Harrojeni Evropën.

Po të ishte ende gjallë, Henry Kissinger do të pyeste kë të thërriste kur të shkonte në Gjermani, Belgjikë ose edhe Bullgari.

Rreth gjysma e shteteve të Bashkimit Evropian aktualisht nuk kanë qeveri funksionale.

Dhe me Ursula von der Leyen në shtëpi – në Hanover – me pneumoni “të rëndë”, as Komisioni Evropian nuk ka një udhëheqës të plotë në detyrë.

Duke marrë parasysh gjithçka tjetër që po ndodh në Evropë dhe botë – nga rikthimi i mundshëm në pushtet i Donald Trump deri te veprimet e Rusisë në Baltik dhe marrja e pushtetit nga e djathta ekstreme në Austri – koha e këtij boshllëku mund të jetë më e keqja e mundshme.

Marrëdhënia vendimmarrëse në BE është e ngarkuar edhe në kohët më të mira.

Mos të përmendim luftën.

Me Trumpin që tashmë po kërkon që Evropa të bëjë më shumë për të mbrojtur veten dhe një samit të rëndësishëm të NATO-s që do të mbahet në Hagë në qershor, liderët evropianë duan një front të bashkuar për të nxitur mbështetje perëndimore për Ukrainën.

Për më tepër, vetë BE-ja po përballet me sulme gjithnjë e më agresive, siç është prerja e kabllove nënujore që shërbejnë për Estoninë – të kryera më së shpeshti nga Rusia.

Një Komision i ri gjithashtu mori detyrën afër fundvitit të kaluar dhe së shpejti do të fillojë të nxjerrë projektligje për miratimin e shteteve anëtare, përfshirë një reformë të ligjeve që rregullon kthimin e emigrantëve të paligjshëm, e cila pritet të miratohet në mars.

Një shqetësim më i menjëhershëm tashmë e ka lënë BE-në të papërgatitur: Çfarë të bëjë me Elon Musk?

Një numër i madh i qeverive të munguar dhe të brishta, nëse vazhdon, mund ta bëjë shumë më të vështirë për Evropën që të përgjigjet ndaj këtyre sfidave, duke e dobësuar më tej pozitat e saj në botë.

Qendra politike e fragmentuar e Francës

Në kriza politike janë përfshirë Franca dhe Gjermania, me qendrën politike nën presion të madh nga e djathta ekstreme.

Në Francë, ku qeveritë e koalicionit janë të pazakonta, Presidenti Emmanuel Macron ka pasur nevojë të krijojë dy koalicione të brishta që nga zgjedhjet parlamentare të pasuksesshme të verës së kaluar.

I pari zgjati vetëm tre muaj.

Nëse koalicioni i ri pakicës mes liberalëve dhe konservatorëve nuk mund të qëndrojë, presidenti mund të jetë i detyruar të shpërbëjë përsëri parlamentin dhe të thërrasë zgjedhje të reja më vonë gjatë vitit.

Sistemi i partive në Francë, me qendër të djathtë kundër qendrës së majtë, u shkatërrua në vitin 2017 nga vetë Macron, i cili me partinë e tij liberale La Republique en Marche, siç quhej atëherë, tërhoqi ligjvënës dhe votues nga të dyja palët.

Tani, establishmenti politik i fragmentuar i vendit është gjithnjë e më shumë nën sulm nga e djathta ekstreme e Marine Le Pen, Rassemblement National (RN), e cila korri fitore të mëdha në zgjedhjet e vitit të kaluar.

Koalicioni gjerman shembet ndërsa AfD përparon

Edhe pse Gjermania njihet për koalicionet më shumë sesa fqinjët e saj, është e zakonshme që ato të jenë të qëndrueshme.

Megjithatë, Social Demokratët (SPD) dhe të Gjelbërit tani po bëjnë një hap drejt zgjedhjeve të përgjithshme në shkurt pas tërheqjes së Liberalëve, të cilët kanë luajtur rolin e “përzgjedhësit të mbretit” për shumicën e qeverive gjermane të formuara që nga Lufta e Dytë Botërore.

Si në Francë, qendra politike e vendit është nën presion nga një lëvizje në rritje e ekstremit të djathtë, Alternative për Gjermaninë (AfD).

Ky presion e detyroi partinë e qendrës së djathtë, Bashkimin Demokristian (CDU), të formonte një koalicion të madh me rivalin e saj të vjetër, SPD-në, në vitin 2018.

Lideri aktual i opozitës së CDU-së, Friedrich Merz, mund të përballet me një situatë të ngjashme pas zgjedhjeve, megjithatë ai mund të ketë nevojë për një partner të tretë nëse SPD vazhdon të ndjejë rënie.

Në kundërshtim me RN-në franceze, AfD ka nisur si një parti konservatore relativisht e moderuar e fokusuar në disiplinën fiskale dhe kundër shpërblimeve për Greqinë dhe shtetet e tjera gjatë krizës së euros.

Por në dekadën e fundit, AfD është bërë gjithnjë e më shumë ekstremiste dhe populiste, dhe tani bën fushatë me një platformë kundër-migrantësh, të ngjashme me atë të kundërshtarit të saj francez.

Partitë qendrore tërhiqen për t’i lënë vendin të djathtës ekstreme në Austria

Ndërkohë, Austria ka pasur vështirësi për të formuar një qeveri që nga zgjedhjet e përgjithshme në shtator.

Bisedimet për koalicion ndërmjet partive të qendrës u prishën të premten pasi liberalët NEOS u tërhoqën për shkak të një bllokimi mbi uljen e shpenzimeve dhe reformën e pensioneve.

