kuvendit shqyrtimi i ligjit që mundëson një tërheqje të re nga Fondi i Kursimeve Pensionale. Për këtë votuan kundër deputetët e mazhorancës.

Megjithatë Kryesia e Kuvendit, më 30 maj ka vendosur që të enjten e nëntë qershorit në seancën plenare të Kuvendit të Kosovës të shqyrtojë plotësim ndryshimin e ligjit për Trustin.

Ndryshe një tërheqje e ngjashme deri në 10 për qind është bërë në vitin 2020, pas përkeqësimit të gjendjes financiare të familjeve, për shkak të pandemisë COVID-19.

Nga Trusti ishin tërhequr afro 200 milionë euro nga mbi 420 mijë kontributpagues.

Tërheqja ishte bërë pas miratimit të Ligjit për rimëkëmbjen ekonomike.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.