Nuk do të mjaftojë ndryshimi i kandidatëve për të rihapur lojën, demokratët tani duhet të ndryshojnë gjithçka.

Mallkimi i dhunës politike kthehet për të zgjatur hijen e tij mbi demokracinë amerikane; asgjë nuk do të jetë si më parë.

Dhe jo vetëm për fuqinë e fotos – fytyrën e përgjakur, grushtin e shtrënguar, flamurin me yje dhe vija – dhe për atë thirrje “luftoni!”, e destinuar të bëhet slogani i fushatës së Trump nga tani deri më 5 nëntor. Ndikimi i thellë në zgjedhjet presidenciale do të jetë i ndryshëm.

Kundër Trump, demokratët nuk duhet t’i japin vetes një lider tjetër (është e qartë se një 80-vjeçar që ngatërron Zelensky-n me Putin-in nuk mund të jetë president i Shteteve të Bashkuara; nëse liderët e partisë nuk e kuptojnë këtë, votuesit do t’i bëjnë të kuptojnë).

Ata gjithashtu duhet të hartojnë një strategji tjetër. Sulmi i Butlerit ua hoqi armën kryesore: pretendimin se Trump do të vriste demokracinë amerikane. Sepse tani e tutje republikanët do ta kenë të lehtë të përgjigjen – siç e ka bërë tashmë senatori Vance – se një akuzë e tillë do ta bënte eliminimin fizik të kandidatit presidencial të dukej legjitim; çfarë mund të ndodhte në Pensilvani.

Dhe pak rëndësi ka që sulmuesi të mos jetë nga radhët e ekstremit të majtë, që historia dhe gjesti i tij të duken më shumë të shënjuara nga çrregullime mendore sesa nga militantizmi politik.

Historia amerikane mëson se sulmuesit largohen menjëherë nga skena. Ata pothuajse kurrë nuk mbijetojnë. Nëse më shumë se 60 vjet, misteri i vrasjes së Kennedy nuk është sqaruar kurrë, nuk duhet të priten zbulime të mëdha rreth atentatit të Butlerit.

Sigurisht, figura e Trump ka imponuar një kthesë në sistemin politik amerikan. Përgjegjësia e tij morale, nëse jo ligjore në sulmin ndaj Kapitolit, është evidente. Mbetet të kuptohet pse ajo përgjegjësi nuk e dobësoi atë, përkundrazi.

Udhëheqësit demokratë janë më të popullarizuar në Evropë sesa në shtëpi të tyre. Vetëm ne mendojmë, për shembull, se një angazhim i drejtpërdrejtë nga Barack Obama ose gruaja e tij do të përfaqësonte një pikë kthese të paepur në fushatën elektorale.

I njëjti gabim u bë në vitin 2016, kur u besua se Hillary, në vazhdën e kujtimit të mirë (por jo shumë të mirë) të lënë nga bashkëshorti i saj Bill, ishte një kandidate e fortë; ndërsa Clinton, pavarësisht se mbizotëroi në votën popullore, humbi të gjitha, absolutisht të gjitha shtetet në ekuilibër, jo vetëm Michiganin dhe Pensilvaninë – ku kishte mbyllur fushatën përkrah të shoqit dhe Obamës – por edhe Wisconsin, i cili në sondazhet në prag konsiderohej i sigurt.

Nuk ka kuptim të kërkosh shumë justifikime. Ata që, jo pa arsye, e shohin të pabesueshme se si një snajper mund të vihet 120 metra larg Trumpit, duhet të kenë parasysh edhe mënyrën se si funksionojnë fushatat elektorale në Amerikë: tubimet janë të vazhdueshme, takimet me mbështetësit janë të shpeshta, liderët janë gjithmonë të ekspozuar.

Siç e dimë, Trump nuk i pëlqen kontaktet fizike, nuk i pëlqen shtrëngimi i duarve, por edhe ai është gjithmonë n5 rrugë, me pak fjalë ka ekspozuar veten e tij, të paktën deri dje.