Kancelari konservator, Karl Nehammer, dha dorëheqjen të shtunën, duke hapur rrugën për Partinë e Lirisë të Austrisë (FPÖ) të formojë një qeveri për herë të parë në historinë e saj.

Si kudo tjetër, partitë tradicionale të Austrisë – Partia Popullore Austriake e qendrës së djathtë dhe Partia Socialdemokrate e qendrës së majtë – janë shtypur nga rritja e të djathtës ekstreme.

Megjithatë, ndryshe nga partitë e djathta ekstreme të Gjermanisë dhe Francës moderne, FPÖ ka qenë një partner i vogël në disa koalicione qeveritare – pyetja tani është nëse ajo mund të udhëheqë.

FPÖ u themelua në vitet 1950 nga një ish-gjeneral i SS-së dhe zyrtar i nazistëve, Anton Reinthaller.

Ajo e moderoi veten për një periudhë dhe pastaj u kthye ashpër në të djathtë në fund të viteve 1980.

Bullgaria shkon drejt zgjedhjeve të teta brenda katër vitesh

Bullgaria ka pasur shtatë zgjedhje brenda katër vitesh dhe mund të shkojë drejt një të tetës pas dështimit të bisedimeve për koalicion gjatë fundjavës.

Sipas partisë konservatore GERB, e cila ndërpreu bisedimet, negociatat dështuan sepse Partia Demokratike e Bullgarisë (PP-DB) refuzoi të pranonte një kabinet të udhëhequr nga Rosen Zhelyazkov i GERB.

Të dy partitë janë të lidhura me Partinë Popullore Evropiane të qendrës së djathtë.

Por shumë nga zhurmat e fundit në Sofje rrethojnë një tjetër politikan, Delyan Peevski, i cili është nën sanksione nga Shtetet e Bashkuara dhe Britania për korrupsion.

Peevski ka qenë për disa kohë në rrugën e bisedimeve për koalicion midis GERB dhe PP-DB, megjithëse ai nuk është anëtar i asnjërës.

Nën udhëheqjen e Peevski, DPS u përjashtua së fundmi nga grupimi i partive liberale të BE-së, ALDE.

Belgjika është më e komplikuar

Jo të gjitha shtetet pa qeveri janë domosdoshmërisht në krizë.

Në disa shtete, veçanërisht në Belgjikë, është normale që zgjedhjet të mos prodhojnë qeveri të qarta.

Bisedimet për koalicion kanë vazhduar që nga zgjedhjet e 9 qershorit.

Ndërkohë që parashikimi i rezultatit të këtyre bisedimeve është një lojë e dështuar, rezultati më i mundshëm është një koalicion “Arizona” – emërtuar për ngjyrat e flamurit të shtetit amerikan – që do të përbëhet nga pesë parti.

Belgjika ka gjithashtu një parti të madhe të djathtë ekstreme, Vlaams Belang.

Por e djathta ekstreme nuk është shkaku pse Belgjika është një nga shtetet pa kokë në Evropë.

Federalizmi belg është kaq i komplikuar dhe partitë janë kaq të fragmentuara sa ndërtimi i koalicioneve kombëtare do të ishte i vështirë edhe nëse e djathta ekstreme nuk do të ishte aty.

Edhe Irlanda po bëhet interesante

Irlanda ka një rrugë relativisht të qartë për një qeveri të qëndrueshme pas zgjedhjeve të përgjithshme të 29 nëntorit të vitit të kaluar.

Qeveria e re do të ngjajë me të kaluarën, përderisa me një partner të tretë ndryshe – ndoshta një grup të pavarur – dhe ka të ngjarë të formohet në disa javë.

Politika mbetet sigurisht e mërzitshme, pavarësisht nga konflikti i tij i brendshëm.

Megjithatë, edhe në Irlandë ka ndodhur një lëvizje politike e çuditshme në dekadën e fundit.

Kohët e fundit Irlanda ka zgjedhur qeveri të udhëhequr nga njëra prej dy partive kryesore të qendrës së djathtë, Fine Gael ose Fianna Fáil, me tjetrën që udhëheq opozitën.

Por që nga 2016, ato kanë bashkëpunuar: fillimisht me një marrëveshje besimi dhe mbështetje që pa Fianna Fáil të mbështeste një qeveri të minoritetit Fine Gael, dhe më pas në një koalicion të formalizuar gjatë 2020-2024.

Ndërkohë, partia e majtë nacionaliste Sinn Féin – dikur një paria për shkak të lidhjeve të saj me Ushtrinë Republikane Irlandeze, një grup terrorist – është rritur duke u bërë partia e dytë më e madhe në parlamentin kombëtar.

Në kundërshtim me shumicën e shteteve evropiane, Irlanda nuk ka një lëvizje të organizuar të djathtë ekstreme që meriton të përmendet.

Kaos në garën presidenciale të Rumanisë

Një shtet tjetër pothuajse pa kokë për t’u përmendur është Rumania.

Edhe pse Rumania formoi shpejt një qeveri të pakicës pas zgjedhjeve parlamentare në dhjetor, gara presidenciale me dy raunde ra në kaos.

Gjykata Kushtetuese e vendit anuloi zgjedhjet pas raundit të parë për shkak të shqetësimeve se kandidati pro-rus, Călin Georgescu, i cili doli i pari, kishte shkelur rregullat e zgjedhjeve dhe kishte kompromentuar ndershmërinë e konkurrencës.

Tani, e gjithë procedura do të përsëritet, duke filluar me një shqyrtim të vlefshmërisë së kandidaturave të të gjithëve – përfshirë Georgescun.

Marrë nga “Euractiv”, përshtatur për Albanian Post