Shkëmbimi i të burgosurve si gjatë Luftës së Ftohtë: Putin liron gazetarët dhe aktivistët në këmbim të vrasësve dhe spiunëve

Gusht 2019, Tiergarten Park: në zemër të Berlinit.

Një burrë me biçikletë ndjek një tjetër dhe e qëllon në mes të ditës me një Glock, përpara fëmijëve që luajnë.

I arrestuar falë terrorit të kalimtarëve, vrasësi e identifikon veten si Vadim Sokolov, një turist dhe mohon të ketë qëlluar.

Ai nuk dorëzohet kurrë dhe në fund policia gjermane e identifikon si Vadim Krasikov, agjent i shërbimit rus FSB (ish-KGB) i dërguar jashtë vendit në misionet më të ndyra klandestine, si ai në Tiergarten, ku “ekzekutoi” një çeçen.

Besnikëria e tij u shpërblye: Putin e quajti atë “patriot” dhe emri i tij kishte peshën maksimale në negociatat pragmatike, të përfunduara dje, për shkëmbimin më të madh të të burgosurve midis Rusisë dhe Perëndimit që nga Lufta e Ftohtë.

15 të burgosur në burgjet ruse dhe një në Bjellorusi u liruan, në këmbim të riatdhesimit të tetë shtetasve rusë që ishin të burgosur në Gjermani, Poloni, Norvegji, Slloveni dhe Shtetet e Bashkuara.

Ndër këta Krasikov, lirinë e të cilit Putin e ka synuar prej muajsh: tashmë dihet se një shkëmbim me Aleksei Navalny ishte planifikuar para vdekjes së tij.

Nga ana tjetër, pesha tjetër e rëndë Evan Gershkovich, gazetar i Wall Street Journal, u arrestua i pafajshëm në mars 2023 për “spiunazh”, ndërsa mblidhte materiale në një fabrikë armësh pranë Jekaterinburgut.

Amerikanët

Dje Gershkovich, 32 vjeç, e pa veten të buzëqeshur për herë të parë, në një video televizive ruse, në fluturimin për në Ankara.

Në letrat që përpiloi – në rusisht të saktë, të mësuar nga prindërit e tij të mërguar dhe që e ka përmirësuar në burg – ai shtoi një lutje në kërkesën e tij për mëshirë: të intervistojë Putinin.

Donald Trump ishte mburrur se nëse zgjidhej do ta lironte, duke shtuar se bëhej fjalë për “shumë para”.

Biden, arkitekti i marrëveshjes që u përfundua në ditët kur presioni ishte më i fortë që ai të largohej nga fushata, e priti dje në Shtëpinë e Bardhë.

Me të mbërritën edhe dy shtetasit e tjerë amerikanë të liruar, Marine Paul Whelan, i arrestuar që nga viti 2018 për “spiunazh” dhe i dënuar me 16 vjet punë të detyruar për një USB që përmbante materiale të klasifikuara që ai kishte gjetur në dorë pa e kuptuar fare se si.

Dhe Alsu Kurmasheva, një ruse nga Tatarstani me nënshtetësi amerikane, e cila mori gjashtë vjet e gjysmë burg për “shpifjen ndaj ushtrisë ruse”.

Si gazetare, Kurmasheva ka punuar për gazetën ndërkombëtare Radio Evropa e Lirë.

Ndër të tjera në Shtëpinë e Bardhë e priste edhe vajza e saj, e cila sot mbush 13 vjeç.

Vladimir Kara-Murza fluturoi gjithashtu në Shtetet e Bashkuara: pas vdekjes së Navalny-t ai është për shumë lideri i mundshëm i një opozite ruse dhe si Navalny u kthye në shtëpi në vitin 2022 duke e ditur se do të arrestohej.

Kundërshtar i regjimit prej vitesh, i akuzuar për tradhti të lartë dhe tashmë i helmuar (me pasojë dëmtim të përhershëm të sistemit nervor), u dënua me 25 vjet burg.

