Autori Federico Fubini, është gazetar i njohur pë rubrikën e ekonomisë në Corriere della Sera.

Sapo kam dalë e G7-5s, ku qeveritë e demokracive të mëdha po punojnë për t’i bërë sa më shpejt të jetë e mundur rezervat ruse për Ukrainën fitimprurëse.

Duke qenë se kjo nënkupton një avancim në formën e borxhit nga vetë vendet e G7 (këtu shpjegoj se si), një aspekt disi i fshehur i diskutimit ka të bëjë me kontratat për industrinë e mbrojtjes kombëtare të atyre vendeve që do të angazhohen në operacion.

Në thelb, qeveritë e G7 do të marrin borxhe të reja për të ndihmuar Ukrainën, por ata presin që kjo përpjekje t’u kthehet atyre (pjesërisht) në formën e porosive që kompanitë në vendet e tyre të prodhojnë pajisje mbrojtëse që do të dërgohen në Kiev.

Nuk është tronditëse një gjë e tillë. Në luftërat e këtij shekullit, llogaritja financiare është bërë – për fat të keq – asimetrike. Kostoja e mbrojtjes për të sulmuarin është shpesh në mënyrë eksponenciale më e lartë se kostoja e sulmit për sulmuesin.

Përpjekja për të shkatërruar djeg shumë më pak para sesa përpjekja për të mos u shkatërruar, prandaj është e nevojshme të kërkohen të gjitha burimet në favor të atyre që janë të kërcënuar.

Fushatat e destabilizimit që po zhvillohen në rendin ndërkombëtar kanë vërtet shkaqe të thella politike – pyesni Moskën, Pekinin apo Teheranin – por dinamika e tyre do të ishte e pakuptueshme pa marrë parasysh këtë asimetri financiare midis dy palëve.

Agresorët, destabilizuesit duhet të shpenzojnë shumë më pak se ata që nuk duan të sulmohen ose ata që duan të mbrojnë rendin ndërkombëtar. Nga ky këndvështrim, stimujt e menjëhershëm ekonomikë janë të gjitha në anën e të parëve dhe në fakt shohim që veprimet destabilizuese të shumëfishohen në nivele të ndryshme. Deri në atë pikë sa asimetria e kostove të luftës po prodhon pasoja për Evropën.

Kostot e luftës

Fotoja që shihni më sipër në lajm, ka të bëjë me një ngjarje të njohur: Iron Dome (“Kupola e çelikut”), sistemi antiraketë i Izraelit, i cili kap raketat e lëshuara nga Gaza në Tel Aviv.

Më pak e njohur është llogaritja financiare pas një shkëmbimi zjarri të këtij lloji. Sipas botimit tregtar Air Space & Forces Magazine, raketat ruse të modelit Katyusha të lëshuara në mënyrë rutinore nga Hezbollah dhe deri vonë nga Hamasi në Izrael kushtojnë rreth 300 dollarë secila.

Raketat Tamir të lëshuara nga Izraeli për të kapur Katyusha-t kushtojnë nga 20 deri e 100 mijë dollarë secila. Dhe për të goditur çdo raketë që vjen nga Libani jugor në fluturim, Izraeli duhet të lëshojë disa Tamirë; jo vetëm një. Në rastin më të vogël, çekuilibri financiar është 66 herë në favor të sulmit.

Sulmi i Iranit kushtoi më së shumti 100 milionë

Kjo algjebër e luftës bashkëkohore natyrshëm mund të zgjerohet. Sulmi i drejtuar nga Irani kundër Izraelit në natën midis 13 dhe 14 prillit bëri që regjimi i Teheranit të lëshojë rreth 170 drone që kushtojnë nga 20 deri e 50 mijë dollarë secili – sipas analistëve të ndryshëm – si dhe pak më shumë se 100 raketa balistike që kushtojnë afërsisht 100 mijë dollarë secila dhe raketa mbi kroçerë që vlerësohet të kushtojnë nga 50 deri në 100 mijë dollarë secila.

Numri total për sulmin e tij të parë të drejtpërdrejtë ndaj Izraelit, Irani vlerëson të ketë djegur maksimumi 100 milionë dollarë burime, por disa burime të brendshëm më thonë se nuk i ka kaluar 75 milionë.

