Sedimentet nga epoka e fundit e akullnajave, ‘paralajmërim nga e kaluara’ për Antarktidën

Pllakat e akullit mund të shemben në oqean me flukse deri në 600 metra në ditë, ka gjetur një studim, shumë më shpejt se sa ishte regjistruar më parë.

Shkencëtarët thanë se zbulimi, i bazuar në formacionet e sedimentit të dyshemesë së detit nga epoka e fundit e akullit, ishte një “paralajmërim nga e kaluara’ për botën e sotme në të cilën kriza klimatike po gërryen shtresat e akullit.

Ata thanë se zbulimi tregon se disa shtresa akulli në Antarktidë, duke përfshirë akullnajën Thwaites Doomsday, mund të pësojnë periudha kolapsi të shpejtë në të ardhmen e afërt, duke përshpejtuar më tej rritjen e nivelit të detit.

Rritja e nivelit të ujit të oqeaneve është ndër ndikimet më të mëdha afatgjata të ngrohjes globale, sepse qindra qytete të mëdha në mbarë botën janë në brigje dhe janë gjithnjë e më të prekshme ndaj stuhive dhe përmbytjeve.

Shtresa e akullit të Antarktidës Perëndimore mund ta ketë kaluar tashmë pikën në të cilën humbjet e mëdha janë të pandalshme, gjë që do të çojë përfundimisht në ngritjen e nivelit të detit me metra.

Sakaq, shumica e vlerësimeve të mëparshme të shkallës së kolapsit të pllakës së akullit kanë ardhur nga të dhënat satelitore, të cilat janë mbledhur për rreth 50 vjet.

Të dhënat gjeologjike të përdorura në studim shtrihen mijëra vjet më parë, duke lejuar një gamë shumë më të madhe të kushteve për t’u analizuar.

Hulumtimi, i botuar në revistën Nature, përdori hartën me rezolucion të lartë të shtratit të detit jashtë Norvegjisë, ku pllaka të mëdha akulli u shembën në det në fund të epokës së fundit të akullit 20 mijë vjet më parë.

Shkencëtarët u fokusuan në grupe kreshtash të vogla paralele me bregdetin, të cilat u formuan në vijën ku baza e shtresës së akullit takohej me oqeanet, e quajtur vija e tokëzimit.

Teksa baticat lëvizën shtresat e akullit, sedimentet në vijën e tokëzimit shtypeshin në kreshta dy herë në ditë. Ndërsa baza e shtresës së akullit shkrihej gjatë ditëve dhe javëve, vija e tokëzimit u tërhoq drejt bregut, duke lënë pas grupe kreshtash paralele.

Matja e distancës midis kreshtave u mundësoi shkencëtarëve të llogaritnin shpejtësinë e rënies së shtresës së akullit norvegjez.

Ata gjetën shpejtësi midis 50 metra në ditë dhe 600 metra në ditë. Kjo është deri në 20 herë më e shpejtë se tërheqja më e shpejtë e regjistruar më parë nga satelitët, prej 30 metrash në ditë në akullnajën Papa në Antarktidën Perëndimore.

Kreshtat ishin studiuar më parë, në Antarktidë, por vetëm në një sipërfaqe prej 10 kilometrash katrore. Studimi i ri mbuloi një sipërfaqe prej 30 mijë kilometrash katrore dhe 7 mijë e 600 kreshta, duke i lejuar shkencëtarët të kuptojnë se çfarë ka të ngjarë të kontrollojë shkallët e tërheqjes.

Shkalla më e shpejtë e humbjes së pllakës së akullit në oqean u gjet aty ku shtresa e akullit ishte mbështetur në një shtrat praktikisht të sheshtë deti.

Dhe kjo është për shkak se një sasi relativisht e vogël e shkrirjes në bazën e një pllake akulli me shtrat të sheshtë mund të ngrejë një pjesë të madhe të pllakës dhe të zhvendosë vijën e tokëzimit shumë më larg në breg sesa nëse pllaka do të ishte në një shpat më të pjerrët.

Marrë nga “The Guardian”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.