Kundërshtarët

Kara-Murza nuk është i vetmi disident rus i liruar nga burgu nga regjimi.

Me të Ilya Yashin, 41 vjeç, “student” i Navalny dhe Boris Nemtsov (kundërshtari i Putinit, i vrarë në 2015).

19 vjeçari gjermano-rus Kevin Lik, i burgosur për fotografimin e vendeve ushtarake.

Dy bashkëpunëtorët e “Navalny Fund” Lilia Chanysheva dhe Ksenia Fadeyeva.

Dhe Oleg Orlov, “plaku i madh” i disidencës, ndër themeluesit e rrjetit Memorial të shoqatave, i cili menjëherë pas përfundimit të BRSS u angazhua për dokumentimin e kujtesës së gulagëve, dhe që atëherë ka luftuar për të drejtat e njeriut dhe ka merituar në vitin 2022 Çmimin Nobel për Paqen.

Orlov është 71 vjeç dhe disident i përjetshëm.

Në gjyqin për “shpifjen” e ushtrisë ruse, në shkurt, ai lexoi një tekst të Kafkës dhe hoqi dorë nga mbrojtja.

Rusët dhe sinjalet

Lista e pengjeve që Vladimir Putin liroi nga Gulagu i tij është jashtëzakonisht e ndryshme nga ajo e burrave dhe grave që ai donte të merrte në këmbim:

Me Krasikov, shtatë hakerë, financues dhe spiunë të tjerë kthehen në Rusi.

“Vrasësi i biçikletës” që vrau një aktivist çeçen për pavarësinë në një park në qendër të Berlinit, dy hakerë të lidhur me shërbimet ruse që vodhën qindra miliona dollarë në SHBA, disa agjentë që Spiunazhiushtarak rus depërtoi në Evropë si gazetarë dhe studiues, një sipërmarrës i akuzuar për pastrim dhe vjedhje të teknologjive ushtarake amerikane.

Dhe një familje e vogël: Artem Dultsev dhe Anna Dultseva, spiunë të fjetur të arrestuar në Slloveni, me dy fëmijët e tyre.

Në retrospektivë, shumë analistë tregojnë për “shenjat” e marrëveshjes në lajmet e javëve të fundit.

Falja e papritur e Rico Krieger, një gjerman i arrestuar në Bjellorusi për terrorizëm në një gjyq për të cilin dihet shumë pak.

Javën e kaluar ai iu lut Lukashenkos në televizor që ta lironte dhe diktatori i Minskut u pajtua shumë shpejt.

Shpejtësia e dënimeve për Gershkoviçin dhe Kurbashevën: normalisht gjyqet politike kalojnë vitet, dhe në vend të kësaj dënimet u arritën menjëherë (sipas disa burimeve, pa to, nuk do të kishte pasur lirim).

Zhdukja “e papritur” e shumë prej të burgosurve nga qelitë e tyre.

E raportuan avokatët e Kara-Murza-s, por edhe rusi Vadim Konoshchenok, i arrestuar në Bruklin për eksportimin e teknologjisë ushtarake amerikane në Rusi.

Avokati i tij shkoi për ta vizituar disa ditë më parë, por ai ashtu si Llazari nuk ishte më në qeli.

Duket se janë dy lista që vijnë nga dy Rusi krejtësisht të ndryshme, të cilat nuk flasin me njëra-tjetrën, nuk e njohin njëra-tjetrën dhe nuk kanë asgjë të përbashkët, dhe përkatësia e tyre në dy botë të kundërta u konfirmua nga zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, i cili dje shpiku një rregull të ri:

“Armiqtë e Rusisë duhet të qëndrojnë jashtë Rusisë, jo-armiqtë duhet të kthehen në shtëpi”.