Izraeli ka shpenzuar të paktën një miliard për të mbrojtur veten

Tani le të kthejmë këndvështrimin, nga pikëpamja e mbrojtjes. Për të kapur raketat balistike iraniane në fluturim, Izraeli lëshoi ​​raketat Arrow, të cilat kanë një rreze prej mbi dy mijë kilometrash dhe arrijnë 100 kilometra lartësi në atmosferë.

Për të ndalur raketat e kroçerës ai lëshoi ​​raketa të quajtura “David Slingshot” (vargësia prej 300 km) dhe për të ndaluar dronët raketa të tjera të quajtura “Spyder”.

Kostoja totale e mbrojtjes ka qenë minimumi një miliard dollarë të shpenzuara në një natë – por sipas disave, 1.3 miliardë dollarë – për t’u mbrojtur kundër një sulmi që kushton 75 milionë.

Këtu çekuilibri financiar midis sulmit dhe mbrojtjes është (të paktën) 17 herë në favor të sulmit. Nuk është rastësi që vlerësohet se Irani ka mbi 3 mijë raketa balistike, të afta të ngrihen shumë lart në atmosferë dhe më pas të bien mbrapsht me shpejtësi shumë të madhe; kostoja e frenimit të tyre do ta vinte Izraelin në provë financiare.

Kostoja e sulmeve Houthi në Detin e Kuq

Nëse do shihet edhe diku tjetër, vihet re gjithmonë një pamje në të cilën sulmi modern mbetet shumë më i lirë se mbrojtja.

Houthi-t lëshojnë drone të armatosur kundër anijeve tregtare në grykëderdhjen e Detit të Kuq, edhe pse vetëm me kosto prej 2 mijë dollarësh secili ose më së shumti drone iraniane si ato të lëshuara në Izrael nga Irani (i cili në fakt është furnizuesi i tyre kryesor).

Por plumbat e përdorur nga amerikanët dhe evropianët për të ndaluar sulmet, të pajisur me sisteme elektronike për të gjurmuar objektivin, kushtuan pak më pak se 2 milionë secili.

Këtu kostoja e agresionit është 40 herë më e lartë se kostoja e mbrojtjes, në skenarin më të mirë. Në fakt, pas muajsh aktiviteti të dy misioneve të ndryshme detare të udhëhequra nga amerikanët dhe evropianët, me asete në det me vlerë shumë miliarda euro, trafiku në pikën e hyrjes dhe daljes nga Deti i Kuq mbetet i reduktuar në një të katërtën e atij të një vit më parë . Forcat detare më të fuqishme në botë ende nuk i kanë frenuar bandat fisnore Houthi.

Asimetria financiare e luftës në Ukrainë

Po të shkojmë në Ukrainë, edhe atje tabloja e asimetrisë financiare të luftës paraqet karakteristika të ngjashme. Është e vërtetë që një dron ukrainas disa qindra dollarësh, nëse është i ngarkuar me eksploziv, mund të shkatërrojë një tank rus prej 2 milionë dollarësh (ashtu si një dron i vogël rus i prodhuar nga Irani mund të shkatërrojë një tank Leopard të dhuruar prej 30 milionë dollarësh nga evropianët në Kiev).

Por edhe këtu ekonomia e konfliktit, në përgjithësi, anon në favor të atyre që sulmojnë.

Që nga viti 2021, Rusia ka rritur në mënyrë progresive shpenzimet e saj publike, në veçanti shpenzimet ushtarake, me 90 miliardë euro në vit dhe ekonomia po rritet pikërisht sepse ushqehet nga prodhimi i luftës.

Nga ana tjetër, ndihma nga vendet demokratike për Ukrainën ka arritur vlerën e 240 miliardë eurove, ndërsa ekonomia e vendit të sulmuar është shembur me një të tretën.

Mosbalancimi midis Rusisë dhe Ukrainës

E pranoj, këto nuk janë vërtet të dhëna të krahasueshme dhe Rusia po krijon gjithashtu probleme të brendshme ekonomike, të cilat herët a vonë do t’i paguajë shtrenjtë.

