Një pjesë shumë të madhe të fajit për vendimin e Bashkimit Evropian për largimin e masave ndëshkuese ndaj Kosovës në formë graduale, dhe jo të menjëhershëm, e ka qeveria e drejtuar nga Albin Kurti, dhe për këtë nuk mund të justifikohet në asnjë formë, kanë vlerësuar njohësit e çështjeve politike.

Të enjten u konfirmua se brenda Bashkimit Evropian nuk ka pajtim për heqjen e plotë të masave ndëshkuese ndaj Kosovës të vendosura para një viti, por si kompromis pritet që këto masa të hiqen pjesërisht dhe gradualisht.

Këto konkludime ishin nxjerrë pas diskutimeve që u zhvilluan më 19 qershor në Komitetin për Politikë dhe Siguri të BE-së (PSC), ku morën pjesë përfaqësuesit e shteteve anëtare të bllokut.

“Masat ndëshkuese Kosovës mbeten në fuqi fatkeqësisht”, thotë në një prononcim për Albanian Post, Lutfi Haziri, nënkryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës, derisa fajin për këtë ia faturon kryeministrit Kurti.

Ndër të tjera, masat ndëshkuese të BE-së ndaj Kosovës përfshijnë edhe ndaljen e programimit të fondeve për Kosovën nga IPA 2024 (Instrumentet e Para-Anëtarësimit).

“293 milionë euro [të bllokuara] kanë kaluar në vlerën 420 milionëve këtë vit. Është filluar me atë vlerë, por është rritur”, shton.

Përveç kësaj, Haziri thekson se edhe aplikimi i Kosovës në fondin e BE-së “Evropa 2030” prej vlerë prej 932 milionë euro, “është mbetur aplikim i mbyllur”. “Nuk hapet fare”.

“Është parë tani se nuk ka kush i largon masat. Ka vështirësi serioze”, ngrit shqetësimin ai.

Sipas numrit dy të LDK-së, qëndrimi që masat të largohen në formë të pjesshme dhe graduale është “boomerang” që i kthehet Kurtit për shkak të veprimeve të tij në situata të caktuara.

“Tani kanë fillu masat me qenë me efekte kolektive, sepse i prekin 9 komuna në projekte të drejtpërdrejta… por qeverisë nuk i interesojnë programet e komunave”.

“Preken komunat drejtpërdrejtë”, përsërit Haziri, “që janë pjesë e investimeve të programeve të BE-së, të IPA-së dhe të shteteve që në kuadër të BE-së financojnë projekte në Kosovë”.

Ndërsa, profesori universitar, Dritëro Arifi, pasi që e konsideron si lajm jo të mirë për “vendin”, thotë se fajin më të madhe për moslargimin e menjëhershëm të sanksioneve e ka qeveria.

“Jam i bindur se ekzekutivi ka pasur informacione se çfarë po përgatitet dhe si po përgatitet heqja e masave”, potencon Arifi për AP.

Sipas tij, qeveria është dashur që ta bëjë të pamundurën që t’i bind partnerët ndërkombëtar që fillimisht këto masa janë të padrejta dhe se Kosova i ka përmbushur obligimet për t’i hequr ato.

“Nëse përfundimisht vendoset që masat të hiqen gradualisht, ka diçka që qeveria nuk po ua tregon qytetarëve të saj”, shprehet i bindur profesori, derisa shtron disa pyetje.

“A ka kërkuar diçka më shumë BE-ja për heqjen e këtyre masave dhe çka konkretisht?”, pyet ai. “Pra, këtë duhet që ta sqarojë patjetër”, shton.

Arifi e ka parasysh faktin që ekzekutivi nuk mund të determinojë vendimet e Unionit, por as justifikimi i formës “ne s’kemi faj” nuk ka kuptim, pasi që “s’mund të ikësh nga përgjegjësia që ke”.

“Është e pashpjegueshme si po justifikohen ankesat e qeverisë”, pohon ai.

Në anën tjetër analisti politik, Belgzim Kamberi, vlerëson se lëvizja e fundit e Unionit mund të lexohet si një mesazh për ‘shpërblimin e konstruktivitetit’ të Qeverisë së Kosovës, por edhe në funksion të ruajtjes së kredibilitetit dhe legjitimitetit të procesit të normalizimit të marrëdhënieve Kosovë-Serbi.

“Pas ngjarjes së Banjës me Radojiçiç-in ende në liri në Serbi, pas organizimit të Referendumit me nxitjen e bojkotit nga Beogradi zyrtar dhe pas lobimit të Serbisë kundër anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës, një realitet ku Kosova do të ishte nën sanksione të plota dhe Serbia pa asnjë sanksion, vetëm se do ta dekredibilizojë dhe delegjitimojë procesin në fuqi të normalizimit Kosovë-Serbi dhe Bashkimin Evropian si ndërmjetësues”, thotë ai për AP.

Ndryshe, shumica e vendeve anëtare të BE-së kanë qenë pro heqjes së plotë të masave, siç ka rekomanduar kryediplomati evropian, Josep Borrell, në raportin që ua dorëzoi vendeve anëtare më 18 qershor, lidhur me hapat që ka ndërmarrë Kosova për shtensionim të tensioneve në Veri – të banuar me shumicë serbe.

Në raportin e tij, Borrell ka rekomanduar që Kosovës t’i hiqeshin masat, ndërkaq Prishtina të shfrytëzojë këtë mundësi për të vepruar në mënyrë që të ulen tensionet dhe që të shmangë veprimet e pakoordinuara.

Disa vende të BE-së janë shprehur se “përmbushja e kërkesave nga ana e Kosovës nuk ka qenë e plotë” dhe aktualisht këto shteteve nuk pajtohen që Kosovës t’i hiqen të gjitha masat.

Ende nuk ka informacione të hollësishme se cilat masa do të mund të largoheshin e cilat jo, por diplomatët e BE-së janë të mendimit se fillimisht mund të hiqen masat që kanë të bëjnë me shfrytëzimin e mjeteve financiare nga Instrumentet e Para Anëtarësimit (IPA), të cilat janë pezulluar për Kosovën.

Masat ndëshkuese ndaj Kosovës ishin vendosur një vit më parë, për shkak të veprimeve të qeverisë në Veri të vendit, çka kishte krijuar tensione në atë pjesë të vendit të banuar me shumicë serbe.

Masat ndëshkuese përfshijnë: suspendimin e përkohshëm të punës së trupave të krijuara në bazë të Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit, mosftesën e Kosovës në takime të nivelit të lartë dhe suspendimin e vizitave bilaterale, përveç atyre që fokusohen në adresimin e krizës në Veri të Kosovës në kuadër të kornizës së dialogut të lehtësuar nga BE-ja.

Po ashtu, masat përfshijnë edhe ndaljen e programimit të fondeve për Kosovën nga IPA 2024 (Instrumentet e Para-Anëtarësimit). Propozimet e Kosovës në kuadër të Kornizës së Investimeve në Ballkanin Perëndimor nuk janë dorëzuar për shqyrtim nga bordi më 29 dhe 30 qershor.