Planet e zgjerimit të BE-së mund të testojnë nëse Unioni ende funksionon

Mund të kishte qenë në kohën e duhur (mesi i krizës së euros), por Çmimi Nobel i Paqes i vitit 2012 i dhënë Bashkimit Evropian shënoi pa dyshim fuqinë e shoqatës për të shërbyer si një fener stabiliteti, liberalizmi, tregjesh të lira dhe përmirësimi të cilësisë së jetës për miliona të panumërta.

Pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë vitin e kaluar dhe pasojat e tij kanë shërbyer si një kujtesë e fuqishme e atyre vlerave të BE-së, por edhe e të metave të unionit dhe implikimeve të tyre në aftësinë e tij vendimmarrëse.

Kjo është e dukshme në spektrin e reagimeve ndaj sinjalit të muajit të kaluar se BE-ja është gati të zgjerohet përsëri në vitin 2030.

U prit me brohoritje në Ukrainë dhe Moldavi, ku Rusia duket si një kërcënim i menjëhershëm ekzistencial.

Por në shtetet ballkanike që prej vitesh janë ulur në dhomën e pritjes së BE-së, atmosfera është më skeptike.

Mënyra se si zhvillohen negociatat me këta aspirantë mund të ndihmojë në përcaktimin nëse BE-ja mund të përmbushë vizionin e pasluftës të themeluesve të saj, ose nëse mangësitë e saj të brendshme e kanë përmirësuar atë.

Shtytja e fundit e madhe e BE-së për zgjerimin erdhi pothuajse dy dekada më parë, kur u përfshi në 10 shtete kryesisht ish-komuniste.

Dhe u tregua transformuese…

Anëtarësimi nuk shënoi vetëm një moment kënaqësie për liritë e reja demokratike. Për shumicën e qytetarëve, kjo do të thoshte të quhej me krenari evropiane dhe të ishte në gjendje të udhëtonte dhe të punonte lirshëm përtej kufijve.

Mbi të gjitha, anëtarësimi nënkuptonte flukse të mëdha financimi të BE-së, që ngritën standardet e jetesës në të gjithë Evropën Lindore. Thjesht ecni nëpër rrugët e çdo qyteti apo qyteze, hipni në një tren që rrëshqet në shina të paguara nga BE-ja ose vizitoni një kështjellë që do të ishte shembur pa ndihmën e BE-së.

Qasja në tregun e përbashkët evropian dhe subvencionet bujqësore ndihmuan në nxitjen e industrive dhe fermave lokale, duke forcuar të ardhurat.

Në vende si Polonia dhe Hungaria, nuk duhen më dekada për të kursyer për një makinë (as nuk kërkohet të korruptojë dikë që të ngjitet në listën e pritjes).

Vende si Sllovenia kanë parë rritje të prodhimit të brendshëm bruto me një të tretën që nga anëtarësimi në BE, ndërsa Estonia u rrit me 60% dhe Lituania u dyfishua, tregojnë të dhënat e FMN.

Kështu që nuk është çudi që të tjerët duan t’i bashkohen klubit.

Kur Presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, propozoi kohët e fundit caktimin e një date të synuar për bisedimet e zgjerimit, kjo nxiti një valë entuziazmi në Ukrainë, e cila është copëtuar nga agresioni më i përgjakshëm i parë në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore, dhe fqinji i saj më i vogël Moldavia.

Krahu ekzekutiv i BE-së po përgatitet të rekomandojë fillimin e bisedimeve të anëtarësimit me Ukrainën, raportoi Bloomberg të premten.

Sinjalet pozitive ndaj Ukrainës shkaktuan së fundmi një humor të zymtë nga kryeministri shqiptar Edi Rama.

Kombi i tij ka qenë një kandidat për gati 10 vjet, pjesë e një grupi që përfshin Serbinë, Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi, që është penguar deri më tani në arritjen e hyrjes në BE.

Duke folur në një panel me liderë të tjerë ballkanikë, Rama tha me shaka se ata duhet të kuptojnë “kush duhet të sulmojë kë” mes tyre për të ndihmuar në nxitjen e bisedimeve më të shpejta. Greqia mund të “na bëjë favorin” e pushtimit të Shqipërisë, tha ai.

Që kur vendi i fundit u bashkua me BE-në një dekadë më parë, shtetet anëtare kanë pasur dallime se sa e rëndësishme është pranimi i anëtarëve të rinj.

Gjermania, Italia dhe shumë vende të Evropës Lindore kanë qenë në favor të zgjerimit, ndërsa Franca dhe të tjerët thonë se preferojnë një qasje të ngadaltë. Kombet më të vogla kanë bllokuar ndonjëherë në mënyrë të vetme një komb aspirant, për çështjet e brendshme politike.

Rasti i tillë është Maqedonia e Veriut, e cila mbeti e ngecur për më shumë se një dekadë si vend kandidat. Katër vite më parë ndryshoi emrin me insistimin e Greqisë. Ndërsa më në fund u lejua të hapte bisedimet vitin e kaluar, përparimi është ngecur pasi një fqinj tjetër, Bullgaria, bën presion për një ndryshim në kushtetutë mbi formulimin që lidhet me historinë dhe gjuhën.

Ndërkohë, Maqedonia e Veriut sheh më shumë nga të rinjtë e saj duke u zhgënjyer dhe gati të largohen nga vendi.

Anëtarësimi i Serbisë është i kushtëzuar me përmirësimin e lidhjeve me Kosovën, një detyrë në dukje e pamundur që nuk ka parë përparim gjatë dekadës së fundit. Me bisedimet që po zvarriten kaq gjatë, opinioni popullor ndaj BE-së në fakt ka rënë me kalimin e kohës në vendin prej 7 milionë banorësh.

Gëzimi për zgjerimin e BE-së është zbehur edhe në vende të tjera. Ndërsa Hungaria dhe Polonia kanë parë transformimin e ekonomive të tyre, qeveritë nacionaliste në secilin vend kanë ndjekur politika të brendshme, që kanë ngjallur shqetësime të thella në vendet e tjera të BE-së dhe në Bruksel, ku ndodhet krahu ekzekutiv.

Dështimi për të luftuar ryshfetin, minimin e pavarësisë së gjyqësorit dhe kthimin e standardeve demokratike më gjerësisht kanë shkaktuar mbajtjen e fondeve të BE-së – në rastin e Hungarisë, në shumën prej më shumë se 30 miliardë dollarë.

Sfida të tilla me siguri do të jenë një çështje për Ukrainën e shkatërruar nga lufta, e cila ka qenë prej kohësh e penguar nga korrupsioni dhe një respektim i dobët ndaj sundimit të ligjit.

Por procesi i integrimit është përballur me detyra të larta edhe më parë. Nëpunësi civil vizionar francez, Jean Monnet, i cili mbrojti unitetin evropian si një mjet për të nxjerrë kontinentin nga rrënojat e viteve 1940, dinte diçka për vështirësi të tilla.

Mbetet për t’u parë nëse homologët e tij aktualë janë në gjendje të përmbushin detyrën.

Marrë nga Bloomberg, përshtatur për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.