Nuk ka më njerëz të pasur të së shkuarës.
Dhe ky është një problem për të gjithë.
Tradicionalisht, më të pasurit e dinin se pasuria e tyre ishte një privilegj që nuk e pranonin dhe në kohët më të vështira ata ishin të gatshëm t’u kthenin diçka shoqërive në të cilat jetonin, për të balancuar të paktën pjesërisht rezultatet.
Sot, nuk është më kështu dhe rreziku është destabilizimi i shoqërisë bashkëkohore.
Kjo është teza e një editoriali të New York Times të shkruar Guido Alfani.
Është një nga opinionet që gazeta prestigjioze amerikane shkruan kur dëshiron të hapë debatin e vazhdueshëm për temat përkatëse.
Alfani jep lëndën e historisë ekonomike në Universitetin Bocconi në Milano dhe ka bërë kërkime të gjera se si epidemitë e mëdha të historisë kanë ndryshuar shoqëritë që janë prekur prej tyre.
Artikulli është një fragment i përshtatur nga libri i tij i ardhshëm në SHBA, “As Gods Among Men: A History of the Rich in the West”.
“Duke filluar nga shekulli i XV-të, dhe duke filluar nga zonat më të zhvilluara ekonomikisht të Evropës, si Italia qendrore-veriore, të pasurve iu caktua një rol specifik shoqëror: të vepronin si një rezervë private parash nga e cila komuniteti mund të merrte në çaste me nevojë më të madhe”, shpjegon Alfani.
Ata u konsideruan si “hambarë privatë të parave” për të përdorur shprehjen e shpikur nga humanisti toskan Poggio Bracciolini në traktatin e tij të vitit 1428 De avaritia: ashtu si autoritetet grumbulluan rezerva publike ushqimi për t’u përdorur në momentet e zisë, komunitetet kishin nevojë për të pasurit për të tërhequr pasuritë e tyre në momentet e vështirësive kolektive.
Shembuj të këtij mekanizmi janë huat e detyruara të vendosura nga Venecia për qytetarët e saj më të pasur pas murtajës së vitit 1630 gjatë luftës kundër Perandorisë Osmane në vitet 1645-1669.
Por edhe Liberty Bonds të lëshuara në SHBA në vitet 1917-1918 për pjesëmarrjen në financa në Luftën e Parë Botërore.
Tatimi progresiv është një formë tjetër e zbatimit të këtij parimi, sipas të cilit ata që kanë shumë duhet të ndihmojnë më shumë të tjerët.
Një parim i cili megjithatë sipas Alfanit tashmë është në krizë.
Paçka krizës së borxhit dhe pandemisë, në Evropë dhe Amerikën e Veriut nuk ka pasur një rritje të ndjeshme të taksimit për asetet e mëdha dhe në SHBA synimet e Presidentit Joe Biden për ta bërë këtë kanë dështuar kryesisht.
Gjatë pandemisë pabarazitë janë rritur dhe Alfani hipotezon se “rezistenca e jashtëzakonshme e të pasurve ndaj krizave të fundit është arritur në atë mënyrë që ta bëjë shoqërinë në tërësi më pak elastike”, duke qenë se borxhi i lartë publik i akumuluar gjatë pandemisë në shumë vende do të rëndojë veçanërisht mbi më të varfrit.
“Të pasurit e sotëm, pasuria e të cilëve është ruajtur kryesisht nga Recesioni i Madh dhe pandemia, kanë kundërshtuar reformat që synojnë shfrytëzimin e burimeve të tyre për të financuar politikat e zbutjes të të gjitha llojeve”.
Sipas tij, ky është një zhvillim historikisht i jashtëzakonshëm.
“Ndihma për të paguar faturat për krizat e mëdha ka qenë prej kohësh funksioni kryesor shoqëror që i atribuohet të pasurve nga kultura perëndimore. Në të kaluarën, kur më të pasurit perceptoheshin si të pandjeshëm ndaj vështirësive të masave, dhe veçanërisht kur dukej se përfitonin nga këto vështirësi, shoqëria u bë e paqëndrueshme duke çuar në trazira”, shkruan Alfani.
Ai shikon me shqetësim si pamundësinë e shteteve për të rritur taksat për të pasurit, ashtu edhe zbritjen e drejtpërdrejtë të të pasurve në politikë.
Për Alfanin ky trend përfaqëson prishjen e një “kontrate shoqërore shekullore”, pasojat e së cilës janë të panjohura dhe të rrezikshme.
Për më tepër, nuk është vetëm fakti që të pasurit kontribuojnë më pak në mirëqenien e përbashkët, por edhe distanca midis atyre pak që kanë shumë dhe atyre që kanë pak është gjithnjë e më e theksuar.
Pabarazitë shumë të theksuara sociale kanë edhe pasoja politike, sepse ato e bëjnë demokracinë të funksionojë më keq.
Shtetet formalisht mbeten demokratike, por klasat më të pasura shoqërore kanë një disproporcion të pushtetit sepse kontrollojnë burimet e nevojshme për funksionimin e makinës demokratike.
Dhe kjo është arsyeja pse sigurimi i një shpërndarjeje më të barabartë të pasurisë nuk është vetëm një çështje ekonomike.
Marrë nga “Corriere della Sera”, përshtatur për “Albanian Post”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
