Shqipëria

Shqipëria, vendi që doli nga Lufta e Dytë Botërore me një popullsi më të madhe hebreje se përpara fillimit të saj


Pas shekujsh ndarjeje në Evropën Lindore që lanë të vrarë qindra mijëra hebrenj dhe detyruan shumë të tjerë të emigronin, dhuna antisemitike në Evropë arriti një tjetër kulm.

Ishte koha kur Gjermania naziste dhe aleatët bashkëpunëtorë të saj vranë sistematikisht gjashtë milionë hebrenj gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Hebrenjtë nga e gjithë Evropa u deportuan në zonat e pushtuara nga nazistë të Polonisë, ku miliona u vranë për vdekje në kampet e punës, u vranë nga uria në kampet e përqendrimit ose u shfarosën plotësisht në dhomat e gazit.

Njësitë e lëvizshme të vrasjes përdorën furgona me gaz, të shtëna masive dhe masakra për të vrarë miliona të tjerë.

Gjermania naziste ekzekutoi po ashtu miliona romë, polakë, civilë sovjetikë dhe të burgosur lufte, njerëz me aftësi të kufizuara, komunistë, Dëshmitarë të Jehovait dhe anëtarë të komunitetit LGBTQ+.

Teksa Gjermania naziste ndërtoi dhe operoi kampe në Poloni, i ashtuquajturi Shteti i Pavarur i Kroacisë ndërtoi 22 kampe përqendrimi në territorin e vet.

Dy kampe u përdorën ekskluzivisht për fëmijët e hebrenjve, serbëve dhe romëve, shumë prej të cilëve u vranë nga qumështi i helmuar dhe injeksionet vdekjeprurëse.

Përkujtimoret që përkujtojnë fëmijët e vrarë në një nga këto kampe, Sisak, u shkatërruan në luftën e Kroacisë për pavarësi në vitet 1990 dhe ndërtesa kryesore e kampit është tani një kinema.

Në një vend tjetër ballkanik, ngjarjet morën një rrjedhë tjetër.

Në vitin 1933, në Shqipëri jetonin vetëm 200 hebrenj.

Teksa Hitleri konsolidoi pushtetin dhe filloi persekutimin e tij të pamëshirshëm të hebrenjve gjermanë dhe austriakë, ambasada shqiptare në Berlin ishte e vetmja ambasadë evropiane që vazhdoi lëshimin e vizave për hebrenjtë gjatë vitit 1938.

Dhe kështu, Shqipëria u bë një pikë e rëndësishme tranziti për hebrenjtë që iknin në kontinentin amerikan.

Në vitin 1939, Italia fashiste pushtoi Shqipërinë dhe rrëzoi mbretin e saj. Vendi u pushtua më pas nga Gjermania naziste në vitin 1943, pas dorëzimit të Italisë.

Shqipëria, ndryshe nga kombet e tjera të pushtuara, i dha fund Luftës së Dytë Botërore me një popullsi më të madhe hebreje sesa përpara fillimit të saj.

Popullsia hebreje u rrit më shumë se dhjetëfish, duke u rritur nga refugjatët që iknin nga vendet fqinje. Vetëm pesë hebrenj nga Shqipëria, të gjithë nga e njëjta familje, u vranë nga fashistët gjatë Holokaustit.

Ndërkohë që mijëra njerëz të zakonshëm anembanë Evropës i tradhtuan fqinjët e tyre hebrenj te autoritetet kolaboracioniste, civilët dhe policia shqiptare i strehuan dhe i shpëtuan.

Kur policia shqiptare përgjonte refugjatët hebrenj që iknin nga vendet e tjera, ata shpesh i ndihmonin të gjenin vendas që do t’u ofronin strehim.

Bukëpjekësit shqiptarë mbyllën dyqanet përpara festës së Fitër Bajramit, një nga periudhat më të ngarkuara të blerjeve në vend, për të lënë vend për të pritur mysafirë hebrenj.

Disa hebrenj raportuan se ndjeheshin mjaft të sigurt për të vazhduar veprimtarinë e biznesit të tyre të vogël gjatë pushtimit, duke besuar se fqinjët e tyre nuk do t’i dorëzonin dhe do t’i njoftonin përpara inspektimeve nga pushtuesit fashistë.

Një shqiptar fshehu mbi 40 familje hebreje në shtëpinë e tij gjatë luftës.

Yad Vashem, memoriali zyrtar i shtetit të Izraelit për Shoah, nderon jo-hebrenjtë që ndihmuan në mënyrë altruiste hebrenjtë gjatë Holokaustit.

Nderohen si “Të drejtët midis kombeve” dhe u ofrohet shtetësi nderi izraelite dhe një pemë e mbjellë për nder të tyre në Kopshtin e të Drejtëve në Yad Vashem në Jerusalem.

Përfituesit e nderit që vendosin të jetojnë në Izrael kanë të drejtë për një pension të pagës mesatare kombëtare, kujdes shëndetësor falas dhe ndihmë për strehim. Deri më sot, 75 shqiptarë janë njohur si të drejtë ndër kombe.

Në vitin 1999, gjatë luftës me Serbinë, Izraeli i transportoi refugjatët shqiptarë kosovarë në Izrael dhe u ofroi atyre kujdes mjekësor, ushqim dhe akomodim.

Pasardhësit e një familjeje shqiptare që kishin strehuar një familje hebreje gjatë Holokaustit, qëndruan me pasardhësit e së njëjtës familje hebreje.

Që nga rënia e komunizmit, thuajse të gjithë hebrenjtë e Shqipërisë kanë emigruar.

Por në një xhami në qytetin historik të Beratit, ende ka mbetur një kujtim i kohës kur hebrenjtë ishin të mirëpritur për t’u lutur përkrah fqinjëve të tyre myslimanë.

Marrë nga “Emerging Europe”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com


Lajmet kryesore