Pse Izraeli nuk do të arrijë kurrë të shkatërrojë të gjitha tunelet e Hamasit në Gaza

Forcat e Mbrojtjes së Izraelit nuk do të shkatërrojnë të gjitha tunelet e Hamasit dhe Xhihadit Islamik nën Gaza.

Ndoshta as shumicën prej tyre.

Ky vlerësim, i cili ende nuk është shprehur publikisht, ndahet nga të gjitha nivelet e IDF-së.

Nga gjeneralët, duke u përpjekur të planifikojnë atë që ata e quajnë “vit lufte” në vitin 2024, përmes komandantëve të brigadës dhe batalioneve që po kalojnë javë të tëra në terren për të shkatërruar vetëm një pjesë të sistemit të tunelit, deri te trupat inxhinierike, të cilët tani kanë filluar të dalin nga Gaza pas tre muajsh luftime me ndjenja të përziera.

Nga njëra anë ata kanë kryer një numër të paprecedentë misionesh për prishjen e tunelit.

Nga ana tjetër, ata e dinë se shumë tunele të tjerë mbeten të paprekur.

IDF po zvogëlon forcat e saj në qytetin e Gazës me njohuri të plotë se shumë tunele janë anashkaluar.

Kjo nuk duhet të jetë befasi.

Tunelet nën Rripin e Gazës ishin aty edhe para themelimit të Hamasit në vitin 1987 dhe duket se do të jenë edhe pas kësaj lufte.

Grupe të ndryshme terroriste përdorën tunele për të fshehur luftëtarët dhe armët që në vitet e hershme të pushtimit të Gazës nga Izraeli pas Luftës Gjashtë Ditore në vitin 1967, por gërmimi i parë i madh u zhvillua në fillim të viteve 1980.

Pasi Izraeli dhe Egjipti nënshkruan Marrëveshjen e Camp David, lagjet e Rafahut u ndanë nga një kufi midis Egjiptit dhe Rripit të Gazës, i cili mbeti nën kontrollin e Izraelit.

Disa grupe gërmuan tunelet nën Rafah dhe banorët lokalë, fiset beduine, bandat e krimit dhe organizatat terroriste morën pjesë në zbavitjen e kontrabandës që pasoi, duke përfshirë, pas vitit 1993, zyrtarë të Autoritetit Palestinez.

Të gjitha llojet e armëve dhe produkteve civile kalonin nëpër tunele, duke përfshirë edhe një luan, i cili synohej të përdorej si një simbol statusi nga një prej klaneve të Gazës.

Në vitet e para të bllokadës nga Izraeli dhe Egjipti pasi Hamasi mori pushtetin me një grusht shteti në vitin 2007, qindra tunele ishin në funksion.

Disa prej tyre ishin mjaft të gjera për të lejuar kalimin e makinave dhe për t’u shitur në Gaza.

Mijëra banorë të Gazës derdhën kursimet e tyre në bizneset lokale që ofronin investime në tunele të reja.

Në Rafah, në vitin 2005, tunelet ishin lehtësisht të identifikueshme. Ata ishin në vilat dhe komplekset e rrethuar me mure që kishin dalë në të gjithë qytetet e barakave në të dy anët e kufirit.

Katër vjet më vonë, vilat në anën palestineze ishin rrafshuar në sulmet ajrore izraelite dhe ushtria egjiptiane ishte e zënë duke shkatërruar ato në anën e tyre.

Dy të tretat e tuneleve u vlerësuan se ishin shkatërruar nga Izraeli dhe Egjipti, por qindra mbetën dhe nuk kishte mungesë të njerëzve pranë kufirit që të ofronin kontrabandë për nja dyqind dollarë.

Zgjidhja e parë e IDF-së për tunelet në kufirin Rafah ishte prishja e qindra shtëpive palestineze, duke gdhendur Korridorin Filadelfi.

Tuneli i parë atje u zbulua në vitin 1983 dhe një tunel i Hamasit u zbulua për herë të parë në vitin 1999.

