Kthimi i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë ka sjellë një epokë të re të politikës tregtare amerikane, një epokë që përfaqëson një shkëputje thelbësore nga e kaluara – duke përfshirë që nga mandati i tij i parë. Trump është dukshëm më pak i frenuar nga pasojat sesa herën e kaluar.

“Muri tarifor” që ai dëshiron të ndërtojë rreth Shteteve të Bashkuara nuk është thjesht një version më agresiv i politikave të tij transaksionale të mandatit të parë. Përkundrazi, ai përfaqëson një përpjekje për të riformuar rendin ekonomik global dhe vendin e Amerikës në të.

Tullat e para të murit u vendosën më 4 mars, kur Trump vendosi tarifa 25% për importet nga Kanadaja dhe Meksika dhe dyfishoi tarifat prej 10% për mallrat kineze, duke e shtyrë normën kumulative të importeve kineze mbi 30%. Kanadaja dhe Meksika njoftuan menjëherë masa hakmarrëse që synojnë industritë e ndjeshme politikisht të SHBA-ve dhe rrethet e Kongresit. Pas dy ditësh lobimi të furishëm dhe trazirave të tregut (për të cilat Trump fajësoi “globalistët”), SHBA-të dha një afat prej një muaji për makinat nga Meksika dhe Kanadaja dhe produktet në përputhje me Marrëveshjen SHBA-Meksikë-Kanada (USMCA).

Por këto përjashtime të përkohshme nuk duhet të merren si një shenjë se Trump po tërhiqet nga vendosja e tarifave ndaj partnerëve më të afërt tregtarë të Amerikës. Trump është zotuar të vendosë tarifa 25% për importet e çelikut dhe aluminit deri më 12 mars, gjë që do të godasë veçanërisht Kanadanë.

Një tarifë për importet globale të automjeteve supozohet të vijë më 2 prill, duke dëmtuar jo vetëm Japoninë, Korenë e Jugut dhe Gjermaninë, por edhe Meksikën dhe Kanadanë, ku prodhuesit amerikanë të makinave kanë ndërtuar zinxhirë furnizimi kompleks ndërkufitar.

Administrata gjithashtu planifikon të zbulojë tarifat “reciproke” në mbarë botën, të dizajnuara për të përputhur me tarifat që vendet e tjera vendosin në SHBA, në fillim të prillit. Zyrtarët do të shqyrtojnë të gjitha praktikat jo-tarifore (taksat, subvencionet, manipulimet e monedhës, rregulloret) që administrata i konsideron si “të padrejta”. Vende të tilla si India, Argjentina, Koreja e Jugut dhe Brazili mund të përballen me masat më të ashpra.

Por ndryshimi midis përdorimit të menjëhershëm, agresiv të tarifave nga Trump dhe asaj që pamë gjatë mandatit të tij të parë nuk është vetëm një çështje shkalle. Ka ikur koha kur tarifat përdoreshin kryesisht si levë për t’u pazarllëk në negociata.

Në vend të kësaj, Agjenda e Politikave Tregtare të administratës 2025 i kornizon ato si mjete kritike për të ripërtërirë zinxhirët e furnizimit, për të rigjallëruar bazën e prodhimit në SHBA dhe për të zëvendësuar të ardhurat nga taksat.

Qëllimi nuk është adresimi i deficiteteve tregtare dypalëshe ose ndëshkimi i praktikave të padrejta, por përkundrazi të mbrohet “shpirti” i Amerikës dhe të vendoset një prim mjaft i lartë për aksesin në tregun amerikan. Negocimi i tarifave do të nënkuptonte sakrifikimin e këtyre objektivave bazë të politikës.

Ky ndryshim pasqyron bindjen e Trump se rendi ekonomik liberal i pasluftës nuk ishte themeli i prosperitetit amerikan, por zhbërja e tij. Siç e sheh ai, SHBA-të e dorëzuan sovranitetin e tyre ekonomik pas Luftës së Dytë Botërore duke ulur tarifat dhe duke lejuar dalje të pakufizuara kapitali.

Trump filloi të sfidonte konsensusin dypartiak që mbështet liberalizimin e tregut dhe integrimin global gjatë mandatit të tij të parë, por tani ai po e detyron këtë çështje.

Zgjidhja e tij është të përdorë dominimin ekonomik, ushtarak dhe teknologjik të Amerikës për të riformuar flukset e tregtisë globale në avantazhin e saj dhe për të korrigjuar dekada të politikave të gabuara. Kjo është ajo që tarifat “reciproke” synojnë të bëjnë: jo për të krijuar levë negociuese, por për të ristrukturuar marrëdhëniet tregtare globale.

