Shkencëtarët kanadezë zbulojnë një metodë të re për të zbërthyer kimikatet toksike

Në një universitet kanadez, studiuesit kanë bërë një zbulim që shpresojnë se do të shkurtojë në mënyrë dramatike jetëgjatësinë e mijëra kimikave në veshje, sende shtëpiake dhe mjedis.

Shkencëtarët njoftuan se kishin zhvilluar një material të ri me bazë silici me aftësinë për të thithur një gamë më të gjerë të kimikateve të dëmshme dhe mjete të reja për t’i shpërbërë ato.

“Kjo është shumë emocionuese sepse ne mund të synojmë këto lidhje kimike të vështira për t’u thyer dhe t’i thyejmë ato”, ka thënë studiuesi Madjid Mohseni, i cili fokusohet në cilësinë e ujit dhe trajtimin e ujit.

Kimikatet, të njohura gjithashtu si PFAS, përdoren për sipërfaqe jo ngjitëse ose rezistente ndaj njollave, duke përfshirë veshjet apo enët e gatimit.

Por ato janë jashtëzakonisht të vështira për t’u shpërbërë natyrshëm, duke u dhënë atyre emrin “kimikate të përhershme”.

Vitet e fundit, shkencëtarët kanë zbuluar se kimikatet, të cilat dikur supozohej se ishin të padëmshme, janë gjithashtu të lidhura me kolesterolin e ngritur, çrregullimet hormonale, infertilitetin, sëmundjet kardiovaskulare dhe kanceret.

“Ato lidhen me proteinat dhe mund të grumbullohen në trupin tonë, veçanërisht në mëlçi dhe veshka. Dhe sa më i vjetër të jeni, aq më shumë PFAS keni në trupin tuaj”, ka thënë Amira Aker, një studiuese postdoktorale.

“Dhe ne gjithashtu mund t’i kalojmë kimikatet te një fetus në rritje dhe kështu edhe foshnjat e porsalindura kanë PFAS në trupin e tyre që nga momenti i lindjes”, ka shtuar ajo.

Teksa Kanadaja u është bashkuar vendeve të tjera në ndalimin e prodhimit të kimikateve, ato gjenden ende në pajisjet shtëpiake dhe kozmetikë dhe kur hidhen, mund të rrjedhin në mjedis.

Teknologjitë aktuale shpesh përdorin karbon të aktivizuar për të filtruar kimikatet, por kryesisht janë në gjendje të synojnë vetëm ato që studiuesit i quajnë versionet zinxhir të PFAS – ato me më shumë se gjashtë lidhje karboni.

Shumica e filtrave të ujit shtëpiake përdorin karbon të aktivizuar dhe si rezultat, humbasin një gamë të gjerë kimikatesh ndoshta të dëmshme.

Ekipi zbuloi gjithashtu se filtrat aktualë përqendrojnë kimikatet e absorbuara, duke krijuar një formë “shumë toksike” të mbeturinave që konsumatorët i hedhin në plehra.

Filtra të tillë “nuk po e adresojnë problemin. Ne thjesht po e rregullojmë atë përkohësisht dhe i lëmë ato kimikate të qëndrojnë në mjedis”.

Për të luftuar mangësitë në luftimin e PFAS, ekipi ka zhvilluar një material të ri thithës që kap një gamë shumë më të gjerë kimikatesh. Materiali i hollë gjithashtu mund të ripërdoret në mënyrë të përsëritur.

Për të shkatërruar kimikatet, studiuesit përdorin ose procese elektrokimike ose fotokimike për të thyer lidhjen karbon-fluor.

Mohseni parashikon që teknologjia të përdoret për të luftuar kimikatet, si në ujin e pijshëm, pasi agjencitë qeveritare sjellin standarde më të larta, si dhe në vendet industriale ku përqendrimet e larta të kimikateve lëshohen në furnizimin me ujë.

Ekipi tashmë po operon një projekt pilot për të testuar efektivitetin e teknologjisë së tyre në botën reale dhe planifikon të fillojë një tjetër në prill, me mundësinë e një të treti.

Por Aker ka parashikuar se adoptimi i gjerë do të jetë i vështirë.

Marrë nga “The Guardian”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.