Por rasti i mbrojtjes kundër raketave tregon edhe një herë problemin e asimetrisë. Pikërisht për shkak se këto sisteme mbrojtëse kushtojnë shuma të tepruara dhe janë mallra të pakta, Perëndimi ka ndaluar furnizimin e Kievit me sasi të mjaftueshme të tyre.

Rezultati? Andrea Margelletti, president i Qendrës për Studime Ndërkombëtare në Romë, vlerëson se nga dhjetori në prill aftësia e Ukrainës për të mbuluar territorin nga sulmet nga ajri ra nga 75% në pak më shumë se 40%. Një pasojë e kësaj është se Rusia ka arritur të dëmtojë dhe paralizojë 80% të kapacitetit të prodhimit të energjisë elektrike të Ukrainës – siç më shpjegoi kreu i kompanisë energjetike të vendit – kështu që ekonomia është edhe më e paralizuar.

Mbrojtja kushton më shumë se shkatërrimi

Mësimi i luftës bashkëkohore është se shkatërrimi është relativisht i lirë, ndërsa investimi në aftësitë e mbrojtjes raketore është i shtrenjtë, por jetik.

A e kuptojnë Evropa dhe Italia këtë? Përgjigja e shkurtër është se Evropa është e ndarë në mënyrë shqetësuese në këtë pikë dhe Italia rrezikon të mbetet prapa dhe e izoluar.

Vetëm ne italianët, me francezët dhe spanjollët, deri tani kemi qëndruar jashtë projektit të drejtuar nga Gjermania të quajtur “Iniciativa Evropiane e Mburojës së Qiellit” (Esso).

Kjo është një nismë e nisur nga kancelari Olaf Scholz në verën e vitit 2022, pasi pa dëmet e pushtimit rus në Ukrainë. Projekti i udhëhequr nga Gjermania planifikon të ndërtojë një sistem të mbrojtjes ajrore dhe të mbrojtjes raketore balistike për Evropën, e cila blen deri tani sistemet më të avancuara në treg; gjegjësisht raketat amerikane Patriot dhe raketat izraelite Arrow 3, ato që përdoren kundër sulmeve balistike të Iranit.

Gjermania është përgjegjëse për një pjesë të rëndësishme të financimit – sepse mund ta përballojë – dhe 21 vende tashmë i janë bashkuar ose janë gati t’i bashkohen nismës, duke përfshirë Zvicrën, Poloninë dhe Britaninë e Madhe.

Udhëheqja e mbrojtjes së BE-së

Franca dhe Italia, megjithatë, mbeten jashtë. Ata do të donin që “Iniciativa Evropiane e Mburojës së Qiellit” të angazhohej për blerjen e sistemeve Samp-T të prodhuara nga konsorciumi italo-francez MBDA.

Samp-T-të janë sigurisht efikasë, në fakt Ukraina ka kërkuar disa bateri për ta. Por Patriot dhe Arrow 3 janë shumë më tepër dhe Gjermania dëshiron t’i përqendrojë shpenzimet aty ku merr rezultatet më të mira, ndaj preferon produktet amerikane dhe izraelite në vend të produkteve italo-franceze.

“Në industrinë evropiane të raketave, një produkt i ngjashëm me Patriot dhe Arrow nuk ekziston dhe, duke qenë se kemi një emergjencë raketore, Berlini po kryen një operacion të synuar”, shpjegon Margelletti sërish. “Kështu ne italianët mbetemi të pambrojtur në fusha të rëndësishme, veçanërisht në skenarin e një shkëputjeje progresive amerikane nga siguria e kontinentit të vjetër. Dhe kështu Scholz po emëron Gjermaninë për lidershipin e mbrojtjes në Evropë, falë kapacitetit të saj buxhetor”.

Është e lehtë të imagjinohet se Emmanuel Macron është i tërbuar. Nuk do të ishte çudi nëse presidenti francez do të kishte folur në publik me këmbëngulje për idenë e dërgimit të trupave në Ukrainë pikërisht për të sfiduar Scholz-in për udhëheqjen evropiane të mbrojtjes.

Por bota nuk ka më kohë për xhelozi dhe inat mes evropianëve. Matematika e destabilizimit, nëse na kapin të papërgatitur, sigurisht që nuk do të rezervojë trajtim të veçantë vetëm për ne.

Marrë nga Corriere della Sera, përshtatur për Albanian Post