Një fjali që konfirmon atë që regjimi i Putinit mohonte deri dje: në Rusi ka të burgosur politikë dhe dënime për “tradhti të lartë”, “përhapje lajmesh të rreme për ushtrinë ruse” ose “themelim të një entiteti ekstremist” (dënimi i tre ish-bashkëpunëtorëve e Alexey Navalny, i cili sipas mbështetësve të tij duhet të kishte qenë pjesë e shkëmbimit, i bllokuar pikërisht nga vdekja e tij në burg shkurtin e kaluar) janë në të vërtetë dënime për shprehjen e një mendimi të ndryshëm nga ai zyrtar, sepse guxoi të kritikonte diktatorin rus dhe pushtimin e Ukrainës që ai filloi.

Skenari dhe skenografia tepër e ndërlikuar e këtij shkëmbimi, më i rëndësishmi që nga shkëmbimi i spiunëve rusë të kapur në SHBA kundrejt agjentëve amerikanë të arrestuar në Rusi në vitin 2010, nuk është një “urë spiunësh”: nga njëra anë ka politikanë rusë dhe disidentët, së bashku me një grusht shtetasish amerikanë dhe gjermanë të arrestuar me akuza të sajuara, vetëm për t’u kthyer në pazare për vrasës dhe infiltruar nga Moska.

Pikërisht për ta, Putin ka organizuar këtë balet ndërkombëtar negociatash midis shërbimeve sekrete amerikane, ruse, gjermane dhe turke, dhjetëra avionë që fluturojnë në gjysmë të rrugës nëpër botë për të marrë të burgosur për t’i sjellë në Ankara, rrjedhje informacioni të planifikuara me kujdes dhe dekrete sekrete me të cilët i fali të dënuarit.

Shumë analistë rusë dhe perëndimorë po komentojnë aktualisht vendimin e Kremlinit si një shenjë pozitive të detentimit, një demonstrim se negociatat janë të mundshme, madje edhe një gjest i Putinit për të ndihmuar Joe Biden dhe Kamala Harris, në vend që t’i jepet shkëmbimi vetëm Donald Trump.

Por komunikimi midis inteligjencës së Moskës dhe Uashingtonit nuk ka ndalur kurrë përfundimisht, siç tregohet nga shkëmbimet e të burgosurve rusë dhe ukrainas (shpesh me ndërmjetësimin turk).

Dhe teoria se “teknikët” që gjatë dy muajve të fundit kanë përzënë disa skifter në rrethin e Putinit, tani duan të tregojnë fytyrën e tyre njerëzore, kundërshtohet nga makina represive e drejtësisë ruse, e cila vazhdon të shtojë shpejtësinë e saj.

Ajo që ky shkëmbim duket se ndërpret është mundësia që Rusia të mos ketë kundërshtime, qoftë edhe në burg.

Gjesti i dërgimit të armiqve kryesorë të regjimit në Perëndim është shumë elokuent: Rusia e Putinit i mohon ata.

Për më tepër, të shkëmbyerit ishin pothuajse ekskluzivisht pengje me nënshtetësi të dytë perëndimore, ose disidentë shumë të shquar, për të cilët Moska kishte marrë shtyrje edhe nga qeveritë dhe organizatat ndërkombëtare.

Por 2 mijë e 500 të burgosur politikë të tjerë mbeten në Gulag, pa llogaritur të burgosurit ukrainas, ushtarakë dhe civilë: qindra aktivistë, blogerë, pacifistë, grabitqarë, gazetarë, vullnetarë, politikanë dhe intelektualë.

Disa përfitojnë nga fushatat ndërkombëtare në mbështetjen e tyre dhe mund të shpresojnë të bëhen objekt i një shkëmbimi në të ardhmen.

Të tjerë kalojnë pothuajse pa u vënë re, si Tatiana Laletina 21-vjeçare, e sapodënuar me 9 vjet burg për “tradhti të lartë” për dërgimin e 30 eurove në një fondacion bamirësie ukrainase.

Nuk pritet mëshirë nga Rusia “tjetër”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.