Ndërtimi i tunelit ishte pjesë e një plani për të kapur një ushtar të IDF-së në Gaza dhe për ta fshehur atë në Sinai ndërsa kërkonte lirimin e të burgosurve palestinezë.

Në mesin e planifikuesve ishte lideri aktual i Hamasit në Gaza, Yahya Sinwar, i cili më pas vuante pesë burgime të përjetshme për vrasjen e bashkëpunëtorëve palestinezë.

Për më shumë se dy dekada, Korridori i Filadelfit ishte një garë armësh nëntokësore midis Izraelit dhe palestinezëve, pasi tunelet u bënë më të thella dhe më të gjata dhe Izraeli u përpoq të zhvillonte metoda të reja për gjetjen dhe shkatërrimin e tyre.

Në fillim u përdorën pajisjet civile të shpimit dhe eksplozivët konvencionalë, më pas sensorë më të avancuar dhe ekipet e para të dedikuara të luftës nëntokësore.

Por zakonisht palestinezët ishin një hap përpara, siç u dëshmua në fillim të viteve 2000 kur ata filluan të përdorin tunelet jo vetëm për kontrabandë, por edhe për të hedhur në erë postat dhe automjetet e IDF-së.

Pas shkëputjes nga Gaza në vitin 2005, IDF kaloi në kryerjen e sulmeve ajrore kundër tuneleve ndërkufitare gjatë raundeve të luftimeve me Hamasin.

Në mes të raundeve, ushtria duhej të mbështetej te egjiptianët, të cilët nuk ishin gjithmonë të motivuar veçanërisht për të prishur tregtinë.

Por edhe kur egjiptianët vepruan me vendosmëri, duke shkatërruar ndërtesa dhe boshte pranë kufirit dhe duke gërmuar një llogore të thellë në të cilën pomponin ujin e detit, ata ia dolën të shkatërronin vetëm tunelet tregtare.

Një numër tunelesh më të gjata dhe më të thella të operuara nga kontrabandistët e Hamasit dhe beduinëve, të cilët bashkëpunuan me degën e ISIS-it në Sinai, mbetën.

Dhe janë përdorur kryesisht për kontrabandën e armëve në Gaza dhe anëtarët e organizatave terroriste jashtë për koordinim dhe trajnim.

Sasitë masive të armëve dhe raketave relativisht të reja të zbuluara gjatë tre muajve të fundit nga ushtria izraelite në Gaza, së bashku me literaturën ushtarake të përditësuar dhe marrjen në pyetje të robërve që treguan se si u dërguan nga Gaza për stërvitje në Liban dhe Iran, provojnë pa dyshim se Izraeli dështoi në trajtimin e tuneleve të kontrabandës.

I ndihmuar nga korrupsioni i zyrtarëve egjiptianë që drejtonin kalimin e Rafahut, të cilët shpesh mbyllnin një sy ndaj dërgesave të materialit ushtarak, Hamasi pengoi bllokadën 16-vjeçare të Gazës.

Përvoja e fituar në ndërtimin e tunelit nën kufirin egjiptian do të ishte e dobishme për Hamasin në pjesë të tjera të Gazës.

Një tjetër front i nëndheshëm po hapej me Izraelin, këtë herë në kufirin e tij me Gazën.

Tuneli i parë ndërkufitar për në Izrael u zbulua nga IDF në fund të vitit 2005, vetëm katër muaj pas shkëputjes.

Shumë më keq ishte në dispozicion.

‘Pengesa’ e nëndheshme

Sulmi i parë i madh nëntokësor nën kufirin me Izraelin ishte në një tank të IDF-së pranë Kerem Shalom në qershor 2006.

Dy anëtarë të ekuipazhit u vranë dhe sulmuesi, Gilad Shalit, u rrëmbye në Gaza.

Hamasi kishte hapur tunelin së bashku me disa organizata më të vogla terroriste. Autoriteti Palestinez ishte ende nominalisht nën kontrollin e Gazës në atë kohë dhe përpjekjet e vetë Hamasit për tunele filluan vetëm pas grushtit të shtetit në vitin 2007.

Në dekadën e ardhshme, fokusi kryesor i institucionit të sigurisë izraelite u përqendrua në këto tunele sulmi ndërkufitar.

