Sa herë që evropianët kthehen nga pushimet e tyre verore, thirrjet për një rishikim strukturor të Bashkimit Evropian janë praktikisht të pashmangshme. Ky vit nuk do të jetë ndryshe, megjithëse shtysa për ndryshim mund të jetë më e fuqishme se kurrë.

BE-ja po përballet me sfida të shumta të frikshme – madje edhe ekzistenciale. Lufta shpërthen në pragun e saj, konkurrenca ekonomike ngec dhe polarizimi i thellë social vazhdon. Pasiguria politike në Francë dhe pavendosmëria në Gjermani komplikojnë brishtësinë e BE-së, pikërisht kur një tranzicion i paparashikueshëm i lidershipit në Shtetet e Bashkuara, i cili kërcënon të sjellë një periudhë të zgjatur të izolacionizmit amerikan, i lë Evropës me pak zgjidhje, përveçse të marrë fatin e saj në duart e veta.

BE-ja ka arritur të kapërcejë ndërprerjet e rënda në vitet e fundit, nga krizat e borxhit sovran deri te tërheqja e Mbretërisë së Bashkuar. Por, në mjedisin e sotëm gjeopolitik, ai është i dobët, vulnerabël dhe i papërgatitur për të përballuar sfidat me të cilat përballet. Ndikimi i qëndrueshëm i forcave populiste – të cilat armatosin shqetësimet për migracionin e paligjshëm dhe sfidojnë haptazi unitetin evropian – është një arsye kryesore pse.

Për shembull, kryeministri hungarez, Viktor Orbán, i cili ka udhëhequr qeverinë e Hungarisë që nga viti 2010 (pasi ka mbajtur më parë detyrën nga 1998-2002), me sa duket e ka bërë misionin e tij të gërryejë sundimin e ligjit në Hungari dhe në mbarë BE-në, duke minuar kohezionin evropian. Dhe muajin e kaluar, qeveria e tij mori presidencën e radhës të Këshillit të BE-së.

Brenda disa ditësh, Orbán kreu vizita të papritura në Kiev, Moskë dhe Pekin, për të diskutuar një marrëveshje të mundshme paqeje në Ukrainë – një përpjekje e qartë si për të shfrytëzuar aparatin institucional të BE-së dhe për ta minuar atë strategjikisht. Ai gjithashtu mori pjesë – përsëri, pa koordinim apo paralajmërim – në samitin e Organizatës së Shteteve Turke, e cila përfshin si “vëzhguese” Republikën Turke të panjohur të Qipros Veriore.

Udhëheqësit e BE-së u përpoqën të sqaronin se Orbán nuk kishte mandat për të përfaqësuar Bashkimin nga jashtë, e lëre më për të negociuar çdo lloj marrëveshjeje paqeje në Ukrainë. Për të nënvizuar se Orbán po vepronte jashtë radhës, shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell, i hoqi Hungarisë të drejtën për të pritur takimin e ardhshëm të ministrave të jashtëm dhe të mbrojtjes – normalisht detyrën e Këshillit të Presidentit të BE-së.

I patrazuar, Orbán vazhdoi të shpallte një sistem të ri të vizave të shpejtë që do t’u mundësonte qytetarëve të tetë vendeve, përfshirë Rusinë dhe Bjellorusinë, të hynin në Hungari pa kontrolle sigurie, duke rritur frikën për integritetin e zonës Schengen të udhëtimit pa kufij dhe sigurinë e BE-së. më gjerësisht.

Orbán ka kërkuar gjithashtu, së bashku me homologët e tij në Sllovaki, të përdorin levat e BE-së për të detyruar Ukrainën t’i japë fund ndalimit të saj për tranzitin e naftës ruse përmes tubacionit Druzhba që kalon nëpër territorin e saj. Së fundmi, Hungaria bllokoi një deklaratë të përbashkët të BE-së mbi “parregullsitë” e zgjedhjeve presidenciale në Venezuelë, duke bërë që Borrell të lëshonte një deklaratë të veçantë.

Udhëheqësit e BE-së mund të bëjnë të gjithë kontrollin e dëmit që dëshirojnë, por Orbán po e arrin qëllimin e tij për ta bërë Bashkimin të duket konfuz, i papajtueshëm dhe i dobët. Pasi ka përvetësuar mësimet kryesore të epokës sovjetike, ai e di se perandoritë dhe institucionet fillojnë të lëkunden sapo të bëhen objekt talljeje.

