Qyteti indian që i ka kthyer copat e qelqta në ar

Firozabad, një qytet i lënë në hije, por i njohur si kryeqyteti indian i rrathëve të qelqit, është më shumë i njohur për to sesa për metalet e tij të çmuara.

Për disa artizanë të zellshëm, qyteti nuk është asgjë më pak se një minierë ari.

Sipas historianit Rana Safvi, ai u përdor si një prototip për kështjellat e mëvonshme të epokës Mughal.

Paçka se Safvi vëren se shumë pak gjurmë të atij qyteti të vjetër kanë mbetur, Firozabad-i i sotëm ka llojin e vet të madhështisë.

Thuajse çdo korsi e atjeshme ka karroca të ngarkuara me rrathë xhami shumëngjyrësh që shkëlqejnë nën diellin e mëngjesit.

Byzylykët zënë një vend të rëndësishëm në traditën indiane, duke simbolizuar prosperitetin dhe fatin e mirë për gratë e martuara dhe nuset e reja, të cilat mund të mbajnë shumë prej tyre në çdo krah.

Me afërsisht 150 fabrika të përpunimit të qelqit, nuk është çudi që Firozabad quhet ndryshe si “Qyteti i qelqit”.

Zanati daton të paktën 200 vjet më parë.

Një teori është se disa nga të pranishmit e Firoz Shahut ishin emigrantë nga Rajasthani, të cilët ishin të specializuar në këtë formë bizhuteri.

Ata ua mësuan atë artizanëve vendas dhe me kalimin e kohës, industria u zgjerua në prodhimin e shisheve të qelqit dhe llambadarëve, këto të fundit ishin shumë të kërkuara nga oborret mbretërore dhe fisnikët e mbretërisë.

Teksa ndalimet për importet e huaja u zbatuan pas Luftës së Parë Botërore dhe Luftës së Dytë Botërore, industria e qelqit në Firozabad përjetoi një rritje drastike.

Pas Pavarësisë së Indisë në vitin 1947, ajo u bë shpejt furnizuesi kryesor i qelqit në Indi dhe përbën afërsisht 70 për qind të prodhimit të qelqit në vend.

Por Firozabad krijon një tjetër mall të çmuar, që del vetëm pasi bëhen byzylykët. Është ari.

Rrathët e qelqit të prodhuara në qytet ishin zbukuruar me lustër ari të pastër. Shumë sende të tjera të përdorura gjatë procesit ranë në kontakt me metalin e çmuar: shishet dhe kontejnerët e mbushur me lustrim, mbetjet e pëlhurave të përdorura për fërkim, shportat që mbanin byzylykët e rafinuar dhe madje vetë byzylykët e thyer.

Këto mbetje të veshura me ar nga fabrikat dhe punëtoritë e rrathëve dhe nga shtëpitë e zejtarëve, shpesh hidheshin në tubacionet e ujërave të zeza të qytetit, duke krijuar në thelb një rrjedhë të fshehtë të pasurisë së mundshme.

“Për ata që nuk e dinë, këto materiale nuk janë asgjë më shumë se hedhurina”, ka treguar Mohammad Sultan, i cili zotëron një dyqan bizhuterish në Firozabad.

Por ata që e njohin metalin e dinë vlerën e vërtetë të kësi “hedhurinash”.

Vetë ai ka punuar si nxjerrës ari për më shumë se 25 vjet dhe ka shpjeguar se teknika e shkrirjes së metalit nga këto hedhurina njihet nga vetëm një pjesë e vogël e artizanëve.

Po ashtu ndryshon në varësi të artikullit.

Ato lihen në një kovë me hollues ose terpentinë për disa orë për të hequr mbetjet e arit. Mbetja ngjitet në sipërfaqen e holluesit dhe më pas fshihet me një copë pëlhure, e cila lihet të thahet dhe në fund digjet dhe bëhet hi.

Pas kësaj, hiri me shtimin e disa kimikateve vendoset mbi një shtresë të trashë rëre në një sobë ose ngrohës, e cila lihet të nxehet derisa hiri të kthehet në lëng.

Më tej, lëngu ftohet, ai shndërrohet në gotë duke lënë pas mbetjet e arit që tani qëndrojnë poshtë rërës.

“Duhet shumë durim dhe mësim për të zotëruar artin, dhe sigurisht që nuk është diçka që mund të mësohet brenda një jave”, ka thënë Sultan.

Pasi nxirret, ari u shitet argjendarëve.

Vendasit që e mësuan këtë zanat nga prindërit ose gjyshërit e tyre vlerësojnë se mund të ketë qenë në praktikë për 80 vitet e fundit ose më shumë.

Megjithatë, çmimet e arit janë rritur kohët e fundit dhe lustrimi është zëvendësuar kryesisht me kimikate më pak të shtrenjta.

Megjithëse aftësia është transmetuar brez pas brezi, ajo dalëngadalë po venitet duke qenë se kërkon saktësi të jashtëzakonshme.

Edhe pse përdorimi i arit është ulur ndjeshëm në industri, disa ende e përfshijnë atë në byzylykët e tyre.

Nëpër rrugët e tregut të Firozabad-it, në disa punishte punëtorët janë të zhytur në prodhimin ose dekorimin e byzylykëve, disa duke përdorur lustër ari të pastër.

Marrë nga “BBC”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.