Një numër i vogël i tyre u gjetën përmes përpjekjeve të inteligjencës dhe u shkatërruan, në fillim në bastisje brenda territorit të Gazës dhe më pas, nga viti 2010 e tutje, nga sulmet ajrore.

Këto ishin lojëra ‘macja me miun’ mes të cilave Hamasi arriti të gërmonte të paktën 40 tunele, disa prej të cilëve depërtuan qindra metra në Izrael. Ato ishin menduar të përdoreshin për një sulm në shkallë të gjerë ndaj Izraelit, por para se të ndodhte kjo, Izraeli filloi Operacionin Protective Edge në vitin 2014, duke shkatërruar mbi 30 tunele.

Hamasi arriti të nisë sulme përmes katër tuneleve gjatë luftimeve, tre prej të cilave ishin të suksesshëm në vrasjen e 11 ushtarëve.

Një hetim i Haaretz pas luftimeve midis Izraelit dhe Hamasit gjatë disa javëve nga viti 2008 deri në 2009 raportoi se njësitë e IDF të dërguara në periferi të Gazës nuk kishin pajisjet dhe trajnimin e nevojshëm për t’u marrë me tunelet e Hamasit atje.

Dy raporte të Kontrollorit Shtetëror në vitet 2007 dhe 2017 paralajmëruan për mangësi serioze në përgatitjet e IDF-së dhe diskutimet strategjike të kabinetit, të cilat nuk kishin arritur të përgatiteshin për kërcënimin e tunelit.

Më shumë se një dekadë pasi tuneli i parë u zbulua në vitin 2005, filloi puna për pengesën nëntokësore, e cila përfshinte barriera të thella betoni dhe sensorë gjeologjikë.

Ajo u përfundua në fund të vitit 2021 dhe me sa duket u dëshmua më 7 tetor: në vend që të niste sulmin nga nëntoka, Hamasi kaloi, përmes gardhit kufitar, i cili ishte lënë i ekspozuar dhe i pambrojtur.

Dhe kur sulmuesit u kthyen në Gaza me 250 pengjet që kishin rrëmbyer, ata i dërguan në tunele.

Një sfidë më e madhe

Parandalimi i suksesshëm i sulmeve ndërkufitare të tunelit erdhi me një çmim.

Jo vetëm që krijoi iluzionin brenda institucionit të sigurisë se planet e sulmit të madh nga shefi ushtarak i Hamasit, Mohammed Deif ishin penguar, por gjithashtu largoi vëmendjen e tyre nga një kërcënim tjetër nëntokësor: rrjeti i tuneleve poshtë Gazës që nuk kalojnë asnjë kufi me Izraeli apo Egjipti.

“Pengesa nënkuptonte që tunelet brenda Gazës u bënë një prioritet i ulët për shënjestrimin e inteligjencës”, ka thënë një zyrtar i inteligjencës që vëzhgoi Hamasin për shumë vite.

“Nuk është se nuk është bërë asgjë për ta, por ka pasur një ndjenjë se për sa kohë që ata nuk e kalojnë kufirin, ata janë shumë më pak kërcënim. Dhe duke qenë se ushtria izraelite nuk kishte operuar në terren në Gaza për më shumë se nëntë vjet, nga fundi i luftës në vitin 2014 deri në këtë luftë, kishte më pak nevojë urgjente për t’u përballur me ato tunele”.

Në maj 2021, IDF mendoi se dinte mjaftueshëm për tunelet nën Gaza për të nisur Operacionin Blutë Thunder, i njohur më gjerësisht si operacioni kundër “metrosë së Gazës”.

Ishte një përpjekje për të mashtruar Hamasin që të mendonte se Izraeli do të fillonte një sulm tokësor, me shpresën për t’i bërë luftëtarët e tij të strehoheshin në tunele të cilat më pas do të shënjestroheshin nga sulmet ajrore, duke vrarë qindra prej tyre.

Në fund të fundit, vetëm një pjesë e vogël u vranë.

