Kam punuar me shtypshkronja që nga mosha 23 vjeçare. Kam qenë pranë makinave të shtypit kur bobinat e letrës lëviznin mbi cilindra metalikë, kur pllakëzat e aluminit mbartnin faqet e para të gazetave të asaj kohe, dhe kur ngjyrat e mprehta të mëngjesit i jepnin formë fjalës së shkruar. Kam parë makina të ndalen papritur, kam parë operatorët të ndërhyjnë, të rikalibrojnë, të riprogramojnë. E di si duket gabimi teknik. E di edhe kur nuk është gabim.

Pikërisht për këtë, kur pashë fletët e votimit në Mitrovicë me të njëjtin numër serik, nuk pashë defekt. Pashë shkelje të kontrollit. Numri serik në një fletëvotim është identifikues unik. Është vula që e bën secilën fletë e vetme në qarkullim. Është mekanizmi që ruan integritetin e kutisë së votimit. Pa të, vota nuk dallon origjinën. Pa të, çdo fletë mund të jetë e çdo kujt.

Numrat serikë gjenerohen nga një softuer sigurie, në rend të saktë progresiv, i audituar dhe i gjurmueshëm. Në rast defekti, makina e shtypit ndalon. Fleta hiqet. Procesi vazhdon me numrin pasues. Makina nuk prodhon kurrë disa fletë të ndryshme me të njëjtin numër serik.

E lexova reagimin e shtypshkronjës sllovene. Ata e quajnë “gabim teknik”. Nuk dua t’ua mohoj përvojën dhe reputacionin në prodhimin e dokumenteve të sigurisë. Mirëpo, për të qenë i drejtë, nuk jam mbështetur vetëm në përvojën time ndër vite mes shtypshkronjave.

Ka edhe një rrethanë tjetër që e bën këtë situatë të kërkojë edhe më shumë transparencë. Brenda disa javësh, Kosova hap tenderin për printimin e pasaportave biometrike. E njëjta kompani sllovene ka të drejtë të marrë pjesë në këtë garë. Prandaj, deklarata e tyre për një “gabim teknik” duhet të sqarohet deri në fund, jo për të ndëshkuar dikë, por për të garantuar se besimi publik në dokumentet e identitetit të shtetit mbetet i paprekur.

Asnjë kompani që prodhon dokumente sigurie nuk duhet të mbështetet vetëm te reputacioni i saj për të qenë e besueshme. Ajo duhet të demonstrojë saktësinë në praktikë, sidomos kur bëhet fjalë për fletëvotime, të cilat janë baza e legjitimitetit politik. Dhe pikërisht sepse kjo kompani mund të konkurojë për një tender të rëndësishëm të shtetit, transparenca e plotë nuk është opsion etik, është detyrim profesional.

Kam folur me ekspertë të kësaj fushe. Me njerëz që punojnë përditë me printim sigurie, kodim seri-progresiv dhe auditim të tirazheve zgjedhore. Ata më shpjeguan këtë gjë, secili ndarazi dhe pa u njohur mes vete: nëse gabimi është teknik, ai shfaqet në të gjithë tirazhin. Nëse gabimi shfaqet vetëm në një qytet, atëherë nuk është defekt makinerie. Është ndarje e veçantë e printimit ose ndërhyrje në seri.

Ky është shpjegim profesional.

Jo interpretim politik.

Jo hamendje.

Jo pasion.

Dhe fakti është ky: gabimi shfaqet vetëm në Mitrovicë.

Jo në Prishtinë.

Jo në Ferizaj.

Jo në Gjilan.

Jo në komuna të tjera ku rezultati ishte i qartë dhe i pakontestueshëm.

Vetëm në qytetin ku rezultati ishte i ngushtë.

Vetëm aty ku gara kishte peshë politike dhe simbolike.

Vetëm aty ku exit-polli devijoi rëndë.

Tre përputhje të tilla nuk janë rastësi. Janë model. Por këtu nuk ka nevojë të thuhet asgjë e madhe. As të bërtitet. As të dramatizohet. Çështja nuk është politike. Është procedurale.

Standardi ndërkombëtar është i qartë: nëse disa fletëvotime nuk mbajnë të njëjtin numër serik, kutia është e komprometuar. Kur kutia është e komprometuar, rivotimi është detyrim administrativ. Jo kërkesë e një pale. Jo favor për tjetrën. Jo çështje nervi. Është thjesht ruajtje e besimit në proces.

Prandaj nuk ka nevojë për polemika. Ka vetëm një hap të qetë, të drejtë dhe të domosdoshëm: Të hapen kutitë. Të verifikohen numrat serikë. Nëse konfirmohet përsëritja, procesi rifillon.

Demokracia nuk e mbron askënd nga humbja. Por e mbron gjithmonë votën nga dyshimi. Nëse ka të vërtetë, ajo del. Nëse ka gabim, ai korrigjohet. Nëse ka ndërhyrje, ajo ndalet.

Sepse në fund, numrat nuk gënjejnë. Politika po.