Megjithatë, në thelb të saj, strategjia e murit tarifor ka një audiencë prej një: Kina. Aq sa indiferent ka qenë Trump ndaj negociatave për Kanadanë dhe Meksikën, ai ka treguar edhe më pak interes për t’u angazhuar me qeverinë kineze.

Dy raundet e tarifave 10% nuk ​​u paraprinë nga kërkesa specifike dhe as nuk u pasuan nga tentativa për të nisur një proces negocimi. Megjithëse hakmarrja e Kinës është matur deri më tani, norma mesatare e tarifave të SHBA-ve për importet kineze po i afrohet me shpejtësi zonës së rrezikut ku udhëheqësit e Kinës së shpejti do të mendojnë se duhet të shtyjnë më fort, që të mos duken të dobët brenda vendit.

Edhe nëse disa në administratën Trump shohin hapësirë ​​për kompromis me Kinën, preferenca është për kontroll – apo edhe konfrontim. Ndërsa fillon të ndërtojë murin e saj tarifor, SHBA-të do t’i detyrojnë aleatët të bëjnë një zgjedhje të ashpër: të pastrojnë komponentët dhe kapitalin kinez nga zinxhirët e furnizimit – të paktën në numrin në rritje të sektorëve që konsiderohen kritikë për sigurinë kombëtare (si gjysmëpërçuesit, mineralet kritike, çeliku dhe alumini) – ose do të mbylleni fare nga tregjet amerikane.

Rreziku i një lufte të re të ftohtë është real dhe potenciali për përshkallëzim është i lartë. Një prishje e marrëdhënieve SHBA-Kinë do të kishte pasoja katastrofike për ekonominë globale dhe dy lojtarët e saj më të mëdhenj.

Por ndikimi i mundshëm afatgjatë i strategjisë tregtare të Trump në arkitekturën ekonomike globale është edhe më i rëndësishëm. Pa asnjë pazar të madh në punë kundrejt Kinës apo dikujt tjetër, ne jemi dëshmitarë të një tranzicioni nga një sistem i bazuar në rregulla të integrimit ekonomik të menaxhuar në atë të shkëputjes së detyruar, fragmentimit kaotik dhe mbështetjes ekonomike te vetja.

Trump ka të ngjarë të qëndrojë në kurs edhe përballë dislokimit të rëndë ekonomik. Natyrisht, administrata shpreson që konsumatorët dhe bizneset amerikane të ndjejnë përfitimet e strategjisë së saj më shpejt se sa vonë. Por Trump ka pranuar tashmë se tarifat mund të shkaktojnë “pak shqetësim” për SHBA-të. “A do të ketë dhimbje?” pyeti ai në shkurt. “Ndoshta (dhe ndoshta jo!) Por ne do ta bëjmë Amerikën të madhe përsëri dhe e gjitha do të jetë e vlefshme për çmimin që duhet paguar”.

Mbështetja politike e Trump midis votuesve republikanë është mjaft e qëndrueshme për t’i bërë ballë pasojave ekonomike, të paktën për një kohë. Dhe ndryshe nga mandati i tij i parë, ai nuk përballet me zëra frenues brenda kabinetit të tij apo në Kongres.

Si një president i çalë i shqetësuar kryesisht për trashëgiminë e tij, ai ka një tolerancë dukshëm më të lartë ndaj dhimbjes se herën e kaluar, si politikisht ashtu edhe për sa i përket ndikimit në treg. Kjo do të thotë se muri i tij tarifor ka të ngjarë të qëndrojë.

Bota po hyn në një periudhë të pasigurisë ekonomike të shtuar jo sepse tarifat do të shkaktojnë disa inflacion dhe ndërprerje të zinxhirit të furnizimit, por sepse SHBA-të po çmontojnë në mënyrë aktive rendin ekonomik që krijoi. Pavarësisht nëse përpjekja e Trump për të rikrijuar hegjemoninë amerikane ka sukses apo dështon, ajo përfaqëson sfidën më të rëndësishme për sistemin tregtar global që nga fillimi i tij.

Ian Bremmer, Themelues dhe President i Eurasia Group dhe GZERO Media, është anëtar i Komitetit Ekzekutiv të Trupit Këshillimor të Nivelit të Lartë të OKB-së për Inteligjencën Artificiale.

E drejta e autorit: Project Syndicate, 2025.

www.project-syndicate.org