Kjo ka kontribuar në rritjen e përshtypjes se në një botë të përcaktuar gjithnjë e më shumë nga lojërat e pushtetit gjeopolitik dhe realpolitika, autoriteti moral i BE-së dhe përkushtimi ndaj qeverisjes së bazuar në vlera janë të çuditshme dhe joefektive – relike të së shkuarës. Mungesa e lidershipit vizionar dhe kohezionit midis anëtarëve kryesorë vetëm sa e kanë komplikuar problemin.

Jo vetëm që motorit dikur të fuqishëm franko-gjerman të integrimit evropian i ka mbaruar avulli; Mandati i ri i Presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen – të cilin ajo e siguroi duke krijuar një platformë të paqartë që kërkonte të apelonte në një spektër të gjerë interesash – duket se nuk ka gjasa të sjellë ndryshim të thellë. Në këtë sfond, krijimi i një vizioni koherent për çështje kritike si konkurrenca, inovacioni dhe mbrojtja do të jetë i vështirë, në rastin më të mirë. Ata që mund të përfitojnë më shumë nga kjo situatë janë prishësit, si Orbán, të cilët kanë mësuar se si të shfrytëzojnë përçarjen dhe paqartësinë.

Gjatë krizave të kaluara – nga negociatat e Brexit-it deri te marrëdhëniet e mëparshme të BE-së me Hungarinë mbi sulmet e Orbanit ndaj demokracisë dhe shtetit të së drejtës – BE-ja është mbështetur kryesisht në një qasje legaliste dhe teknokratike, e cila shpesh e ka lënë atë më keq.

Por thirrjet që BE-ja të fillojë të flasë “gjuhën e pushtetit” kanë mbetur të padëgjuara. Dhe ndërsa propozimet për forcimin e mandatit të Përfaqësuesit të Lartë të BE-së për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë janë avancuar, ato përfaqësojnë pak më shumë se ndryshime kozmetike.

Për të rifituar bazën e saj, BE-ja duhet të veprojë me urgjencë dhe të vendosë, edhe nëse kjo përfshin konfrontime të pakëndshme me shtetet anëtare. Dhe për të lulëzuar në botën e sotme dhe të nesërme, ajo duhet, edhe një herë, të vendoset si një partner i domosdoshëm për SHBA-të.

Kjo do të thotë forcimi i ekonomisë së saj, jo më pak përmes inovacionit. Do të thotë gjithashtu t’i kushtohet vëmendje këshillës së ish-Sekretarit të Mbrojtjes të SHBA-ve, Robert Gates për t’u angazhuar në mënyrë më efektive me brezat e rinj të amerikanëve. Forcimi i imazhit të BE-së, i cili shpesh shihet më negativisht se shtetet anëtare individuale, është thelbësor.

Me Presidentin e SHBA-ve, Joe Biden, tani një rosë e çalë, Ukraina dhe Evropa kanë hyrë në një periudhë vulnerabiliteti të ngritur. Sulmet hibride të Rusisë mund të përshkallëzohen në muajt e ardhshëm, duke paraqitur një sfidë të rëndësishme për BE-në, veçanërisht me Orbanin në krye të Këshillit. Nëse zgjedhjet e ardhshme presidenciale në SHBA e kthejnë Donald Trumpin në Shtëpinë e Bardhë, presioni për një “paqe të negociuar” në Ukrainë mund të intensifikohet, duke prishur më tej një peizazh gjeopolitik tashmë të brishtë.

BE-ja përballet me një zgjedhje të ashpër: ose mund të vazhdojë të lejojë forcat e brendshme dhe të jashtme ta dobësojnë atë, ose mund të veprojë me guxim për të rimarrë integritetin e saj dhe për të forcuar ndikimin e saj. Nga inkurajimi i inovacionit dhe forcimi i sundimit të ligjit deri te krijimi dhe zbatimi i një vizioni të përbashkët të politikës së jashtme, BE-ja duhet të demonstrojë se mund të jetë edhe parimore dhe e fuqishme, ose rrezikon të mbetet prapa.

Ana Palacio, një ish-ministre e jashtme e Spanjës dhe ish-zëvendëspresidente e lartë dhe këshilltare e përgjithshme e Grupit të Bankës Botërore, është një pedagoge e jashtme në Universitetin Georgetown.