Pa spekuluar se pse operacioni dështoi, tani është e qartë se IDF ishte në dijeni të vetëm disa prej vendndodhjeve të tunelit.

Hamasi ka hapësirë të mjaftueshme për të shpërndarë forcat e tij nën tokë dhe ndoshta nuk ka bomba të mjaftueshme që shkatërrojnë bunkerët në të gjitha forcat ajrore të botës për të nxjerrë të gjitha tunelet menjëherë.

Edhe pasi rezultatet e pakta të operacionit u bënë të njohura, kishte nga ata në IDF-së që menduan se ishte një sukses, sepse Hamasi në një konfrontim të ardhshëm do të ishte i kujdesshëm për të përdorur përsëri tunelet.

Por kjo ka rezultuar e pabazë gjatë tre muajve të fundit.

Vlerësimi operacional i IDF-së në fillim të kësaj lufte ishte se kërcënimi kryesor nga tunelet ishte se ato do të shërbenin si platforma lëshimi për prita.

Ngjashëm siç u përdorën në Cast Lead në vitin 2014 gjatë Betejës së Shujaiyeh, kur një forcë Golani u zu në pritë dhe 13 ushtarë u vranë. Në një pritë tjetër të nisur nga një tunel në Rafah në të njëjtën luftë, tre ushtarë të Brigadës Givati u vranë, duke përfshirë toger Hadar Goldin, trupi i të cilit u rrëmbye në tunel.

Shumë prita u nisën vërtet nga tunelet në këtë luftë, por tashmë në ditët e para të manovrës tokësore, komandantët mendonin se nuk kishte aq shumë sa prisnin.

“Nga ajo që dimë për numrin e luftëtarëve të Hamasit këtu, unë do të kisha marrë shumë më tepër prita”, ka thënë një nga komandantët e brigadës.

Në fillim, IDF e pa këtë si një shenjë suksesi.

Në vend që të hynin në qytetin e Gazës nga lindja dhe të lëviznin drejt perëndimit, siç kishin bërë në operacionet e mëparshme tokësore, dy divizionet kryesore të saj të blinduara fillimisht hynë nga veriu dhe jugu përgjatë vijës bregdetare dhe më pas filluan të lëviznin drejt lindjes përmes qytetit.

“Në vend që të merremi me tunelet, ne do t’i kalojmë ato”, ka thënë një gjeneral në atë kohë.

Kësaj radhe, ata ishin larguar nga Shujaiyeh, me tunelet e saj nën rrugët me pamje nga kufiri dhe kibuci i Nahal Oz dhe Kfar Azza, për në fazat e mëvonshme të fushatës tokësore.

Vetëm gradualisht IDF e kuptoi se rrjeti i tunelit ishte shumë më i gjerë nga sa kishte kuptuar më parë dhe se përdorimi i tyre kryesor nga Hamasi nuk ishte për lëshimin e arsenaleve, por për ruajtjen e forcave të tij.

Një tjetër supozim që u vërtetua i gabuar ishte se do të mjaftonte të kontrollohej toka sipër për disa javë që luftëtarët e Hamasit, të uritur nga ushqimi, uji dhe oksigjeni, të detyroheshin të dilnin.

Jo vetëm që tunelet ishin të pajisura me dispozita për një rrethim të zgjatur, por ato siguruan kalim të sigurt midis pjesëve të ndryshme të qytetit dhe Rripit të Gazës.

IDF-ja pretendoi se kishte shkatërruar batalionet rajonale të Hamasit vetëm për të gjetur luftëtarë nga ato batalione që u shfaqën në zona të tjera.

Dhe kur shenjat e pranisë së pengjeve u zbuluan në tunele, ata ishin zhvendosur deri atëherë në tunele të tjera.

Ndryshe nga viti 2014, në këtë luftë, forcat tokësore të ushtrisë, veçanërisht trupat inxhinierike luftarake, të paktën kishin mbërritur mirë të përgatitur në fushën e betejës.

Si pjesë e mësimeve të Protective Edge, njësia inxhinierike e forcave speciale Yahalom ishte zgjeruar dhe kishte blerë drone dhe robotë të rinj për eksplorimin e tuneleve.

