Shkencëtarja fituese e çmimit Nobel që u hapi rrugën grave në shkencë

Marie Curie, shpeshherë ishte gruaja e vetme në një dhomë plot me shkencëtarë meshkuj.

Por kjo nuk e pengoi atë që të ishte gruaja e parë që fitoi çmimin Nobel, e para dhe e vetmja që të fitoi çmim në dy fusha të veçanta.

Fizikantja franceze me origjinë polake fitoi njohje për kërkimin e saj mbi radioaktivitetin, por ajo grumbulloi arritje gjatë gjithë jetës së saj.

Marie shfaqi aftësi të jashtëzakonshme që në moshën katër vjeçare. E lindur nga dy mësues që kishin rrënjosur vlerën e arsimit, 4-vjeçarja Marie, e mësoi veten të lexonte frëngjisht dhe rusisht.

Po aq mbresëlënëse ishte kujtimi i Marie, i cili e lejoi atë të kujtonte ngjarje të gjalla nga vitet e saj më të hershme.

Në vitin 1891, frëngjishtja e saj erdhi në ndihmë ndërsa shkencëtarja e re u nis për në Paris për të vazhduar shkollimin e saj në Universitetin e Sorbonës , ku studioi kimi, matematikë dhe fizikë.

Atje ajo zbuloi dy elemente radioaktive: radiumin dhe poloniumin. Menjëherë pas kësaj, ajo u takua me bashkëshortin dhe partnerin e saj shkencor, Pierre Curie.

Ata ndanë një dashuri për shkencën dhe kërkimin, gjë që çoi në zbulimin e tyre novator të radioaktivitetit- emetimi spontan i grimcave ose valëve energjike nëpërmjet bërthamave atomike të paqëndrueshme.

Termi radioaktivitet u krijua nga vetë Marie dhe tërhoqi vëmendjen e botës. Për punën e tyre novator, dyshja mori çmimin Nobel në fizikë në vitin 1903.

Edhe pse Marie u bë gruaja e parë që mori një çmim Nobel, ajo nuk u ndal me kaq. Në vitin 1911, ajo u bë fituesja e vetme e çmimit Nobel për kiminë për punën e saj mbi radiumin e pastër.

Sot, zbulimet e saj mbi vetitë e elementeve radioaktive i kanë hapur rrugën diagnostikimit dhe terapisë me rrezatim në mjekësi.

Këtu janë pesë fakte argëtuese rreth kësaj gruaje që hapën rrugën për shkencëtaret e tjera femra:

Ajo nuk kishte një laborator të zbukuruar

Kur mendoni për një fizikant fitues të çmimit Nobel, mund të imagjinoni vetëm sa e interesante duhet të jetë hapësira e tyre e punës. Curie mund të ketë thyer barrierat në shkencë, por laboratori i saj nuk ishte aspak magjepsës.

Kur Marie dhe burri i saj kërkuan të kryenin një seri eksperimentesh që do të vërtetonin ekzistencën e elementeve radium dhe polonium, atyre u duhej shumë hapësirë – një laborator tradicional thjesht nuk e bëri prerjen. Rezulton se skuadra Curie zgjodhi të punonte në një strehë të vjetër për shumicën e kërkimeve të tyre fituese të çmimit Nobel.

Ajo ishte një heroinë e Luftës së Parë Botërore

Curie ndihmoi në shpëtimin e mijëra ushtarëve duke zhvilluar njësi radiologjike të lëvizshme që u dërguan në vijat e frontit për t’i përdorur mjekët e ushtrisë.

Teknologjia portative i lejoi ata të bënin rreze X për ushtarët e plagosur dhe ndihmoi në drejtimin e operacioneve të tyre. Mbi një milion ushtarë përfituan nga “Petites Curies”, shpikja e Marie që erdhi me një gjenerator, një shtrat spitali, një radiografi dhe aftësinë për të shpëtuar një jetë.

Çmimet Nobel zhvillohen në familje

Fitimi i çmimeve Nobel ishte një çështje familjare: familja Curie kishte gjithsej pesë çmime Nobel. Marie kishte vendin e parë, me dy çmime në emrin e saj, ndërsa burri i saj, Pierre, një.

Ndërsa në vitin 1935, vajza Irène Joliot-Curie ndoqi gjurmët e prindërve të saj dhe mori një Nobel së bashku me bashkëshortin e saj, Frederic Joliot për zbulimin e izotopeve të reja radioaktive.

Duke ndjekur traditën familjare, vajza më e re Curie, u martua me një fitues të çmimit Nobel për Paqe, Henry Richardson Labouisse, i cili mori çmimin si kreu i UNICEF-it në vitin 1965.

Albert Einstein ishte një fans i madh i Marie Curie

Në vitin 1906, Pierre u vra në një aksident tragjik rrugor. Si një e ve e pikëlluar, Marie u përball me seksizmin brutal që shoqëroi famën e saj si një shkencëtare e vetme femër.

Ishte atëherë që Ajnshtajni vendosi t’i dërgonte një letër Maries me shpresën për ta ngritur atë. Shënimi jo vetëm që përshkruante sesi Ajnshtajni u frymëzua nga dëshira dhe intelekti i saj, por edhe se ajo kishte mbështetjen e tij të plotë.

Një fjali nga letra e tij: “Marie Curie është, nga të gjitha qeniet e famshme, e vetmja që fama nuk e ka korruptuar”.

Një histori dashurie shkencore

Asgjë nuk e thotë dashurinë e vërtetë si një pasion i përbashkët për shkencën. Marie dhe Pierre Curie u prezantuan nga kolegu i Maries menjëherë pasi ajo u diplomua në Universitetin e Sorbonës.

Dyshja dinamike shpejt u bënë partnerë si në jetë ashtu edhe në kërkime. Në fakt, ishte Pierre ai që këmbënguli që gruaja e tij të njihej në mënyrë të barabartë kur iu dha Çmimi Nobel për zbulimet e tyre shkencore.

Megjithëse Marie shpesh minohej si një grua në një fushë të dominuar nga meshkujt, Pierre e mbështeti atë në çdo hap të rrugëtimit të saj.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.