Ai kaloi p5rballë një rreziku të tmerrshëm; sigurisht që është më i fortë se më parë; por nuk është i pamposhtshëm.

Koalicioni që solli fillimisht Obamën dhe më pas Bidenin në Shtëpinë e Bardhë është ende atje: gra, të diplomuar, klasa e mesme nga qytetet e mëdha, të zinj, latinë. Por në vitet e fundit mbajtja pranë e pakicave nga ana e Partisë Demokratike është dobësuar, veçanërisht mes emigrantëve spanjishtfolës nga Nevada, Kolorado, Arizona, ata për të cilët Reagan tha “Ata janë republikanë, problemi është se ata vetë nuk e dinë”. Katolikë, familjarë, konservatorë në temën e të drejtave civile, pasi latino-amerikanët çlirohen nga gjiri i shtetit, tentojnë të shkojnë djathtas.

Përçarja që u hap në radhët demokratike midis krahëve radikalë dhe centristë bëri pjesën tjetër.

Lufta në Gaza është një problem mbi të gjitha për demokratët, partinë që përfaqëson tradicionalisht pjesën më të madhe të komunitetit hebre dhe për këtë arsye ndihet e largët nga të rinjtë e lëvizjes pro Palestinës.

Klasa punëtore dhe popullore sot ndihen më të përfaqësuara nga Trump sesa nga fantazma e Bidenit apo e panjohura e madhe që fshihet pas tij. Një lider i plagosur, por në këmbë është një lider më solid: një lider për të cilin shumica e amerikanëve mendojnë se kanë nevojë.

Të jesh popullor në Evropë mund të nënkuptojë të jesh i padëshiruar në shtëpi, sepse nëse rënia e dukshme e ndikimit të SHBA-ve në botë është edhe për shkak të doktrinës Trumpiane të mosangazhimit – Amerika e para, Amerika vjen e para – ajo përfundon duke u atribuar atyre që teorizojnë në të kundërt angazhimin, por më pas detyrohen të tërhiqen, si nga Afganistani, ose në impotencë, si në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut; për të heshtur për pamundësinë për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.

Kjo nuk do të thotë se ka mbaruar për demokratët. Por nevojiten si risi, ashtu edhe maturi e madhe për të parandaluar që loja vendimtare të luhet në fushën e Trump dhe me rregullat e tij.

Në vend që të bërtasim për fundin e demokracisë, mënyra më e mirë për të kundërshtuar Trump është të paraqiten si një forcë qetësuese, gjithëpërfshirëse, e “qetë”, siç do të thoshte Mitterrand, e aftë për të mbajtur shoqërinë të bashkuar dhe për të përfaqësuar Amerikën në tërësi, dhe jo një nga fraksionet e saj, në një tabelë shahu që nuk ka qenë kurrë kaq komplekse.

Sa për Trump, tonet e ditëve në vijim kujtojnë ato me të cilat ai reagoi ndaj fitores së 2016: si baba i kombit, në marrëdhënie të drejtpërdrejtë me Zotin, viktimë e caktuar por e mbijetuar, fitues bujar ndaj kundërshtarëve të tij.

Dhe në fakt mund të duket si mënyra më e mirë për të përfituar nga rreziku që pati, i cili në sytë e mbështetësve të tij e ekzagjeron portretin e tij.

Por ne e dimë se kjo nuk është natyra e vërtetë e Trump. Dhe se në muajt e ardhshëm fjalimi i tij do të jetë: donin të më eliminonin përmes gjyqësorit, donin të më eliminonin fizikisht; kush nuk mobilizohet për mua, kush nuk lufton – “luftën” fatale – do të luajë lojën e tyre.

Gabimi më i rëndë i demokratëve do të ishte përshtatja me këtë skemë. Kushdo që di të pozicionohet si paqebërësi, mbledhësi, lideri i aftë për të ribashkuar Amerikën, do të ketë çelësat e Shtëpisë së Bardhë.