Forca të tjera speciale kishin kryer gjithashtu trajnime nëntokësore, përfshirë njësinë e qenve Oketz, qentë e të cilëve u dërguan me kamera në tunele.

Po ashtu batalionet inxhinierike të rregullta dhe rezervë kishin përmirësuar të gjithë aftësitë e tyre për shkatërrimin e tuneleve dhe ishin mbledhur ekipe të reja.

Municione të tjera të dizajnuara për të pastruar tunelet pa i hedhur në erë janë zhvilluar gjithashtu.

IDF e filloi këtë luftë me një grup të pashembullt të aftësive nëntokësore, të cilat rezultuan se nuk ishin të mjaftueshme.

Sipas disa raporteve të veçanta në shtypin e huaj, IDF kishte shpresa të mëdha për një projekt të quajtur Atlantis që do të përfshinte derdhjen e ujit të detit në tunele me synimin për t’i përmbytur.

Transmetuesi kombëtar i Izraelit Kan 11 raportoi se u krye një pilot i suksesshëm për projektin.

Në realitet, është e paqartë nëse përmbytjet shkaktuan dëme serioze në tunele dhe dikush mund të pyesë veten nëse lëvizja ishte kryesisht një lloj lufte psikologjike, që synonte të bënte që militantët të iknin mbi tokë.

Një oficer i frustruar në një nga postet e komandës paraprake hodhi mënjanë hartën e sektorit të tij, në të cilin vendndodhjet e supozuara të tuneleve ishin përcaktuar nga inteligjenca ushtarake.

Njerëzit e tij kishin gjetur tashmë dhjetëra boshte tuneli në vende që nuk duken në hartë.

Siç ka thënë një komandant i një brigade të zënë me gjetjen dhe shkatërrimin e tuneleve, “e gjitha është çështje kohe dhe çmimi që ne jemi të përgatitur të paguajmë”.

Brigada e tij nuk është më në atë sektor pasi hodhi në erë vetëm një pjesë të tuneleve atje.

Gjenerali Dan Goldfus, komandanti i Divizionit 98, i cili ka luftuar në Khan Yunis për më shumë se gjashtë javë, u ka thënë gazetarëve javën e kaluar se “po manovrojmë mbi tokë dhe po manovrojmë nën tokë”.

Përdorimi i forcave speciale brenda tuneleve është një largim nga urdhrat e dhëna në fazat e mëparshme të luftës për të mos rrezikuar dërgimin e ushtarëve nën tokë dhe për të përdorur kamerat dhe qentë në distancë.

Në vend që të shkatërrojë të gjitha tunelet, IDF tani po flet për mohimin e përdorimit të tyre të ardhshëm ushtarak ndaj Hamasit.

Por askush nuk ka një ide të qartë se si ta bëjë këtë.

Nuk është e sigurt se të gjithë tunelet kryesore janë vendosur, megjithëse IDF ka zbuluar tashmë mbi një mijë boshte.

Dhe edhe nëse do t’i gjente të gjitha, cilat duhet të kenë përparësi? Dhe çfarë do të pengojë Hamasin nga rindërtimi?

Tunelet mund të jenë po aq organikë për tokën nën Gaza sa Hamasi.

Do të vijë një ditë kur institucioni izraelit i sigurisë do të duhet të pranojë se shkatërrimi i rrjeteve të tuneleve nuk ishte kurrë një objektiv realist.

IDF ndoshta mund të përballet me perspektivën e një kërcënimi nga nëntoka, por tunelet do të mbeten nën Gaza.

Ndoshta vlerësimi më i saktë ishte ai i një njeriu që nuk u mor kurrë me tunele, inxhinierit aeronautik Yair Ramati, i cili ishte një nga baballarët e sistemeve të mbrojtjes raketore të Izraelit.

Sipas tij, “në qiej, Izraeli do të ketë gjithmonë avantazhin teknologjik…kështu që Hamasi gjithmonë do të përpiqet të na tërheqë nën tokë”.

Shkruar nga Anshel Pfeffer për “Haaretz”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com