Kallas, Ursula dhe sinjali për proputinistët

Politika evropiane karakterizohet nga një paradoks. Në nivel kombëtar në Francë dhe Gjermani, retë e zeza po mblidhen (fjalë për fjalë) në horizont. Në nivel evropian, Këshilli Evropian, në bazë të rezultateve të zgjedhjeve për Parlamentin Evropian (PE), po përgatitet të emërojë një treshe pro-evropiane dhe me ndikim në krye të institucioneve të BE-së.

Zgjedhjet evropiane kanë zbuluar dy histori të kundërta. Nga njëra anë, ajo e ngritjes së të djathtës radikale, e cila ka marrë pjesën më të madhe të vëmendjes mediatike javët e fundit. Kjo për shkak se rezultatet ishin të bujshme në dy shtetet më të mëdha të BE-së: Franca dhe Gjermania, në të cilat e djathta ekstreme franceze e Rassemblement National u vendos në vend të parë, me një hendek të qartë në krahasim me liberalët e Presidentit Emmanuel Macron, dhe Partia neo-naziste gjermane Alternative fur Deutschland u ngjit në vendin e dytë, duke u bërë veçanërisht e njohur në Gjermaninë Lindore.

Historia e ngritjes së ekstremit të djathtë është vetëm pjesërisht e vërtetë në Itali, ku fitorja e Vëllezërve të Italisë, anëtare e grupit konservator dhe reformist (ECR) në PE është e padyshimtë, por është po aq e vërtetë se rezultati zgjedhor pa zvogëlimin e prezencës italiane – përmes dobësimit të Lega – në grupin e dytë të ekstremit të djathtë në Evropë, atë të Identitetit dhe Demokracisë.

Më pak e njohur është historia e dytë, e cila e pa të djathtën ekstreme të shkojë më keq se sa pritej në disa vende evropiane, si Danimarka, Republika Çeke, Finlanda, Polonia, Suedia, Spanja dhe madje edhe Hungaria.

Kjo, së bashku me ndarjet mes partive të ekstremit të djathtë dhe faktin që një pjesë e mirë nuk janë anëtarë të asnjë grupi parlamentar, shpjegon pse, pavarësisht rritjes të së djathtës në dy vendet më të populluara të BE-së (pra me numrin më të madh e deputetëve), rritja e grupeve të ekstremit të djathtë në PE është frenuar.

Kjo është arsyeja pse shumica në PE është e njëjtë me mandatin e mëparshëm, duke përfshirë Partinë Popullore, Socialistët dhe Liberalët. Paradoksalisht, është edhe arsyeja që të Gjelbërit – ndër humbësit e këtij raundi zgjedhor ndryshe nga suksesi i tyre në 2019 – janë më pajtues dhe të hapur për të qenë pjesë e shumicës, qoftë në emërimin e posteve më të larta, qoftë në përcaktimin e agjendën legjislative për vitet e ardhshme.

Ky është themeli politik i emërimeve që Këshilli Evropian po përgatit të vendosë dhe më pas t’ia paraqesë PE-së (në rastin e Presidentit të Komisionit dhe Përfaqësuesit të Lartë). Ka nga ata që i konsiderojnë të nxituara dhe është e sigurt se zgjedhjet e ardhshme parlamentare franceze, të cilat ndoshta do të sjellin trazira të reja në kupën qiellore tashmë kritike politike evropiane, kanë motivuar shumë krerë shtetesh dhe qeverish që ta mbyllin sa më parë lojën e emërimeve.

Por në realitet emrat e Ursula von der Leyen (e njohur), që do të rikonfirmohet si Presidente e Komisionit, Antonio Costa-s (socialist) si president i Këshillit Evropian dhe Kaja Kallas (liberale), si Përfaqësuese e Lartë për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë e Unionit, qarkullojnë prej muajsh.

Dhe ato janë emra të mëdhenj. Pavarësisht se vijnë nga gjeografi dhe familje të ndryshme politike, ato kanë tre karakteristika të përbashkëta.

E para është se ata janë mbështetës të fortë të demokracisë liberale dhe shtetit të së drejtës. Ne e dimë se ndër kërcënimet më tinëzare të së djathtës ekstreme është pikërisht erozioni i shtetit të së drejtës, nëpërmjet centralizimit të pushtetit në duart e ekzekutivit dhe zbrazjes së pavarësisë së gjyqësorit.

Sundimi i ligjit ishte ndër betejat kryesore të Von der Leyen kundër Hungarisë së Orbanit dhe Polonisë, e cila ishte në duart e PiS deri pak muaj më parë. Kjo është arsyeja pse përjashtohet mbështetja e PiS, në grupin ECR, për rikthimin e presidentes në largim.

Së dyti, të tre janë dukshëm pro-evropianë dhe mbështesin integrimin evropian për çështje thelbësore si mbrojtja. Ideja e eurobonove për mbrojtjen u dha shkurtin e kaluar nga kryeministrja estoneze Kallas. Nuk është e zakonshme që një udhëheqëse e Evropës Lindore të ketë guximin të shpenzohet në këtë mënyrë në dosjen tradicionalisht më të vështirë për integrimin evropian, pra mbrojtjen.

Së treti dhe së fundi, të tre janë mbështetës të fortë të Ukrainës, mbrojtjes së saj nga agresioni rus dhe integrimit të saj në BE. Kjo është më e dukshme në rastin e liberales estoneze Kallas dhe gjermanes popullore von der Leyen, por është po aq e vërtetë edhe për socialistin portugez Costa. Megjithëse Lisbona është larg Kievit, qartësia e debatit strategjik portugez (si dhe spanjoll) për luftën në Ukrainë është vite dritë nga ai i paqartë në Itali.

Në kaosin politik në të cilin ndodhet Evropa, me Francën dhe Gjermaninë që lëkunden dhe Italinë që rrezikon të tregojë gjithnjë e më shumë fytyrën e saj euroskeptike, me pushtimin rus të Ukrainës, luftën në Lindjen e Mesme, tensionet në Gadishullin Korean dhe Detin e Kinës Jugore, dhe me luftën tregtare me Kinën, krizën klimatike dhe sfidën e inteligjencës artificiale, të biesh dakord për një treshe evropiane që të paktën ndan rëndësinë ekzistenciale të demokracisë liberale, integrimit evropian dhe sigurisë së kontinentit është qetësuese.

Nëse është e mjaftueshme, veçanërisht nëse Donald Trump do të kthehej në Shtëpinë e Bardhë, është një histori krejtësisht tjetër.